Documentos de referencia

A Consejería de Educación, Cultura y Deporte da Junta de Andalucía, publica un novo número da serie BECREA: Nuevas dinámicas para la Biblioteca Escolar en la sociedad red.

As transformacións que se están a producir na actual sociedade da información provocan cambios profundos na escola e as bibliotecas escolares deben estar atentas a adaptarse e acompañar estes cambios, pois é esta a única forma de cumplir a súa función de apoio aos procesos de ensinanza e aprendizaxe que se viven no centro. Aínda máis, as bibliotecas poden ser os instrumentos que as comunidades educativas poden empregar para avanzar na adaptación dos espazos, as metodoloxías e as actividades a novas formas educativas, máis acordes coas necesidades do alumnado actual. E así o veñen demostrando moitos centros que están xa deseñando e traballando en clave de presente e de futuro: ampliando espazos, diversificando funcións, modificando o concepto de colección coa incorporación dos recursos electrónicos, liderando propostas que facilitan a aprendizaxe baseada en proxectos, facilitando a lectura individual pero tamén a lectura compartida, a lectura social, incorporando a toda a comunidade educativa nas súas actuacións.

Esta nova achega desde Andalucía, baixo a dirección de José García Guerrero, incide nos cambios necesarios que a biblioteca debe abordar e facilita unha excelente selección de recursos para poder levar a cabo estas transformacións. Sen dúbida, unha ferramenta que será moi útil para todo o profesorado implicado no desenvolvemento das bibliotecas dos centros. 

Este luns 2 de setembro publicáronse as Instruccións en relación coa Biblioteca Escolar para o curso 2013/2014 da Dirección Xeral de Centros e Recursos Humanos que podedes consultar desde o seguinte enlace:

• ACCESO ÁS INSTRUCIÓNS (Portal Educativo) 
• TEXTO das INSTRUCIÓNS

A revista EDUGA (Revista Galega do Ensino), da Conselleíra de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, recolle no seu último número un bo feixe de experiencias de bibliotecas escolares, espallados polas distintas seccións da revista, nunha selección de actividades coordinada desde a Asesoría de Bibliotecas Escolares, en colaboración cos responsables de EDUGA. En total, 14 fiestras para  asomármonos a unha realidade potente, innovadora, froito de moitos esforzos compartidos, e moita profesionalidade en xogo. Velaquí os enlaces a todos elas: 

Velaquí a intervención de Luís Aldegunde, do CPI dos Dices-Rois (Rois, A Coruña) nas IV Xornadas de Bibliotecas Escolares de Galicia, celebradas en Compostela os días 9 e 10 de noevembro de 2012. Nela, Luis explica o traballo do centro a prol da formación do alumnado como usuarios críticos dos medios audiovisuais e como creadores de produtos tales como os "telexornais" dedicados aos protagonistas do Día das Letras Galegas que realizaron nos últimos anos.
ACCESO A TODOS OS VÍDEOS DAS XORNADAS

Están xa dispoñibles, en redeBE os materiais (presentacións, enlaces de interese e outros) dos pasados Encontros do Plan de mellora de bibliotecas escolares 2012/2013, celebrados en Santiago de Compostela os días 7 e 8 de marzo. Pódese entrar como "convidado", sen ningún tipo de contrasinal.

En breve, subiranse a este espazo moodle os vídeos das diferentes sesións. 

Estes materiais poden servir para ampliar a formación do profesorado interesado en materia de bibliotecas escolares, especialmente nos dous aspectos que constituíron o eixo temático dos encontros: a biblioteca como factor de compensación de desigualdades sociais, e a contribución da biblioteca escolar á formación para a competencia mediática e informacional, mediante programas específicos e traballos por proxectos de carácter interdisciplinar. 

Acceso a redeBE 

Recensión dos Encontros PLAMBE en Gabinete de Comunicación y Educación. 

Recensión da intervención de Agustín Fdez. Paz, no Blog deste autor. 

Xa no momento da súa publicación (2010) déramos noticia deste número 48 da Revista Galega de Educación, do movemento de renovación pedagóxica Nova Escola Galega, dedicado especialmente ás bibliotecas escolares galegas.

