IES Castelao

A baía de Vigo
 (18 de febreiro de 1868)

                                                                                                      (4º ESO) 
 
     O Atlántico! Vasta extensión de auga que cobre unha superficie de vinte e cinco millóns de millas cadradas. Océano de costas sinuosas, regado polos máis grandes ríos do mundo, o San Lourenzo, o Mississippi, o Amazonas, o da Prata, o Orinoco, o Níxer, o Senegal, o Elba, o Loira, o Rin, que lle achegan as augas dos países máis civilizados e das rexións máis salvaxes.
     O Nautilus cortaba as augas co gume do seu esporón, tras ter percorrido preto de dez mil leguas en tres meses e medio.
    O Nautilus saíu do estreito de Xibraltar e fíxose ao mar. Retornou á superficie, e os paseos cotiáns sobre a plataforma fóronnos así devoltos.
    A unha distancia de doce millas aparecía vagamente o cabo de San Vicente. O mar estaba groso e picado. Era case imposible manterse sobre a plataforma, batida continuamente por enormes golpes de mar.
    Volvín ao meu cuarto. Conseil retornou ao seu camarote, mais o canadense, con aspecto bastante preocupado, seguiume. O noso rápido paso a través do Mediterráneo non lle permitira executar os seus proxectos.
    - Amigo Ned –díxenlle-, nas condicións en que navegaba o Nautilus, soñar con abandonalo tería sido unha tolería.
    Ned Land non contestou nada. Os seus labios apertados indicaban a violenta obsesión dunha idea fixa.
    - Quedaramos en agardar unha oportunidade –dixo Ned Land-. Esa oportunidade xa chegou. Esta tarde estaremos a poucas millas da costa española. Teño a súa palabra, señor Aronnax, e conto con vostede.
    Como eu continuaba calado, o canadense ergueuse.
    - Esta noite, ás nove –dixo-. Xa avisei a Conseil. A esa hora o capitán Nemo estará pechado no seu camarote. Conseil e mais eu gañaremos a escaleira central. Vostede, señor Aronnax, ficará na biblioteca.
    - O mar está picado –díxenlle.
    - Estou de acordo niso –dixo o canadense-, mais hai que arriscarse. A liberdade ten un prezo.
    Con estas palabras, o canadense retirouse. Un forte asubío indicoume que se enchían os depósitos, e o Nautilus mergullouse baixo as augas do Atlántico.
    Demoreime no meu cuarto. Quería evitar o capitán Nemo para agochar dos seus ollos a emoción que me dominaba. Era preciso prepararse para fuxir. A miña equipaxe non era pesada; as miñas notas, e nada máis.
    En canto ao capitán Nemo, preguntábame que pensaría da nosa evasión. El contaba coa forza das circunstancias e non coa nosa palabra para manternos para sempre ao seu carón.
    Non volvera ver o capitán dende a nosa visita á illa de Santorini. Levaríame o azar na súa presenza antes da nosa partida? Pregunteime se aquel estraño personaxe estaba a bordo. Pensei que o capitán Nemo conservara coa terra algún tipo de relación. Non deixaba nunca o Nautilus?
    Todas estas ideas e outras asaltábanme á vez. Aquela xornada de espera parecíame eterna.
    Como sempre, servíronme a cea no cuarto. Comín mal, estaba demasiado   preocupado.   Deixei  a  mesa  ás  sete.     Cento  vinte  minutos
-conteinos- separábanme aínda do intre en que debía reunirme con Ned Land. A miña excitación crecía. O meu pulso batía con violencia.
    Quixen ver o salón unha derradeira vez. Ía abandonar para sempre aquelas marabillas da natureza, aquelas obras mestras de arte. Teríame gustado mergullar a miña ollada polo cristal a través das augas do Atlántico.
    Percorrendo así o salón, cheguei preto da porta recortada no muro, que daba ao cuarto do capitán. Para o meu grande asombro, estaba entreaberta.  Sempre o mesmo estilo severo.    
     Naquel intre, algunhas  augafortes penduradas na parede e nas que non me  fixara  na  primeira visita, atraparon a miña atención. Eran retratos, retratos de grandes homes históricos cunha existencia que consistira nunha perpetua devoción a un grande ideal humano: Kosciusko, o heroe morto ao berro de Finis Poloniae; Botzaris, o Leónidas da Grecia moderna; O´Connell, o defensor de Irlanda; Washington, o fundador da Unión americana; Manin, o patriota italiano; Lincoln, morto pola bala dun escravista; e, finalmente, John Brown, colgado na forca, tal e como o describiu Victor Hugo.  

