O 24 de outubro é tamén a xornada conmemorativa das bibliotecas escolares.

O pregón deste ano foi redactado polo escritor Patxi Zubizarreta e a ilustradora Laia Giménez Buenaventura (Premio Lazarillo 2024 na modalidade de álbum ilustrado) realizou o cartel.

A continuación reproducimos ambos os dous:

Estreamos biblioteca!

     Sempre pensei que tivera unha infancia sen biblioteca, aínda que, pensándoo mellor, quizais vivía rodeado delas: cada fósil que atopabamos na montaña falábanos de tempos afastados, de peixes que nadaran por onde eu camiñaba; as pedras raras que identificaba con restos de meteoritos transportábanme a galaxias remotas; os esqueletos das covas lembrábanme aos osos que hibernaron nelas; ata os aneis das árbores eran verdadeiras bibliotecas, testemuñas de secas e doutros fenómenos extremos. Pero especialmente gustábanme os contos, as lendas ou as cancións que escoitaba ás miñas avoas e avós: a través das súas emocións, das súas penas e alegrías transmitíannos toda unha sabedoría oral. Talvez por iso dise que cando morre unha persoa maior péchase unha biblioteca.
    Sempre pensei que no meu pobo natal (Ordizia, Guipúscoa) non tivera biblioteca, mais  equivocábame: crecín rodeado de fósiles, supostos restos de meteoritos, esqueletos, aneis arbóreos e, sobre todo, do eco e das voces dos nosos devanceiros, toda unha enciclopedia de humanidade e de natureza. Logo chegaron os libros, cada un como unha xanela e un resumo do mundo, como unha biblioteca xibarizada.
    Se un libro é un xardín que levamos no peto, as bibliotecas convertéronse nos meus oasis particulares, nelas atopei o meu hábitat natural. Agora son consciente de que a miña vida estivo moi ligada a elas; de feito, case a diario refúxiome na Casa de Cultura Ignacio Aldecoa de Vitoria-Gasteiz e, a miúdo, as bibliotecas escolares son o marco dos nosos encontros literarios. Aínda que tamén teño que recoñecer que me deron algún que outro desgusto, como cando me comunicaron que se queimou a escola de Oronoz-Mugairi, ao norte de Navarra. Desde alí fixeron un chamamento para doar libros e, entre todos, reconstruír a súa biblioteca calcinada. Enviei encantado uns cantos exemplares, pero outra petición veu sumarse ao meu pequeno consolo: «Escribiríasnos un conto?», suxeríronme os escolares.
    En realidade, estaba a descubrir outra particularidade da escola porque, cada curso, as nenas e os nenos do centro redactaban un conto —para os máis pequenos escribir é sinónimo de debuxar—, e logo encadernábano cun papel dun gramaxe especial, nunha edición tan imperfecta como única. Na pequena escola todos os anos creaban un libro que logo levaban por quendas á casa para mostralo orgullosos ás súas familias. Esa obra singular máis adiante formaba parte da súa propia biblioteca escolar, un lugar de encontro e de participación dirixido por bibliotecarias intrépidas, dotadas dun espírito e un entusiasmo que comparto e reivindico. De maneira que aquel curso tamén resultou memorable porque, baseado no breve texto que lles enviei —Marabara, maraberi—, o álbum tivo unha tirada maior que consistíu en dous exemplares: un, como de costume, está dispoñible na biblioteca e o outro…, o outro o atesouro eu.
    Aínda que é certo que cada libro garda dentro unha biblioteca, tamén as escolas actuais son un pequeno compendio do mundo, repleto de fósiles, meteoritos, esqueletos, bosques, e cada vez de máis ecos e de máis voces. Sen ir máis lonxe, na escola Urdaneta do meu pobo natal hoxe en día cóntanse máis de vinte orixes entre as familias do alumnado e, ademais do éuscaro e do castelán, escóitanse máis dunha trintena de idiomas: árabe, chinés, edo, romanés, urdu… Tamén desde alí propuxéronme escribir un conto: Munduketariak —algo así como Mundonautas, como os mosqueteiros do mundo…
    Gozo cando viaxo sen saír das bibliotecas escolares, cando Aitor, Areesha, Harmony, Lucía, Ping-Ping ou Sekou me contan as súas vidas e os seus soños. Afortunadamente, a eles non lles falta a biblioteca e, ademais, cada vez que unha nena nova, cada vez que un neno novo vén a unha escola, estreamos biblioteca!

Patxi Zubizarreta

Créditos: https://www.amigosdellibro.com/actividades

Feliz día da Biblioteca Escolar!

Todos os  2 de abril, data do nacemento de Hans Christian Andersen, celebramos o Día Internacional do Libro Infantil e Xuvenil. Este ano, baixo o lema "Suca os mares coas ás da túa imaxinación", é Xapón o pais  encargado da elaboración da mensaxe e do cartel para esta efeméride. O cartel é obra de Nana Furiya e a mensaxe  foi redactada por Eiko Kadono:

Sobre as ás, os contos viaxan.
Desexando sentir o latexo do teu corazón.