Agora os responsables da publicación autorizan a difusión vía internet desta publicación, o que facilita o acceso a un material de interese: un artigo de Manuel Area sobre o papel da biblioteca escolar na alfabetización no século XXI; artigos sobre as bibliotecas escolares galegas e as transformacións que viviron na última década a cargo de Pilar Sampedro e Cristina Novoa, responsables da Asesoría de bibliotecas escolares da consellería; unha entrevista a Juan Mata; experiencias de máis dunha ducia de centros e visións da biblioteca desde a dirección dun centro ou desde a función de inspección. Compleméntase cunha selección de recursos impresos e dixitais en relación coa biblioteca escolar, a lectura e a competencia informacional.

Os clubs de lectura, a Hora de Ler, as mochilas viaxeiras, os proxectos documentais integrados, os axudantes de biblioteca, a integración das TIC, o Proxecto Lector de Centro, a colaboración tentre distintas bibliotecas, a biblioteca escolar como factor de compensación social... Todos estes aspectos e moitos máis que protagonizan o día a día das bibliotecas escolares galegas, recollidos neste especial que recomendamos como documento de referencia.

ACCESO AO PDF AS BIBLIOTECAS ESCOLARES (Revista Galega de Educación, nº 48)

Documento de achegas, a modo de conclusións, do Congreso Bibliotecas Escolares en Tránsito, celebrado en Santiago de Compostela en novembro de 2011, organizado conxuntamente pola Consellería de Educación e Ordenación Universitaria e o Ministerio de Educación.

Súmanse a estas achegas o documento presentado polo Ministerio nunha das sesións do congreso, o Marco de referencia para as bibliotecas escolares, que se ofrece como material de traballo, xurdido na Comisión Técnica de Bibliotecas Escolares (con representación de todas as CCAA , coordinada pola Subdirección de Cooperación Territorial do Ministerio de Educación e integrada no Consejo de Cooperación Bibliotecaria)

Publícase en formato pdf un CADERNO INFORMATIVO 2012/2013 coa relación de todos os centros integrados actualmente no Plan de mellora de bibliotecas escolares, xunto con outras informacións de interese: blogues de bibliotecas escolares galegas, blogues dos clubs de lectura, orientacións sobre o modelo de biblioteca escolar, pautas para a actualización da colección da biblioteca, informacións relacionadas co Proxecto Lector de Centro, propostas da consellería en relación con bibliotecas escolares e lectura, materiais a disposición dos centros para o fomento da lectura, bibliografía e recursos dixitais en relación coas bibliotecas escolares, a alfabetización informacional ou o fomento da lectura... (Trátase dun documento en revisión que se actualizará periódicamente).

Publicado un Currículum para Profesores en materia de ALFABETIZACIÓN MEDIÁTICA E INFORMACIONAL. UNESCO 2012.

Segundo se informa na páxina da UNESCO (sección La Habana):

"La publicación –elaborada, revisada y validada por expertos internacionales provenientes de diversas áreas del conocimiento– está orientada hacia la integración de un sistema formal de educación para profesores en lo concerniente a la AMI, y que se distingue por asumir un enfoque holístico al tomar en cuenta la tendencia actual hacia la convergencia de la radio, televisión, Internet, periódicos, libros, archivos digitales y bibliotecas en una sola plataforma".

O Ministerio de Educación, Cultura y Deporte (entonces Ministerio de Educación), en colaboración coa Fundación Germán Sánchez Ruipérez, publicaba en 2011 Bibliotecas escolares ¿entre interrogantes?, unha ferramenta para a autoavaliación das bibliotecas, elaborada por Inés Miret, Mónica Baró, Teresa Mañá e Inmaculada Vellosillo, co asesoramento metodolóxico de Elena Martín e a coordinación de Luis González, da FGSR.

Esta guía para a autoavaliación  resulta un instrumento a favor da biblioteca escolar, pois contempla de forma moi específica a función destas bibliotecas como apoio ao currículo no seu conxunto, e desenvolve todos e cada un dos aspectos que deben terse en conta para facilitar a existencia dun auténtico recurso educativo, que actúe como elemento estratéxico ao servizo da calidade da ensinanza e da autonomía na aprendizaxe. Permite avaliar, entre outras, a contribución da biblioteca á adquisición de competencias básicas contempladas nos currículos vixentes, un dos comentidos fundamentas para as actuais bibliotecas.