 

              


    Que nexo existía entre aquelas almas heroicas e a alma do capitán Nemo?
    De súpeto, o reloxo deu as oito. Precipiteime fóra do cuarto. A miña atención centrouse no compás.  A nosa dirección seguía a ser cara ao norte. A velocidade era moderada, e o manómetro indicaba unha profundidade de aproximadamente sesenta pés. As circunstancias favorecían, polo tanto, os proxectos do canadense.
    Volvín ao meu cuarto e vestinme con roupas de abrigo, botas de auga, gorro de lontra e casaca forrada con pel de foca. Estaba preparado. Agardei. Só os renxidos da hélice rachaban o profundo silencio que reinaba a bordo. Escoitei, agucei o oído. Calquera son de voces me indicaría que Ned Land fora sorprendido nos seus proxectos de evasión. Invadiume unha inquedanza mortal. Intentei en balde recuperar o meu sangue frío.
    Ás nove horas menos algúns minutos, peguei a orella á porta do capitán. Ningún ruído. Volvín ao salón, que estaba mergullado nunha semiescuridade, mais deserto.
    Abrín a porta que comunicaba coa biblioteca. A mesma claridade insuficiente, a mesma soidade. Naquel intre, os renxidos da hélice diminuíron sensiblemente, logo cesaron por completo. Por que aquel cambio na marcha do Nautilus? Favorecía ou contrariaba os designios de Ned Land?
    O silencio só era alterado polo bater do meu corazón.
    De súpeto, sentiuse un lixeiro choque. Comprendín que o Nautilus viña de se deter sobre o fondo do océano. A miña inquedanza aumentou.
    Naquel momento, abriuse a porta do gran salón, e apareceu o capitán Nemo. Viume e, sen outro preámbulo, faloume:
    - Ah!, señor profesor –dixo nun ton amable-, estaba a buscalo. Coñece vostede a historia de España?
    Aínda que soubese a fondo a historia do meu país, nas condicións en que me atopaba, o espírito alterado, a cabeza perdida, non podería ter dito unha soa palabra.
    - Escoitou a miña pregunta? Coñece a historia de España?
    - Moi mal –respondín.
    - Velaí  os  sabios  –dixo  o  capitán-,  que  non  saben.   Entón   sente
–continuou-. Voulle contar un curioso episodio desa historia.
    Deitouse sobre un diván. Eu tomei asento ao seu carón, na penumbra.
    - Señor profesor –díxome-, présteme atención. Esta historia interesaralle nun certo aspecto, pois responderá unha cuestión que sen dúbida vostede non puido resolver.
    - Escóitoo, capitán –díxenlle, sen saber a onde quería chegar o meu interlocutor, e preguntándome se aquel incidente se refería aos nosos proxectos de fuga.
    - Profesor –continuou o capitán-, remontarémonos a 1702. Luís XIV impuxera o seu neto aos españois baixo o nome de Filipe V. Pero o ano anterior as casas reais de Holanda, Austria e Inglaterra asinaran na Haia un tratado de alianza co obxectivo de quitarlle a coroa de España a Filipe V  para poñela na cabeza de Carlos III.
    España tivo que resistir esta coalición, mais estaba case desprovista de soldados e mariños. Pero non lle faltaban cartos, sempre que os galeóns, cargados de ouro e prata de América, entrasen nos seus portos.
    A finais de 1702, esperábase un rico convoi que Francia escoltaba cunha flota de vinte e tres barcos comandados polo almirante Château-Renault, xa que as armadas dos países aliados navegaban entón polo Atlántico.
    Aquel convoi debía entrar en Cádiz, mais o almirante, que escoitara que a flota inglesa rondaba aqueles mares, decidiu dirixirse a un porto francés.
    Os comandantes españois do convoi protestaron. Querían ser conducidos a un porto español e, de non ser Cádiz, esixiron a baía de Vigo.
    Os galeóns entraron na baía de Vigo. Desgraciadamente esa baía forma unha rada aberta que non pode ser defendida. Polo tanto, había que descargar os galeóns antes da chegada das flotas aliadas.
    - Está    vostede    a    seguir    ben   o   encadeamento    dos     feitos?
-preguntoume o capitán Nemo.
    - Perfectamente –díxenlle, sen saber aínda a que propósito obedecía aquela lección de historia.
    - Continúo. Velaí o que pasou. Os comerciantes de Cádiz tiñan un privilexio segundo o cal debían recibir todas as mercancías que viñan das Indias Occidentais. Queixáronse en Madrid e conseguiron do feble Filipe V que o convoi quedase retido na baía de Vigo ata o momento en que se afastasen as flotas inimigas.

