O instituto de Tui foi creado, ao tempo que os de Santiago, Ourense e Pontevedra, por Real Orde de 30 de outubro de 1845, baixo a éxida do coñecido como Plan Pidal.

Cumprimos 177 anos e aproveitamos esta efeméride para publicar o documento fundacional:

Ministerio de la Gobernación de la Península
Sección de Instrucción Pública
Negociado nº 2

    Accediendo S. M. a las Instancias del Ayuntamiento de Tuy apoyadas por V. S. ha tenido a bien aprobar la creación en dicha Ciudad de un Instituto de 2ª enseñanza de 3ª clase, con arreglo a las bases siguientes:
    1ª Las Cátedras de latinidad y filosofía sostenidas actualmente por el Ayuntamiento de Tuy, formarán parte del referido Instituto.
    2ª Este se sostendrá: 1º con los derechos de matrículas y pruebas de curso de los alumnos que a él concurran; 2º con las consignaciones que satisface el Ayuntamiento para sostener las cátedras actuales de latinidad y filosofía; 3º con el señalamiento en el presupuesto municipal de la cantidad necesaria para cubrir el déficit que resulte en las atenciones del Instituto de tercera clase.
    3ª Se formará una Junta Inspectora de dicho Instituto, compuesta del Diputado provincial correspondiente al partido de dicha Ciudad, un individuo de su Ayuntamiento y dos vecinos de Tuy de notoria ilustración y arraigo elegidos por el Jefe político. Esta autoridad será el Presidente de la Junta y por delegación suya el Alcalde de la misma Ciudad.

    4ª La referida Junta procederá inmediatamente a la creación e instalación del Instituto; confiará a uno de sus individuos el cargo de Director del establecimiento, hasta que por el Gobierno se nombre de entre los Profesores el que deba serlo; y procederá al nombramiento de los sustitutos que fueren necesarios para dar principio a la enseñanza, hasta que sean nombrados los catedráticos en la forma conveniente.
    5ª La misma Junta cuidará de que el orden y distribución de asignaturas y cursos sea conforme a lo dispuesto en el Real Decreto del 17 de Septiembre último y Reales órdenes posteriores, guardando en cuanto al régimen literario y económico las disposiciones vigentes, o las que en lo sucesivo se dictaren.
    6ª Los cursos de este Instituto comenzarán el día 1º de Diciembre próximo,  y concluirán en 15 de Julio del año siguiente.
    7ª Publicará dicha Junta la apertura de matrículas, procurando previamente que la enseñanza no carezcan de lo más preciso para que sean útiles a la juventud.
    8ª La referida Junta remitirá a este Ministerio por conducto de V. S., nota de los individuos que la componen; sustitutos que la misma nombre con expresión de sus respectivas circunstancias; y consultará por el mismo conducto cualquier duda que suscitare la organización del Instituto para la superior resolución de S. M.
    9ª Las anteriores disposiciones se entederán como interinas hasta que se determinen las reglas que deberán observarse para la continuación o creación de Institutos locales de igual o semejante naturaleza que el de Tuy; y sin perjuicio de lo dispuesto por S. M.  para la creación del Instituto provincial de Pontevedra.
    De Real orden lo comunico a V. S. para su inteligencia y efectos consiguientes.
    Dios guarde a V. S. muchos años. Madrid 30 de Octubre de 1845 – Pidal- Sr. Jefe político de Pontevedra – Es copia-

Longa vida para o Ensino Medio en Tui!

Brindemos por 177 outonos máis!