As comunidades educativas poden atopar nesta guía de autoavaliación unha ferramenta flexible e  de gran utilidade para coñcer o uso que se fai da súa biblioteca e o impacto que ten nas prácticas de fomento da lectura e de tratamento do currículo no centro, máis aló de indicadores como o equipamento ou o número de volumes que alberga.

Dado o interese deste material de apoio ás bibliotecas escolares, a Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria tramitou diante das institucións responsables a oportuna autorización para a súa publicación en galego. Coa colaboración da Secretaría Xeral de Política Lingüística, na tradución,  preséntase agora esta versión galega da guía, en edición conxunta do ministerio e a FGSR: BIBLIOTECAS ESCOLARES ¿ENTRE INTERROGANTES? FERRAMENTA DE AUTOAVALIACIÓN. Preguntas e indicadores para mellorar a biblioteca.

Vaia desde aquí o noso agradecemento a todas as persoas que traballaron en tempo record para que esta guía estivese lista para a súa presentación nos pasados Encontros do Plan de mellora de bibliotecas escolares 2011/2012, así como á Fundación Germán Sánches Ruipérez e o Ministerio de Educación, Cultura e Deporte, pola súa inestimable colaboración.  

• TAMÉN, ENLACE Á PUBLICACIÓN NA PÁXINA DO MINISTERIO DE EDUCACIÓN, CULTURA E DEPORTE

No contexto do pasado congreso Bibliotecas Escolares en Tránsito, celebrado en Santiago de Compostela, o Ministerio de Educación distribuíu entre os asistentes e fixo a presentación do "Marco de referencia para las bibliotecas escolares", documento elaborado no seo da Comisión Técnica de Bibliotecas Escolares (que está integrada á súa vez no Consejo de Cooperación Bibliotecaria), da que forman parte representantes do Ministerio e das distintas CCAA que traballan en materia de bibliotecas escolares e lectura nas respectivas consellerías. Tal e como se di na introdución deste documento, "el Ministerio de Educación ha creído conveniente elaborar unas orientaciones dirigidas a todos los miembros de la comunidad escolar, especialmente a los responsables de las políticas educativas y a cuantos técnicos y asesores docentes deben poner en marcha, asesorar o evaluar las bibliotecas de cada centro".

Este "documento de Santiago" presenta o modelo de biblioteca escolar que precisa o actual sistema educativo, sinala as condicións básicas para o seu correcto funcionamento e os ámbitos de actuación que, desde a biblioteca escolar, permiten o desenvolvemento de metodoloxías activas. Pode ser un instrumento para a formación dos integrantes dos equipos de biblioteca, para a orientación das comunidades educativas á hora de analizar a situación da súa biblioteca escolar e de planificar melloras na práctica xa iniciada. Xunto coa guía para a autoavaliación da biblioteca escolar, Bibliotecas escolares, ¿entre interrogantes?, tamén presentada no seo do congreso, constitúe unha equipaxe valiosa para quen, desde distintos postos e ámbitos de actuación, está interesado polas bibliotecas escolares e a calidade da ensinanza nos centros.

Outras referencias na Rede:

• Observatorio del Libro y la Lectura. Extremadura
• Libro Abierto. Programa de Bibliotecas escolares. Provincia de Málaga
• MINISTERIO DE EDUCACIÓN

A Fundación Germán Sánchez Ruipérez, a través do portal especializado en lectura LECTURA LAB, vén de publicar a guía para a autoavaliación das bibliotecas escolares, que se presentara hai uns días no Congreso Bibliotecas Escolares en Tránsito. Inés Miret, Inmaculada Vellosillo, Teresa Mañá e Mónica Baró son as autoras desta ferramenta, "Bibliotecas escolares, ¿entre interrogantes?", que pretende facilitar ás comunidades educativas radiografiar as súas propias bibliotecas, contribuír á mellora da súa práctica neste ámbito, e potenciar o uso destes recursos educativos, en beneficio dunha educación máis adaptada ás necesidades do alumnado actual. Éste material publícase coa colaboración do Ministerio de Educación.

