Equipo de Dinamización da Lingua Galega

Máis fotos no ENLACE

O EDLG, en colaboración cos Departamentos de Lingua Galega e Literatura e Educación Plástica e Audiovisual, convocou o IIo CONCURSO DE BANDA DESEÑADA 2024, dirixido a alumnado de 1º ESO. O tema focalizouse en homenaxear a figura da autora coruñesa. Así, por exemplo, o alumnado de 1º ESO A e D, baixo a coordinación da súa profesora, Teresa Pastor Novo realizou as súas bandas deseñadas a partir das lendas ao redor de topónimos da Coruña, creadas anteriormente, con motivo do libro homenaxe a Luísa Villalta, Luísa, melodía infinita. presentado o 3 de maio pasado.

As obras, orixinais e inéditas, tiveron que recrear unha historia empregando os recursos visuais esenciais e específicos da linguaxe da banda deseñada. Outorgáronse dous premios: unha na categoría de creatividade e orixinalidade; e outro, na modalidade de técnica. A valoración dos traballos presentados baseouse en criterios de creatividade, orixinalidade, forza visual e narrativa, calidade literaria e artística, e capacidade de suscitar una resposta entusiasta coa lectura dos mesmos. Así, resultaron gañadoras as seguintes alumnas: Daniela Aguiar Bautista (1º ESO A) na categoría de técnica, e Claudia Vilá Veiga (1o ESO A), na de creatividade e orixinalidade. Ambas premiadas recibiron cadanseus cheques agasallo de 20 euros, para gastar na FNAC. Ademais, pola calidade do traballo presentado, o xurado concedeu darlle un accésit a Mateo Fernández Emilov (1º ESO D), quen foi galardoado cun estoxo de debuxo por parte do Dpto de Educación Plástica e Audiovisual e cun libro, agasallo do Dpto de Lingua Galega e Literatura. O alumnado premiado recibiu os seus agasallos e mais diplomas o pasado xoves 20 de xuño de mans de Beni Vidal Tomé, xefa do Dpto de Lingua Galega e Literatura e membro do EDLG, e de Teresa Pastor Novo, coordinadora do EDLG.

Moi bo traballo, rapazada. Parabéns!!!

Teresa Pastor Novo

(coordinadora do EDLG)

FOTOS: enlace 1 enlace 2

  VÍDEOS: enlace 1  enlace 2   enlace 3

   LIBRO "Luísa, melodía infinita":  enlace 

Dicía o poeta cubano José Martí que tres son as metas que debe realizar unha persoa na vida: ter un fillo, plantar unha árbore e escribir un libro. Pois, dende logo, a celebración hogano do Día das Letras Galegas, dedicado a Luísa Villalta, permitiu que moitos alumnos e alumnas contribuísen cos seus traballos á conformación dunha arela soñada cando cooordinei as actividades para honrar a figura da nosa amada paisana, Luísa Villalta: escribir un libro conxunto. Así, todos os compañeiros e compañeiras lle demos forma ao volume Luísa, melodía infinita, no cal participou profesorado de distintos departamentos didácticos, co desexo de deseñar traballos que abordasen as distintas facetas nas que se desenvolveu maxistralmente a esgrevia escritora e violinista coruñesa.

Así, o pasado 3 de maio presentouse o dito libro, saído do mellor prelo posible: todo o noso traballo, de alumnado e profesorado. O acto, presentado pola xefa do Depatamento de Lingua Galega e Literatura Beni Vidal Tomé, e mais pola corrdinadora do EDLG Teresa Pastor Novo tivo lugar na dita data, ás 17:00 h no salón de actos do IESP Eusebio da Guarda. Abriu a dita celebración a directora Mª Isabel Ruso de Lago, logo da magnífica interpretación da canción de Antonio Vega El sitio de mi recreo, cantada con acompañamento de guitarra acústica polo alumno do IESP Salvador de Madariaga Abraham González Estévez. Este tema serviu de pretexto para contextualizar o título deste tributo: O sitio do meu recreo, sendo o IESP Eusebio da Guarda, o noso instituto, o sitio ao que sempre volver porque, unha vez que marcha o noso alumnado, sabe que sempre vai ter as portas abertas para regresar cando quixeren, como así fixo Luísa Villalta, pendurada, dende comezos deste seu ano, co seu estandarte na fachada do noso emblemático centro. Así, dende o EDLG, abusando da súa xenerosidade, quixemos que cada profesor e profesora presentase a actividade realizada cos seus grupos, por considerarmos que o profesorado implicado é o mellor voceiro do seu traballo. Deste xeito, o dito profesorado explicou cada traballo proposto nas súas respectivas clases, ou ben leron a breve reseña que escribiron na ficha adxunta ás súas tarefas. Houbo tamén compañeiras e compañeiros que quixeron que algún alumno ou alumna axudase na dita tarefa de presentación. Ademais, a compilación das actividades fíxose por orde alfabética dos distintos departamentos participantes.