            (Ilustración de Natalia Umpiérrez en ROLLAND, Eduardo, 20.000 leguas de Verne a Vigo)

     Mentres se tomaba esta decisión, o 22 de outubro de 1702, os barcos ingleses chegaron á baía de Vigo. O almirante Château-Renault, a pesar da inferioridade das súas forzas, bateuse valentemente. Mais cando viu que as riquezas do convoi ían caer nas mans dos inimigos, incendiou e afundiu os galeóns, que foron a pique cos seus inmensos tesouros.
    O capitán Nemo parou. Confeso que eu non vía aínda qué me podía interesar daquela historia.
    - E ben?
    - E ben, señor Aronnax –respondeume o capitán Nemo-, estamos na baía de Vigo.
        O capitán ergueuse e pediume que o seguise. Ao redor do Nautilus, nun raio de media milla, as augas aparecían impregnadas de luz eléctrica. Os homes da tripulación, vestidos con escafandros, ocupábanse en baleirar toneis medio podrecidos, caixas desfondadas, no medio de restos aínda ennegrecidos. Daquelas caixas, daqueles toneis, escapaban lingotes de ouro e de prata, moreas de piastras e xoias. A area estaba tapizada con elas. Despois, cargados con aquel precioso botín, os homes retornaban ao Nautilus, deixaban nel os seus fardos e volvían retomar aquela inesgotable pesca de prata e ouro.
        Comprendín. Aquí fora o escenario da batalla do 22 de outubro de 1702. Aquí viña o capitán abastecerse dos millóns cos que lastraba o seu Nautilus. El era o herdeiro directo e único daqueles tesouros roubados aos incas e aos vencidos de Hernán Cortés!
        - Sabía vostede, señor profesor –preguntoume sorrindo-, que o mar contiña tantas riquezas?
        - Sabía –respondinlle-, que se avalía en dous millóns de toneladas a prata en suspensión nas súas augas.
        - Sen dúbida ningunha, mais para extraer esa prata, os gastos serían superiores ao beneficio. Aquí, pola contra, non teño máis que recoller aquilo que os homes perderon, e non só nesta baía de Vigo, senón tamén en mil escenas de naufraxios que anotei na miña carta submarina. Comprende vostede agora por que son tan rico?
        - Compréndoo, capitán  –díxenlle-. Permítame polo tanto que lle diga que, ao explotar precisamente esta baía de Vigo, non fixo máis que adiantarse aos traballos dunha sociedade rival, que recibiu do goberno español o privilexio de buscar os galeóns afundidos. Os accionistas teñen como obxectivo unhas ganancias enormes, xa que se valoran en cincocentos millóns esas riquezas.
        - Cincocentos millóns! –respondeu o capitán Nemo-. Estaban aí, pero xa non.
        - En efecto –díxenlle-. Por iso, avisar a eses accionistas sería un acto de caridade. Quén sabe polo tanto se sería ben recibido. O que máis lamentan os xogadores non é a perda das súas esperanzas senón a das súas tolas esperanzas. Teño menos mágoa deles que deses milleiros de infelices aos que tantas riquezas ben repartidas lles poderían aproveitar moito, mentres que agora serán riquezas perdidas!  
        - Perdidas? –retrucou animándose o capitán-. Pensa vostede, entón, que esas riquezas se perderon ao ser eu quen as recolle? Pensa vostede que ignoro a existencia de seres que sofren, de razas oprimidas sobre a terra, miserables aos que aliviar, vítimas ás que vingar? Non comprende vostede…?
        O capitán Nemo detívose nas últimas palabras. Mais eu comprendera. Ante todo, seguía a ser un home! O seu corazón latexaba aínda cos sufrimentos da humanidade!
        E entón comprendín a quen estaban destinados os millóns expedidos polo capitán Nemo cando o Nautilus navegaba nas augas da Creta insurrecta!