Xa a piques de rematar o curso 2023-2024, nas dúas últimas semanas de clase, tivemos en 3º ESO A e B, dúas sesións por grupo para aclarar, comentar, disentir, apoiar ou pensar a partir de preguntas anónimas que formulamos en clase de Bioloxía e nas titorías. 

Dous alumnas e alumnos por grupo foron os encargados/as de recoller as preguntas. Todo o mundo entregou un papel de preguntas. De non ter ningunha inquietude entregouse un papel en branco e dobrado. 

Os dous voluntarios e. repasamos  voluntarias leron públicamente as preguntas e, de ser de opinión, pedían as ideas que os compañeiros e compañeiras tiñan ao respecto. De ser algunha pregunta máis obxectivas, por exemplo que tipo de ITS pode contraerse por unha relación sexual sen protección, o profesor apoiaba a sesión. 

Algunhas dfs preguntas que se formularon foron:

- De quedar embarazada, o rapaz ten algunha responsabilidade?

- Como se debe actuar se tes a desgracía de ser vítima de violación. 

- Como se usa adecuadamente un preservativo?

- É seguro o sexo anal?

- Hai algún tipo de risco co  sexo oral?

- Se se rompe o condón, que debemos facer?

- Ten algún risco a masturbación?

Rematamos o curso lembrando as formas de contacatr, cando teñamos unha inquietude, co equipo de Quérote + . Repasamos o xeito

de facer preguntas anónimas a través da WEB de Quérote, lembramos os teléfonos e localizamos a oficina en Vigo, por si queremos ir presencialmente. 

A actividade 7 do programa Quérote + no curso 2023-2024 achegounos a un problema crecente nos últimos anos. Cada vez temos máis acceso á información a través da rede, algunha é bastante obxectiva, mentres que outra busca manipularnos. 

 Por iso, especialmente en temáticas que son tema de debate como a sexualidade, é importante que o alumnado separe os datos obxectivos ou as recomendacións das organizacións internacionais especializadas, das opinións dun determinado grupo.

Nunha sesión de titoría de 3º ESO A e B analizamos algunhas fontes que o programa Quérote + nos ofrece. 

Deixamos aquí algunhas recomendacións, para acudir a elas cando sexa preciso:

Protección e anticoncepción (Quérote +)

Métodos anticonceptivos. SERGAS. Xunta de Galicia

Infeccións de trasmisión sexual. SERGAS. Xunta de Galicia

Recomendacións para adolescentes. Organización Mundial da Saúde

Desde o Departamento de Orientación e das titorias trabállase intensamente o reforzo das habilidades socias do alumnado, como elemento fundamental do perfil de saída. 

Na actividade 6 de Quérote + do curso 2023-2024 traballamos as habilidades en relación á sexualidade para aprender a decir NON. 

Nas titorías de 3º ESO A e B usamos o xogo de rol para analizar situación frecuentes como pedir manter relacións sexuais cando unha persoa non quere, pedir ter penetación sen preservativo ou consumir droga durante o acto sexual. A actividade foi ben acollida entre o alumnado e, permitiunos, logo da representación analizar posibles formas de presión, así como xeitos efectivos de rexeitar algo que non desexas. 

Amosamos unha imaxe dun momento dun rol playing. 

A actividade 5 do programa Quétote + no curso 2023-2024 ofreceunos a posibilidade de reflexionar sobre os riscos, ás veces moi perigosos, que a sexualidade e as redes poder traer ás nosas vidas. Non é cuestión de medo, maís ben de responsabilidade. 

Traballar a seguridade en Internet como parte da competencia dixital do alumnado é un elemento permanente nas áreas de Tecnoloxía e Dixitalización. Xunto ao profesorado da área, tamén desde as titorías de 3º ESO A e B traballamos este aspecto. 

Tivemos oportunidade nas dúas clases de falar de incidentes que podemos ter á hora de interactuar en Internet, e que medidas podemos tomar para non asumir riscos. Houbo tempo para o debate, os medos e as preguntas. 