E, deste xeito, nesa fermosa xornada do pasado 3 de maio, ademais da presentación oficial do libro por parte do EDLG, tamén tiveron lugar outras dúas actividades relacionadas co mesmo:

• Presentación do cadro A Cidade Alta, en homenaxe ao poema Poema da Cidade Alta, inserido no libro En Concreto (2004), galardoado ese ano co Premio de Poesía Espiral Maior, un canto de amor ao seu berce, a cidade da Coruña. Realizado por alumnado do noso instituto, baixo a coordinación da catedrática de Educación Plastica e Audiovisual Eva Vérez. Foi presentado polas alumnas de 2º Bach, da materia de Debuxo artístico.

• Estrea da versión musicada, A Luísa, creada polo catedrático de Música Faustino Porras, a partir dun poema de Luísa Villalta, pertencente ao seu libro Música reservada. En colaboración co IESP Salvador de Madariaga, contouse coa asistencia de alumnado dese centro, quen cantou esta peza, acompañado musicalmente pola súa profesora e antiga compañeira do noso instituto, Rosa Mª Rodríguez Rivas e mais o violinista Pedro Navarret, ademais luthier encargado da restauración do violino de Luísa Villalta. Ao violoncelo tamén participou a alumna do noso centro Pilar Alonso-Jáudenes Paz. As voces que interpretaron o tema creado polo profesor Porras foron Alex García Vázquez e Alex Amigo Ribet, esta última filla dos nosos compañeiros Nuria Ribet López e Avelino Amigo Romero. Ambas rapazas, alumnas da materia de Coro e Técnica Vocal no IESP Salvador de Madariaga, foron coordinadas pola súa profesora Rosa Mª Rodríguez Rivas.

No mesmo acto, foi inaugurada tamén oficialmente unha placa en homenaxe a autora herculina, antiga alumna deste centro, instalada no vestíbulo do centro, encima da de Pablo Picasso. E, como remate, non podía faltar a música. De novo, Rosa Mª Rodríguez Rivas e mais o violinista Pedro Navarret mostraron unha xenerosidade e amizade infindas, agasallándonos con dúas pezas musicais: Romanza andaluza (Pablo Sarasate) e Salut d ́Amour (Edward Elgar).

Tras este acto, estaba previsto que a a directora e catedrática de Xeografía e Historia Mª Isabel Ruso de Lago fixese unha visita guiada polo instituto, acompañada dunha guía realizada por ela “O sitio do meu recreo: un paseo polo instituto de Luísa” (inserida no libro), para todo o público asistente. Ende mal, esta non se puido levar a cabo por mor dunha afonía da directora.

Por último, o IESP Eusebio da Guarda encargou dous exemplares impresos, un para darllo de lembranza a María Gómez, nai de Luísa Villalta; e o outro, para que permaneza para sempre no soso centro, como recordo de tan fermosa efeméride. Non obstante, aquí vos deixamos un enlace co libro dixital, para que o poidades descargar cando quixerdes, dirixido a toda a comunidade educativa. Como cooordinadora do EDLG, hei de dicir que foi un ano moi intenso, emotivo e inesquecible, no cal quixen amosar do xeito máis integral a grandeza da personalidade e o impagable legado creativo que nos deixou Luísa Villalta.

En nome do EDLG, moitas grazas de novo a todas e a todos.

Teresa Pastor Novo

(coordinadora do EDLG)

Vídeos do alumnado: V1 - V2 -  V3 - V4 - V5 - V6 - V7 - V8 - V9 - V10 - V11 - V12 

Fotos do acto: ENLACE 

Os días 13, 14 e 15 de maio o EDLG organizou a Semana das Letras Galegas 2024, adicadas hogano á escritora homenaxeada no Día das Letras Galegas Luísa Villalta. Dada a repercusión que este ano ten tal efeméride para a nosa cidade e para o noso instituto, por ser Luísa Villalta coruñesa de pro e antiga alumna do Instituto Eusebio da Guarda, a coordinadora do EDLG Teresa Pastor Novo solicitoulle á Dirección do centro a concesión das últimas dúas horas da mañá, co obxecto de que o alumnado puidese expoñer as tarefas que estiveron facendo ao longo do curso, en homenaxe á escritora herculina.