Este CADERNO INFORMATIVO 2010/2011 reúne diversas informacións relacionadas coas bibliotecas escolares galegas e os programas e iniciativas da Consellería de Educación para a renovación destas bibliotecas e o fomento da lectura nos centros de ensino.

- Plan de mellora de bibliotecas escolares

- Programa HORA DE LER

Contén, así mesmo,  bibliografía e recursos electrónicos diversos.

A Revista Galega de Educación, publicación de Nova Escola Galega, dedícalle o monográfico do seu número 48, aínda quente e ulindo a tinta, ás Bibliotecas Escolares.

Este monográfico recolle artigos de bibliotecas escolares galegas, repartidas por todo o país, ilustrando cada un deles un aspecto dos moitos que presentan na actualidade estes importantes recursos educativos. En conxunto, debuxan un panorama rico e diverso. Complétase con artigos introdutorios de Manuel Area e de Pilar Sampedro e Cristina Novoa, que coordinaron este monográfico. As visións dun ilustrador, unha inspectora e un director de centro completan esa visión panorámica do que hoxe representan as bibliotecas escolares.  Inclúe unha entrevista ao profesor Juan Mata e unha listaxe de recursos bibliográficos impresos e electrónicos. 

Resumos dos artigos

No contexto das XI Jornadas Españolas de Documentación, celebradas en Zaragoza e oraganizadas por FESABID, presentouse o Anuario  de bibliotecas españolas 2009, editado pola Fundación Alonso Quijano para el fomento de la lectura. A publicación recolle un artigo sobre as bibliotecas escolares galegas, referido ás principais actuacións neste ámbito no pasado ano 2008.

A revista EDUCACIÓN Y BIBLIOTECA publica no seu número 16, correspondente a setembro-outubro de 2007, un dosier sobre o uso da web 2.0 nas bibliotecas titulado Bibliotecas y web social. Entre os artigos que contén o dosier hai un específico sobre as bibliotecas escolares de Galicia:

•   Bibliotecas Escolares de Galicia: tejiendo redes de colaboración a favor de la educación.

Un segundo artigo, do profesor José Antonio Alonso Martínez, do IES As Mariñas, de Betanzos, difunde a experiencia da biblioteca deste centro educativo no uso das ferramentas web 2.0 para a dinamización da biblioteca escolar: Unha biblioteca escolar 2.0

Catuxa Seoane, pola súa parte, pregúntase: Weblogs en bibliotecas, ¿y por qué no?, un artigo sobre a rede de blogs das bibliotecas municipais de A Coruña.

Este número da revista Educación y Biblioteca vaise presentar na Biblioteca Nacional o vindeiro 26 de outubro, tal e como aparece aquí recollido. Podemos tamén, neste blog A Nosa Biblioteca, acceder a outros artigos do dosier.

A profesora Glòria Durban Roca renova a súa páxina web http://www.bibliotecaescolar.info/ , e pon xenerosamente ao alcance de todos, materiais de gran interese para o profesorado interesado en facer da biblioteca escolar un recurso educativo de primeiro nivel. Especial importancia ten a achega que esta bibliotecaria escolar nos fai para traballar a prol da competencia dixital do noso alumnado. Este recurso estará dispoñible en lingua galega proximamente.

A Asamblea Xeral da UNESCO aprobaba en 1999 o Manifesto da Biblioteca Escolar, elaborado pola IFLA, International Federation of Library Associations and Institutionsm que agrupa ás asociacións de bibliotecarios e documentalistas dos distintos sectores, con maior significación nos distintos países. A IFLA publica pautas e orientacións destinadas ás bibliotecas públicas e escolares e insta aos gobernos a tomar medidas para o progreso destas institucións ao servizo da sociedade.

O Manifesto IFLA/UNESCO é a pauta que orienta as intervencións en materia de bibliotecas escolares nos sectores máis innovadores, a referencia para as adminstracións que deseñan programas de actualización destes recursos educativos.