Como actividade de produción o alumnado elaborou material que pretende fomentar a responsabilidade no uso das redes, en relación coa sexualidade.  Nesta entrada deixamos algúns exemplos de traballos do alumnado neste curso. 

Na cuarta proposta do Programa Quérote + no curso 2023-2024, levamos ás aulas de 3º ESO as ideas de amor, amor romántico, namoramento ou amor compañeiro.

Nunha primeira parte, o grupo clase nas titorías compartiu a idea que teñen de amor romántico e que se ten ante esa situación, si lles gusta,  e ven algo bo e malo nesa forma de entender o amor. Logo comentamos cada unha das características das que se fala na Ficha de Quérote, en relación ao amor romántico.

Fomos, unha a unha, falando e consideramos cada un dos elementos seguintes positivo ou negativo.

                 Existe a media laranxa.
                 Se hai amor é para toda a vida.
                 As parellas que funcionan non teñen desacordos, non teñen conflitos.
                 A parella debe ser sempre a prioridade fronte a outras persoas.
                 Nas parella non debe de haber segredos.
                 Hai que ter parella, se non tes parella é que tes un problema.
                 A parella ten que saber en cada momento o que precisas.

A continuación, o grupo compartiu a experiencia sobre os tipos de expresións artísticas que reforzan a idea de amor romántico. A maioría do alumnado considerou que, case toda a música que escoitan, explotan ese modelo de amar. No cine, falaron de dúas películas: Pretty Woman e Cars. Na Literatura, trouxeron a discusión, con bastante crítica, o modelo de amor de Antonio Machado e Leonor, desde unha perspectiva actual.  

A terceira actividade do Programa Quérote + no curso 2023-2024 no CPI Cova Terreña tratou de reflexionar en torno ao concepto de diversidade sexual, contido imprescindible, xa que, en calquera comunidade humana, hai diversidade e, entre ela, tamén sexual. 

Ao finalizar a ESO un alumno ou alumna debe acadar os obxectivos da etapa que, por vontade da cidadanía, reflíctese na lei. O  Decreto 156/2022 establece o currículo da ESO en Galicia. No artigo 7.k indicase que o alumnado que remata a educación obrigatoria ten que coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e do das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e tamén, coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade.

A actividade 3 de Quérote + incide directamente nesta aprendizaxe. Logo de falar abertamente da diversidade, escoitando distintas opinións, algunhas máis tolerantes e outras menos, como parece lóxico nun grupo heteroxéneo de adolescentes, tentamos chegar a unha conclusión na que entrásemos todos e todas nun contexto de respecto e convivencia positiva.

O alumnado tivo o reto de deseñar un cartel, usando un programa tipo Canva, Genially ou Power-Point, para promover no centro o respecto á diversidade. O cartel debía ter unha mensaxe clara e directa. Nesta entrada amosamos algún exemplo.

O traballo en favor da diversidade realizouse desde as titorías de 3º ESO A e B e o Departamento de Orientación.  

A segunda actividade do Programa Quétote + , durante o curso 2023-2024, tennos permitido reflexionar sobre algo tan importante en toda a vida humana, e que é moi relevante na adolescencia: a SEXUALIDADE.

Que pensamos que significa o termo? Algunha vez afondamos no pensamento para decidir que é e que non é?

Utilizamos a choiva de ideas para, logo, escribir a primeira palabra que nos veu a mente (tanto alumnado de 3º ESO A e B como profesorado) para chegar a unha definición común. O tempo para pensar foi breve e sen comunicación entre o grupo para evitar interferencias. Un papel é un cesto recolleu o que estaba dentro do noso pensamento. 

Cal foi o resultado?

Innumerables palabras: sexo, a máis repetida, seguido de vaxina e gay; entre outras moitas. Agrupámolas en dous bloques: un relacionado coas cuestións maís físicas e outras co emocional. Gañou en cantidade a primeira. Isto permitiunos falar, compartir e reflexionar sobre un concepto de sexualidade algo mellorado e máis maduro. 

Rematamos analizando a definición de Sexualidade da Organización Mundial da Saúde (OMS) de 2006. 