Durante esas tres xornadas, os alumnas e alumnas, acompañados do seu profesorado, presentaron os seus traballos, que constituíron as tarefas recompiladas no libro Luísa, melodía infinita, volume conxunto, no que participaron diversos departamentos didácticos, atendendo con moito interese a proposta deseñada polo EDLG. Ao longo destas xornadas, expuxéronse múltiples e laboriosas tarefas; ademais de traballar as facetas da autora como poeta, narradora, articulista de opinión, dramaturga e ensaísta, tamén resultou moi enriquecedora a convivencia lingüística, abordando a súa faceta como tradutora. E así, puidemos ter a marabillosa oportunidade de escoitar as verbas de Villalta na voz do noso alumnado (e tamén dalgún profesor) en latín, grego, inglés e francés.

E, por suposto, a presenza da música non podía faltar, nesa perenne e fermosa aliaxe desta arte, que Luísa Villalta propiciou con todas as demais. Así, o último día desta Semana das Letras Galegas, no Salón de Actos puidemos escoitar a melodía A Luísa, creada polo catedrático Faustino Porras, sendo interpretada ao piano pola alumna de 1º Bach B Lara Solsona Santás.

Días antes desta Semana das Letras Galegas, concretamente o 3 de maio, tivo lugar no noso instituto un acto, tamén organizado polo EDLG, onde, baixo o título Tributo: O sitio do meu recreo, se presentaron os seguintes traballos: o nomeado libro Luísa, melodía infinita, no que interviron diversos departamentos didácticos, con interesantes tarefas destinadas ao alumnado; un cadro realizado por alumnado de 2º Bach de Debuxo artístico, baixo a coordinación da catedrática Eva Vérez, a partir do poema Poema da Cidade Alta, do libro de Villalta En concreto; e a estrea oficial da musicalización dun poema do libro Música reservada, realizada polo catedrático Faustino Porras, peza que titulou A Luísa. O memo día, presentouse unha placa de homenaxe á escritora, colocada no vestíbulo do centro, encima da de Pablo Picasso.

Logo deste entrañable acto académico, dirixido a representantes políticos e institucionais, á familia Villalta Gómez e mais a profesorado en activo e xubilado, a Semana das Letras Galegas tivo un único protagonista: o alumnado do noso centro, quen amosou un enorme compromiso coa obra villaltina e unha actitude respectuosa ante o traballo desenvovido en común.

Con este última actividade, o EDLG pecha os actos de homenaxe a Luísa Villalta, iniciados de xeito agoirento aquel 8 de maio do curso pasado cando, a que subscribe, propuxo dentro do Plano anual de actividades do EDLG do curso 2022/ 2023 adicarlle unha homenaxe, de xeito periódico, a algún alumno ou alumna que destacase nalgún campo. Nin non meus mellores soños imaxinaría que, tras aquel O ollar calmo das palabras, organizado en memoria de Luísa Villalta, escoitaría a avegosa nova, algo máis dun mes despois, de que a RAG decidiu nomear a autora coruñesa a elexida no Día das Letras Galegas do ano 2024.

Porén, malia ser un ano de intenso traballo, como coordinadora do EDLG deste centro, agradezo a implicación dos diversos departamentos nas actividades propostas e deseñadas por este equipo, ademais de todo o apoio recibido pola Dirección deste instituto, quen sempre lle deu luz verde a todas as iniciativas que tiven a honra de propoñer e coordinar.

Moitas grazas, alumnado e profesorado implicado, por mover este buque tan grande: a prolífica obra da nosa esgrevia paisana, Luísa Villalta!

Teresa Pastor Novo

(coordinadora do EDLG)

Acceso a todas as fotos no ENLACE

O pasado 8 de maio o EDLG celebrou a Festa dos Maios. A orixe desta festa, denominada FESTA DOS MAIOS OU DO PAU DE MAIO, remóntase a antes do cristianismo. Parte da crenza de que os espíritos arbóreos fan prosperar, non só as colleitas, senón tamén bendicen o gando e mesmo as mulleres con fillos. Trátase de ritos vencellados á natureza, á fecundidade da terra, aos animais e ao propio home.

Esta festa popular galega forma parte do chamado Ciclo do maio, época de exaltación da natureza ao comezo da primavera. Celébrase en concreto entre finais de abril e principios de maio, aínda que o ciclo se desenvolve ata o mesmo comezo do verán, na noite de San Xoán. A súa orixe está necesariamente relacionada coa manipulación da natureza por parte do home; neste sentido, ben pode remontarse ao período magdaleniense, momento en que xorden os primeiros rituais asociados coa colleita, ben ao neolítico, coa consolidación da agricultura e mais o sedentarismo.