Grazas ao patrocinio da Concellería de Igualdade, este venres, 17 de xuño, teremos connosco a Nee Barros Fernández.
Coñecide  nas redes  como @neeumatiko, Nee  dirixe unha canle en youtube, escribe poesía, canta e fai música, e tamén se confesa un apaixonado da fotografía. Salientamos o labor de visibilización que fai da realidade das persoas trans e dos abusos que estas padecen por parte dun sistema que aplica o odio por defecto. Elu é tamén un defensor do binormativismo.
Na biblioteca temos a súa obra Identidade, un texto teatral que aborda o tema da transexualidade dunha forma moi persoal e cunha linguaxe que chega ao público máis novo. Dentro la literatura galega estamos diante dun dos textos pioneiros desta temática igual que as novelas Fóra do normal de María Reimóndez ou 22 segundos de Eva Mejuto.
Identidade propón que as persoas sexan sempre escoitadas e tratadas dende a súa diversidade. A través de Zé, o protagonista, tomamos conciencia do camiño que segue unha persoa que busca a súa propia identidade, dos apoios que atopa e tamén dos atrancos dunha sociedade marcada polos patróns do patriarcado e da transfobia e que ten medo ao diferente.
Accede a unha entrevista con elu premendo aquí
e podes visitar a súa canle de youtube aquí

Comeza maio co Día das Mais, para elas "Nai" de Celso Emilio Ferreiro:

Eu non choro por ti, pois sei que mouras  
xunto á fonte do tempo, alá no fondo
de tódolos camiños das estrelas.

Choro por min, cun pranto inconsolábel,
que me quedéi sin ti, meu limpo espello,
coma un arbre na noite, soio e núo,
fendido polo cerne, coas raíces
sin os doces segredos das violedas.

Choro por min, por estas maus de cinza
que outrora foron pombas,
cando o meu corazón era un paxaro
e ti pasabas sempre atafegada
nun rumor de formiga labourando.

Tecían as albercas seus abrentes
i eu era un vagalume, unha estreliña
ateigada de luz polas vereas.
Dios estaba con nós.

Agora estóu soliño,
orfo de beixos tépedos sin mácula.
Choro por min que xa non teño colo
para pousarme nil coma nun niño,
miña nai imposíbel, viva e morta
no cristal dos meus ollos.

(ilustración: Maternidade, María Antonia Dans, 1980)

Maio tamén é tempo dos maios: Aí vén o Maio (de Florencio Delgado Gurriarán):

Aí vén o Maio pola porta do xardín,
aí vén o Maio de enterrar o pai Abril,

(O Maio, garrido, casiño de chorar,
enxoitou o seu pranto cos panos de luar.)

                                       Aí vén o Maio pola porta da campía,
                                           aí vén o Maio, galán da cotovía,
(O Maio, garrido tiña un cambai brunedo,
o sol esfarrapoullo cos seus dourados dedos).

Aí vén o Maio pola porta da devesa,
aí vén o Maio cos seus brincos de cireixas,
(O Maio garrido anda a bebe-los ventos
pola terra, rapaza de doces arrecendos).

Aí vén o Maio pola porta do soutelo,
aí vén o Maio co seu colete amarelo.
(O Maio garrido, nos intres de vagar,
co mestre rouxinol adeprende a cantar).

Aí vén o Maio pola porta do valado,
aí vén o Maio co seu traxiño branco.
(O Maio garrido, para saudar o vran,
pon luvas de etiqueta con frores de San Xoán).

Aí vén o Maio. Ábrelle as portas, moza,
que trai, por gorentarte, caraveles e rosas!

    Alí vén o Maio,
    Maíño, Maiolo;
    na verde camisa
    botois de amerodos;
    monteira frorida,
    a roupa das festas;
    e un caraveliño
    por riba da orella;
    pieites de silveiras
    piéitanlle o cabelo,
    anda a namorare
    coma un mozo cedo.