" "A sexualidade é un aspecto central do ser humano, presente ao longo da súa vida. Abarca o sexo, as identidades e roles de xénero, erotismo, pracer, intimidade, reprodución e orientación sexual. É experimentado e expresado a través de pensamentos, fantasías, desexos, crenzas, actitudes, valores, comportamentos, prácticas, roles e relacións interpersoal. A sexualidade pode incluír todas istas dimensións, con todo, non todas son experimentadas ou sempre se expresan. A sexualidade está influenciada pola interacción de factores biolóxicos, psicolóxicos, sociais, económico, político, cultural, ético, legal, histórico, relixiosa e espiritual" 

Algo máis complexa e profunda que a idea inicial do grupo é. Temos que desmenuzar a definición, que é moi longa, e debater, incluso con nós mesmos, que significada para cada un de nós. 

Comezamos un novo curso, o 2023-2024. Presentamos o programa Quérote Máis, no que o CPI Cova Terreña de Baiona leva anos traballando. Unha nova xeración aproveitará esta oportunidade deste Plan Proxecta da Xunta de Galicia.  

A primeira sesión desenvolveuse no mes de novembro desde as titorías, dirixido aos 24 alumnos e alumnas de 3º ESO A e os 25 de 3º B. Os titores Luis Fernández e David Piñeiro encargaránse do seguimento do programa ao longo do curso. Con eles traballarán diferentes docentes doutras áreas en actividades específicas.  

O obxectivo da primeira actividade foi dar a coñecer o programa e amosar ao alumnado as diferentes canles que teñen para entrar en comunicación con especialistas do programa no momento en que o precisen. Comentamos a opción de ir a Vigo presencialmente localizando o lugar, tamén a opción tetéfonica, e a de pregunta online anónima. Falamos de distintas situacións nas que se poden atopar en relación a sexualidade para pensar en como Quérote Máis nos poderá axudar. 

Para finalizar, alumnado voluntario traballou nunha campaña para difundir Quérote Máis en toda a comunidade educativa, mediante carteis e anuncios na rede. Neste artigo amosamos algúns exemplos do traballo realizado. Julia e Naiará son autoras dos traballos que vedes nesta entrada. 

Deixamos aquí, por si esquecedes, o xeito de contactaer con Quérote Máis. 

Enlace WEB con toda a información de toda Galicia

Teléfono de Quérote Máis en Vigo: 986 095 977

Se queres ir presencialmente: Rúa Ferreira, 41. VIGO. (Cerca do Berbés). 

Nunca te quedes con dúbidas ou medos se tes algún problema, inquetude ou simplemente compartir. En Quérote + están esperando para falar contigo.  

Os departamentos de Física e Química e Ciencias organizaron unha visita ás Facultades de Química e Bioloxía da Universidade de Vigo para o seu alumnado de 4º ESO.

Isabel Pastoriza, profesora titular da Universidade de Vigo, falou ao alumnado sobre a súa experiencia e os distintos estudos que a levaron ao seu posto de traballo. Tamén compartiu con eles cales son algúns dos campos de traballo actuais dos químicos, facendo especial fincapé nas nanopartículas, sobre as que elaborou o seu doutoramento e segue a traballar a día de hoxe. 

A continuación, visitamos dous dos seus laboratorios para experimentar con cristais líquidos e fabricar os nosos propios sensores de temperatura. Tamén nos amosaron aplicacións das nanopartículas e outros experimentos moi impactantes, como o do sodio en contacto coa auga.

A continuación, Mercedes Gallardo (decana da Facultade de Bioloxía), explicou como se organiza o grao en Bioloxía e resolveu as dúbidas que lle plantexaron.

No tempo restante, visitamos un laboratorio de Fisioloxía para ver diversas preparacións ao microscopio e outro de Xenética, onde puidemos observar mutantes de Drosophila melanogaster (mosca da froita).

O alumnado desfrutou moito da xornada e todos eles recomendan repetir a experiencia o curso próximo.