A festa coñeceu algunhas materializacións específicas en distintas culturas, asociándose á fecundidade da natureza, como a celta, grega (no culto á deusa Afrodita), a latina (con diversos xogos en honra a Ceres, Tellus, Pales, Elicius e Robigo, e sobre todo as Floralia en honra a Flora, así como a fiesta en honra a Maia o primeiro de maio), a sueva (co seu culto ao lume) e a cristiá (que despaganiza determinadas festas, facéndoas coincidir con celebracións propias, como a fiesta da Santa Cruz).

Así, o alumnado de 1o ESO A e D, coordinados pola súa profesora de Lingua Galega e Literatura Teresa Pastor Novo quixo contribuír ao mantemento destas tradicións e elaborou o seu particular maio, representado na cortiza do EDLG, onde expuxeron uns coloridos caligramas de flores e mais acrósticos, estes formados con termos alusivos á primavera. Á parte disto, tamén colocaron fotografías destas esculturas arbóreas, con moita tradición en moitas partes de Galicia, especialmente en Ourense. Deste xeito, conmemórase a chegada da primavera e ensínase a ledicia polo medre e floración da vexetación, polo que se crean verdadeiras obras de arte con flores, cascas de ovos, herbas ou froita diversa. Como a música non debe faltar nestas celebracións, que cómpre achegarlle á mocidade para que as conserven, ningunha mellor que a versión de Emilio Batallán, sobre o poema de Curros Enríquez “O maio”, do libro “Aires da miña terra” (1880).

Aí vén o maio

de frores cuberto ...

Puxéronse á porta

cantándome os nenos;

i os puchos furados

pra min estendendo,

pedíronme crocas

dos meus castiñeiros.

Pasai, rapaciños,

calados e quedos;

que o que é polo de hoxe

que darvos non teño.

Eu sonvos o probe

do pobo gallego:

pra min non hai maio,

pra min sempre é inverno! ...

Cando eu me atopare

de donos liberto

i o pan non me quiten

trabucos e préstemos,

e como os do abade

frorezan meus eidos,

chegado habrá estonces

o maio que eu quero ...

Queredes castañas

dos meus castiñeiros? ...

Cantádeme un maio

sin bruxas nin demos;

un maio sin segas,

usuras nin preitos,

sin quintas, nin portas,

nin foros, nin cregos.

Teresa Pastor Novo

(coordinadora do EDLG)

Acceso a todas as fotos no ENLACE

“Non deixes de crer que as palabras e as poesías si poden cambiar o mundo”. (Walt Whitman)

Hoxe, 24 de abril, tivemos a honra de contar coa presenza do profesor e escritor Fuco Paz Souto, autor do libro O xantar dos remeiros, obra que foi obxecto de lectura para o alumnado de 1º Bach, B e E; ademais, tamén asistiu a este relatorio a rapazada dos grupos D e F. Convidado polo EDLG polo seu compromiso inmorredoiro coa nosa lingua, este profesor dos de “Raza”, quen exerceu a docencia durante case toda a súa vida, impartindo a materia de Lingua Galega e Literatura, ofreceu unha interesante charla sobre os personaxes da obra referenciada, cunha descrición moi informativa, co obxecto de que o alumnado puidese contextualizar as intervencións dos mesmos, feitas ao xeito de poemas con anécdota, isto é, poemas que nos contan algo. Nun exercicio de xentileza e humildade infindo, impartiulles aos mozos e mozas un obradoiro de escrita poética creativa, nunha atmosfera cordial e lúdica, onde o alumnado amosou grandes dotes para a poesía. Por isto, achegoulle á rapazada un libro marabillosamente ecléctico, ao conxugar no mesmo poesía, cun verso directo, espido de artificio e sincero ata medula (tomando emprestadas as palabras que o seu fillo, David Paz Lafuente, profesor de Galego na EOI da Coruña, lle escribira nun fermoso e sentido limiar nun dos seus libros, e que tamén estivo neste encontro literario); para o teatro, cunhas atinadas anotacións dignas dunha cámara cinematográfica; e, por suposto, para unha prosa farturenta, que vai dende os aspectos biográficos dos personaxes do cadro, referencias históricas, toponímicas, patronímicas, ... ata saborentos pratos da cociña francesa.

O escritor tamén lles contou simpáticas anécdotas da súa vida; referencias de tristes acontecementos históricos que recolle o seu libro e que, ende mal, continúan hoxe en día coa aparencia de guerras, enmascaradas en auténticos xenocidios; e curiosidades pictóricas e culinarias, nunha amálgama de saberes, que resultou ben amena. A súa sabedoría non ten prezo, falando en termos metafóricos e reais, porque sempre nos agasalla con agarimosas visitas de balde. 

Moitas grazas, profesor Fuco Paz Souto, por traernos a sinxeleza das terras chairegas dos seus devanceiros e o recendo da cascarilla engulida no Monelos do seu berce. 