DELGADO GURRIARÁN, Florencio, Obra poética, (edición e introdución de Xosé Ramón Pena), Xerais, Vigo, 2022, pp.  132-3)

    A nosa participación nesta XIII edición do Tui Le producirase na segunda quenda, a partir das 12 horas. Compartiremos quenda cos CEIPs nº 2, Randufe e Guillarei, co colexio Santa María-Maristas e co Seminario Menor San Paio.
    O noso cartel para este Tui Le ten como protagonista a BELÉN PADRÓN GARCÍA (Oviedo, 1976) que, en pasados cursos, formou parte do claustro do noso instituto. Licenciada en Belas Artes,  Premio Extraordinario Fin de Carreira, participou en numerosas exposicións individuais  e colectivas, deseñou carteis para concursos de relatos e poesía ou para o IV Salón Internacional do Libro Infantil e Xuvenil (Pontevedra, 2003)  e ilustrou libros como Tempo transfigurado de Cesáreo Sánchez Iglesias, A historia invisible do bico Simón, Xil Moniz, A vendedora de mistos,  Rosalía de Castro.  Escolma Poética ou poemas de Miguel Hernández, autor do que acabamos de celebrar o seu oitenta cabodano.
    O estilo  de Belén Padrón está cheo de forza que se reflicte no modo de tratar a cor e de organizar as súas composicións. Estas teñen como protagonista principal a vexetación: follas, talos, flores e pétalos dispostos en diferentes planos cun exuberante  cromatismo que achegan unha gran luminosidade aos seus lenzos e ilustracións.
    De Belén queremos destacar a proximidade e amabilidade que a definen tanto nas aulas co alumnado como cos compañeiros e compañeiras. Gustounos escoitar do alumnado que realizou o cartel que recordan con cariño o seu bonito sorriso que sempre a acompaña.
    E Belén, ademais da súa calidade humana e docente, representa a riqueza creativa e profesional que temos nos nosos centros. Profesoras e profesores que ademais de dar clase adican o seu tempo libre a outras tarefas artísticas, literarias, investigadoras… cun grande éxito.

As reixas, segundo o dicionario da RAG, son “barras de ferro paralelas ou cruzadas, que se poñen como protección nas ventás, como cerrado arredor das casas etc.” ou nas portas e fiestras dos cárceres para evitar que fuxan os presos.
E tamén, seguindo co citado dicionario,  a primeira acepción do adxectivo rexa é “que ten forza, que ten vigor”
Pois ben, algunhas protogonistas da exposición que nestes primeiros días de abril, grazas á Deputación de Pontevedra, podemos visitar no IES (“Rexas. Mulleres baixo o terror franquista”) son mulleres rexas que, entre outras penalidades e agresións, viviron entre reixas, por defender os dereitos das mulleres e as liberdades promulgadas pola II República.   
A exposición ofrece  unha escolma que documenta a represión sufrida por 172 pontevedresas que foron perseguidas, asasinadas, encarceradas e, ademais, polo feito da ser mulleres, soportaron tamén vexacións sexistas. E divídese en tres bloques:
Na introdución amósase a contextualización histórica e como o réxime xurdido trala Guerra Civil supuxo unha regresión nos dereitos das mulleres que pasaron a ser consideradas, de feito, menores de idade  e dependentes do varón.
Na parte central e máis extensa (paneis 3 a 10) preséntansenos os diversos tipos de represión: as mulleres non só foron presas ou asasinadas senón que tamén padeceron vexacións de tipo sexista: foron rapadas, violadas, tatuadas, obrigadas a beber aceite de ricino ou a bailar espidas en lugares públicos.
A última parte documenta o papel solidario e resistente das mulleres (o seu apoio á guerrilla, aos fuxidos, aos presos e ás súas familias, ás viúvas e aos orfos) e o seu protagonismo na transmisión da memoria histórica.
Esta mostra completa e ilustra de xeito fotográfico o contido dos relatorios de Montse Fajardo (“A loita das mulleres no século XX. Cen anos de conquistas e represión”, impartido o pasado 10 de marzo) e M” Victoria Martíns (“As mulleres no franquismo”, o 30 de marzo) e supón o remate das actividades que, patrocinadas e financiadas pola Deputación, dentro do programa "O pasado por vir", desenvolvemos na Área Panorámica e no Salón de Actos do instituto no último mes.

Rexas de José María Lores Pérez