O alumnado de 1º ESO visitou o 16 de abril o campus universitario de Lagoas-Marcosende, pertencente á Universidade de Vigo, cunha extensión de 100 Ha. Nel, dende hai máis de 30 anos, a Oficina de Medio Ambiente está a levar un labor de reforestación con especies autóctonas, erradicando ao mesmo tempo as especies invasoras e foráneas (eucalipto, acacia negra e piñeiro). No seu lugar, hai zonas nas que se plantaron árbores como abruñeiros, maceiras bravas, castiñeiros ou bidueiros.

Con esta medida, xa se aprecia en moitas zonas a recuperación dos bosques. Pouco a pouco, as especies arbóreas vanse espallando e, con elas, van aparecendo especies de aves, insectos e outros animais que estaban desaparecidos na rexión. 

Ademais do innegable factor ambiental destas actuacións, achégase á cidadanía un modelo de xestión sostible do medio natural que pode ser copiado noutros lugares. 

O alumnado de 1º ESO realizou o 26 de febreiro un xogo para recoñecer as árbores que conforman os bosques atlánticos autóctonos. Esta dinámica, realizada en grupos, encádrase no Plan EduSostibilidade.

O alumnado de 1º ESO recibiu o xoves 8 de febreiro a primeira sesión de formación sobre Os bosques atlánticos, englobada no CP Innova EduSostibilidade. Nel, a cargo do educador ambiental Marcos Guiadanes, percorreron os diferentes problemas de conservación que afectan aos bosques atlánticos: especies invasoras, deforestación, incendios, etc. Tamén fixeron un percorrido polas 25 especies arbóreas propias dos nosos bosques e de como se chegaron a definir as mesmas.

O pasado 7 de febreiro, celebrouse a XV Olimpíada de Xeoloxía, organizada pola AEPECTGalicia (Asociación Española para la Enseñanza de la Ciencias de la Tierra). Nela, participaron alumnos e alumnas de 4º ESO Bioloxía e Xeoloxía: Pedro, Marta, Estela, Mateo, Breogán, Manu, Martín e Nagore.

As probas dividíronse en dous. A fase práctica, por grupos, celebouse na ETEA, unha zona de gran interese xeolóxico. Alí tiveron que resolver cuestións variadas referentes ao tipo de areas da praia, interpretear mapas topográficos, explicar os tipos de rochas que aparecen na paisaxe ou identificar fósiles. A fase teórica, individual, celebrouse xa pola tarde na Facultade de Enxeñería de Minas e Enerxía (EME).

Para rematar a sesión, realizamos un obradoiro sobre elaboración de diferentes tipos de pigmentos.

A experiencia resultou moi positiva, poñendo punto e seguido a unha temporada de intensa preparación tanto nos recreos como en horario de tarde. Agardamos poder repetir a participación en vindeiras edicións.

O alumnado de 3º e 4º de ESO ten participado esta semana nunha investigación epidemiolóxica sobre o Virus do Papiloma Humano (VPH) que está a desenvolver un equipo do SERGAS desde o Hospital Comarcal do Barco de Valdeorras. O obxectivo do traballo é comprobar o que os mozos e mozas de Galicia, de 12 a 16 anos, coñecen deste microorganismo e a patoloxía que desencadea, para logo comprobar o efecto que ten unha conferencia de 15 minutos nas ideas que teñen mudado e a súa opción por vacinarse.

O mércores 7 de febreiro de 2024, no salón de actos do CPI Cova Terreña de Baiona, o médico xefe de sección de Xinecoloxía e Obstetricia do Hospital de Valdeorras, Sergio González Palanca, realizou as enquisas e tamén respondeu a diferentes inquedanzas do alumnado, como as posibilidades de que unha nai contaxiada polo VPH transmita a viriase ao fillo ou filla, ou desde cando se sabe que este virus está detrás de determinados tipos de cancro.

Houbo tempo para que o alumnado e o xinecólogo intercambiasen opinións sobre a vacinación, se amosase a indiscutible evidencia científica da necesidade de vacinarse e que o dereito a protección da saúde dos adolescentes mediante a vacinación é persoal, e non debe ser impedido polas familias. As noticias falsas sobre a vacinación contra o papiloma tamén foi obxecto de análise polo doutor González Palanca.   