Teresa Pastor Novo

(Coordinadora do EDLG)

Acceso a todas as fotos no ENLACE

Acceso aos premios: Debuxo 1, Haiku 1, Haiku 2, Brétema debuxo

O pasado 2 de febreiro celebrouse a Festa da Candeloria, tamén chamada Festa das Candeas, que ademais da beizón das velas, simboliza a Festa do Amor.

Así pois, hai poucos anos na igrexa de San Domingos de Bonaval, en Santiago de Compostela, concretamente na capela do Rosario, celebrábase na misa da mañá o casamento de dúas pombas que se ceibaban ao remate do acto relixioso. O carácter amoroso dese día estase a esquecer pasando a doce días máis tarde, é dicir, por San Valentiño, por influxo do consumismo comercial.

E tamén nalgúns lugares de Galicia, festéxase ese día a chamada Festa do Pote, como no concello de Verín (Ourense) onde pode haber na mesa cachucha, ovos, cabrito, tortilla, vitela, fideos con azucre, roscas, churros, figos, roscóns, arroz con xarope, noces, laranxas e bica de rixóns co cal á festa anterior tamén se lle engade unha celebración gastronómica.

Por estes motivos expostos, cómpre recuperar vellas tradicións de noso que ás veces poden chegar a desaparecer e que constitúen sen ningunha dúbida unha parte fundamental da nosa identidade cultural. Hogano, e dada a dimensión da efeméride, o Día das Letras Galegas está adicado á escritora coruñesa e antiga alumna deste instituto Luísa Villalta. Por esta razón, o EDLG decidiu que a festividade do Amor deste ano fose un tributo cara a esta esgrevia muller. Así, organizou un concurso diversificado en dúas categorías: a primeira, consistente nun debuxo de Luísa Villalta na Coruña e lema de amor á nosa cidade, dado o inmenso amor de Villalta pola súa Matria- A Coruña, facendo do seu berce un emotivo canto de amor, nomeadamente no seu poemario En concreto, (2004),

A segunda das categorías foi para subliñar a excelsa mestría de Villalta pola poesía, unha maneira de reflectir a vida, que é o mesmo que dicir a vida mesma, tal como o expresou ela nuns versos do seu poemario Ruído (1995): “Acabarei por facer do poema a biografía, /atar os días a xeito de tercetos encadeados/ e espertar-lle ao mundo que si, que é posíbel/ viver como vive a poesía, voar de aquí a alá/ nalgo tan sutil e ao mismo tempo tan exacto”.

Facendo pois unha xuntanza entre o Amor e a poética villaltina, o EDLG convocou, ademais un concurso de haikus de amor, en lembranza deste tipo de poemas que tamén cultivara a autora en “Sete haikus”, aparecidos no xornal El Correo Gallego o 4 de abril de 1985, que a día de hoxe non pasaron a editarse nun libro. O concurso consistiu na elaboración de haikus sobre o amor, como sentimento cara a outra persoa que nos atrae. Cada participante puido presentar tantos haikus como desexou.

Hai flores de Tempo/ no xardín./ Mais, se as corto,/ desaparecen. Luísa Villalta, As palabras ingrávidas (2020)

Así, antes das vacacións de Semana Santa fóronlles entregados os premios da Candeloria 2024 aos

seguintes alumnos e alumnas:

Categoría: Debuxo de Luísa e mais lema de amor á Coruña:

- 1º premio Claudia Vilá Veiga (1º ESO A): Mar de Riazor e Torre de Hércules; lema: “Ela é a brétema que acariña A Coruña”. (Tarxeta agasallo de 20 € para gastar na Fnac)

- Pola calidade do debuxo presentado, o xurado acordou outorgarlle un accésit ao traballo do alumno de Francisco Ríos García (1º BACH F): Instituto Eusebio da Guarda con verbas de Luísa Villalta: “Ler palabras vivas de poetas mortos”. (Tarxeta agasallo de 15 € para gastar na Fnac)

Categoría: Elaboración de haikus de amor:

- Carmen Eiroa Martínez (4º ESO A): Almorzo romántico para dúas persoas en Sanbrandán Lunch (15 €)

- Aleksandr Mkrtychyan (4º ESO C): Almorzo romántico para dúas persoas en Sanbrandán Lunch (15 €)

Nas fotografías adxuntas a esta reseña, o alumnado gañador aparece xunto coas súas profesoras de Lingua Galega e Literatura, Beni Vidal Tomé (1º Bach F), Victoria Sánchez Regueiro (4º ESO A e C) e Teresa Pastor Novo (1º ESO A).

