O conxunto da comunidade educativa galega considera que nos centros escolares de Galicia existe, en liñas xerais, un bo clima de convivencia; e que os conflitos que se producen son maioritariamente de carácter puntual. Así mesmo, a inmensa maioría das familias declara abertamente estar satisfeito co centro ao que asiste o seu fillo ou filla. Así se desprende dos resultados do cuestionario que a Consellería de Cultura e Educación realizou en novembro para testar o estado da convivencia escolar, e que hoxe foron presentados polo  conselleiro Román Rodríguez ante o Consello Galego da Convivencia.

O titular do departamento educativo explicou que a envergadura desta enquisa -na que participaron case 200.000 persoas entre docentes, familias, alumnado e persoal non docente- permite dispoñer dunha exhaustiva diagnose sobre a situación da convivencia e, desta forma,  afinar na toma de decisións e na implementación de medidas máis axeitadas baseadas en evidencias, tanto no caso dos propios centros como da administración educativa.

O conselleiro destacou que o índice de satisfacción xeral das familias (o 81,1 por cento así o manifesta) é moi elevado; e que máis do 90 por cento do profesorado e do 86 por cento das familias consideran que o seu centro está ben coidado. Así mesmo, a meirande parte do alumnado (80 de cada 100) consideran moi ou bastante importante aspectos como cumprir as normas, obedecer e respectar ao profesorado ou axudar aos compañeiros.

Evolución positiva nos últimos tres anos

Outro dato salientable é a evolución da convivencia nas aulas, xa que máis da metade dos enquisados sinalan que a convivencia mellorou nos últimos tres anos, unha percepción na que coinciden practicamente todos os colectivos entrevistados. De feito a percepción de evolución positiva multiplica por catro á percepción negativa.

Así mesmo, máis do 80 por cento dos colectivos citados aprecia que non hai problemas de convivencia nas aulas ou, en caso de producirse algunha situación conflitiva, son casos de carácter puntual. Tanto docentes como alumnos coinciden en que a vía do diálogo é a máis efectiva para a resolución dos conflitos.

Condutas contrarias á convivencia e espazos onde se producen

No caso das familias, 85 de cada 100 declaran que os seus fillos non teñen padecido ningunha conduta negativa. Os que manifestan que si (un 8,5 por cento), sinalan que a conduta contraria á convivencia percibida como máis habitual son as ameazas e insultos, seguida en segundo lugar de rirse dun compañeiro ou poñer alcumes.

Esta percepción é bastante coincidente co manifestado polos alumnos, xa que o 80% declara abertamente no ter padecido ningunha conduta negativa. Entre as máis habituais sinaladas polos alumnos están interromper na clase, insultar, poñer alcumes ou rirse doutra persoa e chegar tarde a clase. Os recreos ou á entrada e saída do recinto escolar son os espazos máis proclives a este tipo de conflitos, polo que o conselleiro apelou á implicación de todos os colectivos para frear este tipo de comportamentos.

Reforzo da formación, escolas de nais e pais e mediación

Román Rodríguez subliñou que esta diagnose é unha ferramenta de traballo fundamental para avanzar na convivencia e, á vista dos resultados, hai unha serie de aspectos nos que a Administración vai incidir de cara ao futuro.

Un dos máis destacados é o reforzo dos aspectos formativos do profesorado, tanto no conxunto dos centros como con iniciativas concretas adaptadas a cada centro, reforzar o papel da figura do titor dotándoo de máis medios formativos, de ferramentas pedagóxicas e de habilidades sociais; e deseñando orientacións específicas para os espazos máis conflitivos (recreos e entradas e saídas dos centros).

Así mesmo, explicou que hai que fortalecer a participación das familias e lograr unha maior implicación. Para iso, comprometeuse a potenciar as Escolas de Nais e Pais, creando unha estrutura estable en rede para a formación das familias.

Outra das liñas de traballo pasa por potenciar a mediación, un recurso que se entende como moi valioso na prevención e abordaxe de conflitos no ámbito educativo nos que estean implicados profesores e alumnos.

O conxunto da comunidade escolar galega –un público potencial de 500.000 persoas entre alumnado, docentes, familias e persoal non docente- poden completar desde mañá o cuestionario on line deseñado pola Consellería de Cultura e Educación co obxectivo de testar o estado da convivencia escolar nos centros da nosa comunidade (de infantil, primaria, secundaria, FP, Bacharelato, escolas de idiomas e conservatorios de música).

O cuestionario cóbrese a través dunha aplicación informática específica en liña, e son os directores dos propios centros os encargados de xerar as claves de acceso para todos os membros da súa comunidade educativa, de xeito totalmente aleatorio, garantindo así o anonimato dos participantes.

Ata fin de mes

Os destinatarios dispoñen de prazo ata o 30 de novembro para cubrila e, para facilitar ao máximo o proceso, poden acceder ao cuestionario -coas claves aleatorias que lle asinen- a través de calquera dispositivo electrónico (ordenadores, móbiles, tabletas,…). No caso do alumnado en escolaridade obrigatoria, os centros organizarán quendas para que as cubran nas súas aulas de informática, como xa fixeran na enquisa piloto.

Trátase dun proceso totalmente privado e anónimo e, co fin de acadar os resultados máis obxectivos posibles, o contido das preguntas coñecerano cada un dos participantes no proceso no mesmo momento en que decide cubrir o cuestionario. Non obstante, trátase de preguntas sinxelas, breves, claras e concisas que se poden contestar facilmente e que están deseñadas en función do colectivo ao que van dirixidas.

Experiencia piloto previa

A modo de exemplo, no caso do alumnado hai preguntas sobre a súa posible condición de vítima ou agresor en condutas contrarias á convivencia, así como sobre situacións que favorecen a resolución pacífica de conflitos tales como o traballo en equipo, o diálogo, etc. Precisamente, co obxecto de perfeccionar ao máximo o proceso e depurar calquera tipo de distorsión, a Consellería levou a cabo una enquisa piloto deste tipo en 34 centros escolares o pasado mes de maio. A información obtida nesa pilotaxe serviu para establecer agora o contido do cuestionario, que se aplica no cen por cen dos centros escolares galegos, preto de 1.400.

Unha vez concluído o proceso, cada centro escolar recibirá os seus resultados debidamente organizados. E, a partir deles, deberá analizar o seu caso particular e elaborar o seu propio Plan de Convivencia. A maiores, a Consellería realizará unha análise global da convivencia escolar en Galicia que sirva para orientar a toma de decisións desde evidencias sólidas.

Chamamento á participación

Hai que subliñar a importancia de participar neste cuestionario xa que, canta máis información se dispoña, máis axeitado será o diagnóstico que se realice a partir dos datos obtidos e máis efectivas serán medidas a implementar nos centros de cara á mellora do clima escolar e a resolución pacífica dos conflitos. É dicir, a Consellería parte da máxima de que a mellor maneira para poder avanzar na convivencia nas aulas é coñecer a situación da que partimos e, para iso, fai un chamamento á participación de todos os colectivos aos que vai destinado o cuestionario.

O cuestionario sobre convivencia escolar que hoxe se pon en marcha enmárcase dentro da Estratexia Galega de Convivencia Escolar 2015-2020 “educonvives.gal”, para afondar en medidas a prol dunha escola inclusiva e da mellora no clima nas aulas da nosa comunidade.