O estudo conta coa autorización do comité de ética da Consellería de Sanidade e pola Consellería de Cultura, Educación e Universidade da Xunta de Galicia, así como dos responsables do alumnado participante e a dirección do centro.  

Aparte da importancia de que o centro educativo estea a contribuír coa investigación dunha institución pública sanitaria, a actividade é sinérxica coa educación afectivo- sexual que o CPI Cova Terreña desenvolve, de acordo coa Lei Orgánica de Educación, e que se percibe como un elemento central na educación integral das persoas. O alumnado participa desde vai anos no Plan Proxecta “ Quérote +” en 3º de ESO co mesmo propósito, xunto ao desenvolvemento do currículo de materias como Bioloxía e Xeoloxía que teñen os contidos de sexualidade como parte da súa programación didáctica. 

O alumnado e 4º ESO comezou a facer uso do laboratorio, con observación de mostras nos microscopios que recibimos este curso na dotación de material dende a Consellería. Con esta práctica, ademais de aprender o correcto manexo dos microscopios, puideron ver como son en realidade as células que ata o de agora só estaran na teoría.

O 1 de decembro conmemórase o Día Mundial da Loita contra a SIDA para visibilizar unha enfermidade que, grazas aos novos tratamentos, se cronifica, mais non ten cura.

Cada ano, miles de persoas contraen a enfermidade en España a pesar das medidas que se poden adoptar para evitar o seu contaxio. Por iso, alumnos e alumnas de 3º ESO repartiron hoxe lazos vermellos entre o profesorado e o alumnado de Ed. Secundaria. O obxectivo era poñer o foco nesta enfermidade e contribuír así ao seu coñecemento, xa que non se pode loitar contra o descoñecido.

O 2 de decembro de 2022 tivo lugar unha actividade organizada por Augas de Galicia destinada aos alumnos e alumnas de 1º da ESO.
A actividade comenzou cunha  presentación  sobre o ciclo da auga na que os alumnos e alumnas recordaron conceptos básicos do currículo e tamén da realidade da contorna coa visualización do embalse de Baíña e a EDAR de Baíña, a estación depuradora das Augas residuais da zona de Baiona.

Tras esta breve introdución os estudantes, organizados en grupos, participaron nun xogo no que como directores da xestión din embalse de auga tiñan que decidir se facer restricións de auga á poboacion humana ou facer restricións conxuntas: ambiental e humana. Tras á toma de decisións que se fixeron mensualmente se lles comunicaba a posteri o que chovera dito  mes. Desta maneira, segundo as precipitacións e as decisións sobre as restricións, cada grupo ía obtendo un nivel de volume do embalse  distinto, coa conseguinte puntuación. Este xogo poñía de manifesto as dificultades da toma de decisións sobre as restricións de auga dun embalse en tempos de seca ou cambio climático.

Os grupos gañadores foron os que obtiñan unha mellor xestión da auga, primando sempre o factor ambiental e intentando non facer restricións humanas.
Ao final da sesión os organizadores repartiron uns premios a cada un dos participantes: botellas de vidro para que os estudantes poidan reutizala todas as veces que precisen.

Quedaron moi agradecidos por estas xornadas tan proveitosas e ao mesmo tempo tan divertidas.

Ao longo da 2ª avaliación o alumnado de Ciencias aplicadas de 4º ESO levou a cabo en equipos de 3-4 alumnos/as un EXPERIMENTO PARA ESTUDAR OS EFECTOS DA CHUVIA ÁCIDA NAS PLANTAS empregando un modelo e transmitindo aos seus compañeiros e compañeiras a análise dos seus resultados e as súas CONCLUSIÓNS nunha EXPOSICIÓN coa axuda dunha PRESENTACIÓN DIXITAL.