O EDLG quere agradecerlles a todo o alumnado e profesorado participante o seu traballo e esforzo,alentando a continuidade ás nosas tradicións e costumes.

Teresa Pastor Novo

(coordinadora do EDLG)

Acceso ás fotos no seguinte enlace.

Acceso aos artigos publicados en prensa: La Voz de Galicia, El Ideal Gallego, La Opinión

Onte, 5 de febreiro, foi un día ben ledo, xa que a familia Villalta Gómez acudiu ao IESP Eusebio da Guarda, co gallo de recibir o cartelón de lona da esgrevia escritora coruñesa Luísa Villalta, que dende o venres 2 de febreiro aparece pendurado na fachada principal do edificio histórico.

Con este acto, o instituto quere significar a enorme importancia e o orgullo que a dita autora, protagonista hogano do Día das Letras Galegas, supón como espello en que mirarse a mocidade, que apura a cunca do seu futuro con grolos de ilusión e esperanza no seu porvir.

Como se dun estandarte romano se tratase, a imaxe da insigne coruñesa pendura con toda a súa forza no centro académico onde estudou.

Botando unha ollada á historia, o estandarte das lexións romanas agochaba un enorme simbolismo: era importante como punto de encontro, símbolo de orgullo e, en termos prácticos, como medio de comunicación durante a batalla. O simbolismo deste elemento vén á perfección no que representa a figura irrepetible de Luísa Villalta, colocada na fachada deste edificio histórico, ubicado nunha das prazas máis cenitais da nosa cidade, a Praza de Pontevedra, testemuño do intenso trafegar dos seus habitantes e tamén a ágora perfecta para o encontro de toda a poboación herculina. Por isto, o instituto é sen dúbida, o punto de reunión de todas as xeracións pasadas, presentes e futuras que converxen, como fixo Luísa, neste lugar. Alén diso, cal o estandarte romano, é un orgullo que colgue da fachada deste rexio inmoble, non só para este centro educativo, senón para todas as coruñesas e coruñeses, e para toda Galicia, en xeral. E, poñendo fin a esta comparanza con este elemento, o símbolo desta bandeira era ser medio de comunicación durante a batalla. Pois nunca máis acaído na múltiple mestría villaltina, espallada por todos os xéneros, onde deixou pegada do seu compromiso, da súa vertente social, sempre ao carón das causas xustas, dos problemas da súa época, Luísa de todas as batallas, coma a nosa heroína María Pita, brandindo a súa pluma, en defensa dos máis desfavorecidos.

A data da colocación, o venres 2 de febreiro, foi escollida á mantenta: a Festa da Candeloria ou das Candeas, a Festa do Amor, no calendario tradicional galego. Con isto, o instituto quixo amosarlle o seu fondo amor a unha antiga alumna destacada, con arte e mestría de seu que, xa noutrora, do seu tempo de estudante neste centro, foran descubertas por unha antiga profesora, tristemente falecida o ano pasado, Ma Teresa Rodríguez Taboada, quen quedou engaiolada polo seu talento e tamén lle deu azos para que se dedicase ao mundo das Letras. Moi bo ollo o desta docente porque, a Dama da Cidade Alta non só consagrou a súa vida á palabra, senón que a levou ao máximo recoñecemento que se lle pode dar a unha escritora na nosa terra, o Día das Letras Galegas.

O labor atento do profesorado, aquel que traballa coa mesma paixón que puxo Luísa en todo o que facía, convértenos nunha sorte de exploradores de talento ou cazatesouros, á espreita de potenciar as calidades do noso alumnado.

Así pois, Luísa, volves ao teu instituto pola porta grande, como marchaches aquel ano da túa graduación, 1974, levando baixo o brazo un feixe de ilusións e deixando unha lembranza agarimosa e tenra. Cada vez que parte unha promoción de estudantes, sempre se lles di: “Aquí fica a vosa casa”. Pois. en efecto, benquerida Luísa Villalta, como expresou cunha sensibilidade infinda o cantautor Antonio Vega, aquí, no teu instituto, terás sempre “o sitio do teu recreo”.

Moitas grazas á familia Villalta Gómez por coidar e custodiar con esmero o seu legado, defender con agarimo e afouteza a súa memoria durante estes vinte anos e ata a eternidade, co desexo de que a súa palabra chegue a todos e a todas e sexa inmorredoira.

Teresa Pastor Novo

(Profesora de Lingua Galega e Literatura e

coordinadora do EDLG do IESP Eusebio da Guarda)

Sabedes o que significan as siglas DEP, mocosas e mocosos?! Ou o mesmo, RIP, na nobre lingua latina?  “Descansa en paz!”. Si, iso mesmo, EN PAZ! Pois así estaba eu durmindo apraciblemente ata que sentín o balbordo destes seres tolos, a buligar polo soto da miña derradeira morada. Ah, ah, desculpade que non me teña presentado aínda: chámome Fidel do Camposanto Pequeno. A que veñen eses risos? Ben, xa estou afeito. Levaba toda a vida aturando con esa herdanza patronímica pero, agora no Alén onde estou, lévoos con fachenda. Son o espírito dun vello conserxe deste instituto, un chisco rosmón, seica, pero non tanto, xa que a rapazada daquel entón púxome o alcume de Pequeniño, nun aceno agarimoso.

Pois resulta que antigamente algunhas das aulas do andar superior do edificio histórico cumprían o servizo de vivendas para os conserxes. De feito, algunha delas conserva o resto da “mirilla” ou ollo de pez da porta. Cheguei dunha aldea moi cativa, chamada Pedralba, na provincia de Ourense, e comecei a traballar neste instituto sendo eu un mozo; ao principio facía de mandadeiro. Como non tiña vivenda de meu, deixáronme albergarme nun cuarto da parte superior, e alí vivín feliz trinta e cinco anos, ata que, por desgraza, caín a rolos pola escaleira de mármore de Carrara e abrín a cabeza. E alí quedei. Pero non quixen marchar así, de súpeto. E decidín quedar “doutro xeito”. Agora son unha alma en pena que segue a coidar e a custodiar os obxectos que atesoura este vello inmoble.

Pois nestas estaba, cando por mor da “brillante” idea dunha profesora de Lingua e Literatura Galega, Teresa Pastor Novo, o alumnado de 1º ESO A e D deste curso 2023- 2024, foron de excursión polo instituto, guiados polas curiosidades que ten agochadas o noso emblemático centro. Así, non puido ter peor proposta esta docente sabichona que pescudar o soto, coa finalidade de descubrir algo. E alí, oculta entre teas de araña e diversos trebellos, os rapaces e rapazas ficaron abraiados diante dunha misteriosa caixa negra onde se podía ler, con letras sanguiñentas: ARS COQUENDI. Ao abrila, o feitizo que sentiron non puido ser maior, xa que contiña un manuscrito realizado por alumnado de hai máis dun século, con moitas receitas elaboradas cos ingredientes máis noxentos posibles, “saborentos” manxares do mundo do Alén. 

O meu gusto compilatorio e miña paixón pola tradición dos vellos códices medievais fixo que gardase con paciencia cada unha destas receitas e darlle forma de libro que, para min, é o meu tesouro. Ao parecer, unha antiga profesora mandáralles facer un traballo, consistente en inventar pratos imposibles de comer no mundo dos vivos. A verdade é que para min son unha excelente axuda agora, que estou no inframundo, porque nunca se me deu ben a cociña e agora fago estas sabedeiras receitas. Mais do que sempre gocei foi da lectura; fun e son un auténtico rato de biblioteca. Eu lera hai tempo un curioso libro, De re coquinaria, do escritor latino Marco Gavio Apicio, considerado o primeiro tratado sobre gastronomía, que serviu e aínda serve de guía para moitos dos escritores e cociñeiros posteriores. 

E así, aproveitando os meus coñecementos bibliográficos, decidín titular este receitario conservado Ars coquendi, que traducido do latín significa “A arte culinaria ou a arte de cociñar”. E, por último, gardeino nunha caixa negra, para que non acabase sendo manxar dos ratos, que o olen todo. Mais non foron ratos ........ Peor!!!!!!A sabichona da profesora e mais o seu alumnado colleron o meu tesouro e levárono para expoñer nunha vitrina, para dar a coñecer a todo o alumnado o marabilloso achádego atopado. Ah, pero antes de marchar do soto, agarrei un mociño polo brazo e díxenlle: “Agardo que me devolvades a miña alfaia; de non ser así, virá o meu espírito para facervos trasnadas”. O cativo fuxiu a fume de carozo, mentres a miña gargallada se mesturaba co timbre da fin da clase.

© Ma Teresa Pastor Novo (microrrelato)

© Ma Teresa Pastor Novo (curtametraxe)