Estes foron os equipos:

Abraham, Yaiza e Óscar  Iván, Brais e Sergio 

Antía, Zaira e Noa Martínez Noa Vasc., Ana, Alba Rguez, Lara

Alba Vidal, Antón, Diego e Pedro

Os equipos durante as súas exposicións explicáronnos:

A chuvia ácida é calquera precipitación que presente elevadas concentracións de ácidos, en particular ácido sulfúrico e nítrico. Ten a súa orixe nas emisións á atmosfera de gases coma os óxidos de nitróxeno e de xofre que, ao combinarse coas partículas de auga presentes no aire, forman ácidos (ácido nítrico e sulfúrico) que se disolven nas gotiñas de auga das nubes. O vento as propaga, incluso a centos de kilómetros, e finalmente precipitan sobre o solo, a vexetación e os lagos, provocando diversos danos a estes ecosistemas:

Aumento da acidez da auga e do solo que produce o dano e ata a morte directa de plantas e de animais, algas e plantas acuáticas, mobilización de metais tóxicos como o cadmio e o mercurio e incluso dano nos edificios.

Estes gases de nitróxeno e xofre proceden principalmente da queima de combustibles fósiles coma o carbón e os derivados do petróleo. Logo a solución pasa pola redución do emprego deste tipo de combustibles para a obtención da enerxía, fomentar o aforro enerxético e substituir progresivamente esta fonte de enerxía polas enerxías renovables.

Os equipos puxeron exemplos de situacións nas que a chuvia ácida ten provocado danos aos bosques, entre eles, o risco de chuvia ácida que se viviu durante a erupción do volcán na illa da Palma.

No experimento empregaron un modelo baseado na xermolación de sementes en distintas condicións de acidez: sementaron lentellas e as regaron con disolucións de concentracións crecentes de vinagre (este é o ácido que simula a acción dos ácidos da chuvia ácida).

Os resultados non foron os desexados, agás nun dos equipos, no que si que se verificou que as plantas creceron máis canta menos cantidade de ácido contiña a auga de rego.

Para levar a cabo o experimento os equipos seguiron o método científico, apuntando cada día de rego os datos de crecemento das plantas nunha táboa para logo analizalos realizando unha gráfica. Nesta gráfica amósase como inflúe a crecente concentración de ácido na disminución do crecemento medio das plantas.

Este traballo foi exposto nun dos stands da Feria da Ciencia deste curso co seguinte cartel expositor xunto ás plantas en crecemento:

O material recollido polo alumnado de Educación Secundaria nas distintas praias do concello de Baiona comezou a ser seleccionado polos estudantes de Ciencias Aplicadas á Actividade Profesional durante os recreos, distinguindo entre plásticos e outros materiais.

(Selección do lixo polo alumnado de Ciencias Aplicadas á Actividade Profesional)

Con este material, os Departamentos de Debuxo e Tecnoloxía, implicados tamén na actividade, elaborarán materiais para a Semana da Ciencia.

O alumnado de Ed.Secundaria está a participar nunha actividade de recollida de lixo nas praias do concello máis próximas á escola. O obxectivo desta iniciativa é concienciar sobre a cantidade de residuos que producimos e a necesidade da súa redución, xa que boa parte deles acaban no mar, coas consecuencias negativas que isto ten para a flora, a fauna e a paisaxe. E malia que todos os anos se fan campañas de recollidas de lixo dende as institucións, hai moitos residuos (os microplásticos) que escapan a estas accións, como ben puido comprobar o alumnado de 1º ESO A na súa última saída.

Velaquí unha mostra das saídas realizadas:

(Alumnado de 1º ESO A)

(Alumnado de 1º ESO A na praia da Ribeira)

(Alumnado de 1º ESO C: Lucía S., Raquel, Sara, Cata, Lola, Bruno, David, Uxía, Alejandra, Cris e Aitana.)

(Alumnado de 1º ESO C na praia da Cuncheira facendo a recollida selectiva)

(Alumnado de 4º ESO na praia da Ladeira)

(Alumnado de 4º ESO na praia da Ladeira)

(Mostras do lixo recollido)

Co material recollido, faremos un traballo para a Semana da Ciencia do centro.

Esta actividade encádrase dentro do CPInnova EduSaúde, o Plan Proxecta de Vida Activa e Deportiva e o Plan de Dinamización da Lingua Galega. Participan os Departamentos de Bioloxía e Xeoloxía, Debuxo, Educación Física, Lingua e Literatura Galega e Tecnoloxía.