Acceso a todas as fotos no seguinte enlace

Este pasado luns 18 de decembro tivo lugar a entrega do premio da tarxeta de Nadal 2023, consistente nunha tarxeta agasallo de 20 €, para gastar na FNAC. O traballo galardoado foi realizado pola alumna de 1o Bach A Inés Castro Lojo, quen presentou unha proposta moi creativa, á maneira dunha colaxe. Cómpre dicir que a idea estivo moi acaída co ano que está a piques de rematar, posto que a figura do ilustre pintor Pablo Picasso ocupou un lugar sobranceiro, ao conmemorarse hogano o 50 aniversario do seu pasamento. Deste xeito, a postal mostra símbolos emblemáticos da nosa cidade, entre os que destacan a Torre de Hércules, o único faro romano queaínda se atopa en funcionamento; o noso instituto, inserido nun firmamento callado de estrelas e, non podía ser menos, o noso veciño máis agarimoso e asemade bravo: o mar de Riazor. Pois aboiando nesas augas, escúlcase a figura do artista cubista e ao seu carón unha foca que, significativamente, viste unha camiseta de raias, prenda fetiche do vestiario deste xenio do pincel. Moi ben traída esta idea por parte da nosa benquerida alumna Inés, porque as collages foron unha das manifestacións artísticas deste movemento de vangarda, empregadas en distintas artes, nomeadamente na pintura e na poesía, con Guillaume Apollinaire á cabeza.

Respecto do poema que acompaña a ilustración, o EDLG quixo botar man da poesía social, da que temos excelsos representantes na nosa literatura. Así, esta postal leva tamén un poema escollido adrede Nenos dun rancho de Caracas, pertencente ao libro Viaxe ao país dos ananos, do poeta Celso Emilio Ferreiro. Este ano, aparcamos as panxoliñas tradicionais, para darlle paso á denuncia do que está a acontecer. Porque tamén é Nadal en Gaza, Ucraína, Serra Leoa, Birmania, O Sahel, Birmania, .... e tantas e tantas batallas particulares que libran cada día homes e mulleres por razón da súa cor de pel, condición sexual, etc. Ende mal, estamos a vivir nestes momentos diversos conflitos bélicos e temos de derrubar os muros de todas as fronteiras, razas, crenzas, .... E vivir nun mundo de paz, harmonía e esperanza. Desgraciadamente as nenas e nenos son as vítimas máis vulnerables, polo que non nos cabe máis que confiar na esperanza, en que elas e eles sexan a semente para cambiar esta situación no futuro. A poesía é unha poderosa arma para condenar inxustizas. E esta é unha lacra sangrante, coma a cor de fondo da postal, elixida a mantenta, o vermello, cunha dobre intencionalidade: asociamos grande cantidade de adornos do Nadal con esta cor, pero tamén o EDLG quixo renderlles unha particular homenaxe ás persoas que perderon e están a perder a vida cando fracasan as palabras. Tal e como expresamos na tarxeta, todo o EDLG quérevos desexar unha morea de luz, paz a mancheas e pétrea saúde para percorrer este camiño novo. AVEGOSO 2024!

Teresa Pastor Novo

(Coordinadora do EDLG)

Para acceder a todas as fotos pinchar no enlace

Dende que no ano 2001, a UNESCO declarou o 10 de novembro como Día Mundial da Ciencia para a Paz e Desenvolvemento, novembro pasou a ser para nós o Mes da Ciencia. En consonacia con isto, desde hai 11 anos o profesorado de Galicia celebra o 4 de novembro o Mes da Ciencia en Galego. O obxectivo desta conmemoración é de mostrar que a lingua galega é útil e tan válida coma calquera outra para facer pescuda, ensino e divulgación científica.

Proba disto, dentro das variadas actividades do Club de Ciencia, cómpre destacar a que fixo o alumnado de 1º ESO, en colaboración co EDLG e coordinada polas profesoras de Física e Química Desi Cerqueiro e Minia Prego Cabeza, esta membro tamén deste equipo. O dito traballo serviu para coñecer o método científico. Na primeira parte da tarefa, leron e mais comentaron un texto sobre a vacina da varíola e de como esta foi levada a América, nunha expedición de nenas e nenos orfos, que partiu da Coruña. A seguir, a rapazada propuxo hipóteses sobre a caída libre de corpos. E para rematar, experimentaron con globos, coa fin de comprobar as ditas hipóteses.

Por outra banda, e tamén dentro desta efeméride do mes da ciencia en galego, o Departamento de Lingua Galega e Literatura quixo tamén sumarse a esta conmemoración. Así, baixo a supervisión da súa profesora de Lingua Galega e Literatura Teresa Pastor Novo, o alumnado de 1º ESO A e D traballou asemade ambas disciplinas (Lingua e Ciencia) e elaboraron decálogos sobre boas intencións medioambientais. Con esta actividade puxeron en práctica o estudado sobre a elaboración dun texto instrutivo, melloraron a súa competencia escrita e, por suposto, reflexionaron sobre o coidado do Medio Ambiente.

Con estes traballos, ao empregar a nosa lingua, alumnado e profesorado cumpriron unha das maiores arelas do Seminario de Estudos Galegos (1923), cal foi a de que todas as ciencias se estudasen na nosa lingua propia, o galego.