Son o Conto Viaxeiro. Vou voando a calquera sitio.
Unhas veces vou nas ás do vento. Outras, nas das ondas. E outras nas aliñas que ten a area. Por suposto, hai veces en que monto tamén nas ás das aves migratorias.
E, loxicamente, tamén uso as dos avións de cando en vez.
E así, preséntome diante túa, séntome ao teu carón, ábrome nun santiamén por algunha páxina e cóntoche as historias que queiras.
Gústanche as historias fantásticas, ou vanche máis as historias tristes? As de medo? As divertidas?
E se por agora non queres ningunha, pois tampouco pasa nada. Seguro que algunha vez éntranche ganas. Entón, chámasme. Non tes máis que dicir: “Conto Viaxeiro, ven aquí!”, que irei voando ao teu carón.
Mira, teño historias deste estilo.
Unha historia dunha illa que estaba farta de estar soa e aburrida, e púxose a practicar natación e ao final atopou compañía; a dunha misteriosa noite na que apareceron dúas lúas… E a historia de cando Papa Noel se perdeu, entre outras moitas.
A ver? Si, si, paréceme que estou a oír latexar o teu corazón!
Bom, bom! Bum, bum! Pumba, pumba!
Iso é que o Conto Viaxeiro se che meteu dentro e está a facer soar os sinos do teu corazón.
Seguro que a próxima vez es ti o Conto Viaxeiro e vas estar ansioso por saír de viaxe!
E así, un novo Conto Viaxeiro nacerá no mundo.

E, para finalizar, coñece ás autoras da mensaxe e do cartel:

Eiko Kadono nada en Toquio en 1935 pasóu a súa infancia no norte de Xapón, a onde foi evacuda durante a Segunda Guerra Mundial. Despois licenciouse en Literatura Inglesa pola Universidade de Waseda, Tokio, e trasladouse a Brasil, onde viviu dous anos.
En 1981 dou ao prelo  a súa primeira novela infantil, aínda que foi en 1985 cando se consagróu definitivamente coa publicación de Nicky, a aprendiz de bruxa (Nocturna, 2019), sobre unha moza con habilidades máxicas que emprende un servizo de entregas a domicilio nunha cidade costeira. A novela foi adaptada ao cine e recibiu varios galardóns, entre eles o Premio Noma de Literatura Infantil e o Premio Shōgakukan de Libros Infantís, e foi incluída na Lista de Honra IBBY.
En 2018, Eiko Kadono gañou o prestixioso premio Hans Christian Andersen.

Nana Furiya nada en Toquio, ilustradora e autora de máis de setenta libros ilustrados para a rapazada. Despois de ilustrar Mekkira Mokkira Dondon, un popular libro infantil escrito por Setsuko Hasegawa, Furiya trasladouse a Eslovaquia para estudar litografía.
En 2012 organizou a exposición itinerante "De man en man", na que ilustradores de todo o mundo reflexionan sobre o papel da arte en tempos de catástrofes.
Nana Furiya gañou a Pluma de Ouro na Bienal Internacional de Ilustración de Belgrado en 1999 e foi seleccionada para os White Ravens 2021.

Manifesto para a celebración deste novembro como o MES DA CIENCIA EN GALEGO NAS BIBLIOTECAS.  Texto redactado pola ourensá María Elena Vázquez Cendón, doutora en matemáticas, Decana da Facultade de Matemáticas da USC, membro do Consello da Cultura Galega, presidenta do Estalmat-Galicia e Premio María Josefa Wonenburger no 2022.

Sementeiras de curiosidade científica

    O mes de novembro ten moitos sabores, e un deles é o da ciencia. Neste mes, no que celebramos o noso patrón, san Alberte Magno, asumimos o compromiso de compartila. A ciencia é un dos sabores do saber. Para degustala, é moi importante a nosa participación activa, e o grande activador é a curiosidade. Precisamos formular preguntas para saborear a ciencia e a lingua permítenos degustala, e tamén é a canle para contar e escoitar as respostas.
    Na ecuación da curiosidade científica, as persoas son incógnitas ao principio, e parte da solución cando se resolve. Todas estas persoas teñen traxectorias que sementan ciencia polas súas vivencias e polo recoñecemento das súas achegas. A pregunta de onde atopalas ten moitas respostas nas bibliotecas. Elas son sementeiras moi vivas da curiosidade científica, en cada casa, en cada centro educativo ou recreativo, e tamén nos edificios cuxa identidade é ser biblioteca. Cada libro que enche os seus andeis, ao pasar polas nosas mans, convértese nunha semente viva que activa as cores coas que o noso maxín ilustra as persoas que nos permitiron chegar a este momento, e transmiten as vibracións das persoas que os abrimos. Esta conexión cos libros sacia inicialmente a sede de querer entender e deixa unha valiosa semente para ser as científicas e científicos que acharán as solucións aos problemas que hoxe nos formulamos.
    As persoas que traballamos e gozamos no mar da ciencia temos o compromiso de mantela viva, sen edulcorar o esforzo necesario para cada novo achado; os libros son tamén as testemuñas dos tempos e contextos nos que agromaron. Por iso a aposta pola educación, a investigación, a transferencia e a divulgación debe ser un compromiso colectivo que, desde a honra que se me ofrece, asumo. E fágoo extensivo e agradézollelo, entre outras, a todas as persoas que sementaron libros de ciencia en galego: ás que fixeron agromar persoeiros admirables da ciencia galega, unha longa lista que segue medrando no Álbum da Ciencia do Consello da Cultura Galega, como Ánxeles Alvariño, Antonia Ferrín, Domingo Fontán, José Rodríguez, Vicente Vázquez Queipo, María Wonenburger...; ás persoas que, despois de sentir como libros que un día abrimos sementaron en nós a paixón pola ciencia, apostaron pola súa tradución ao galego, e tamén ás persoas que investiron o seu talento e coñecemento na divulgación, poñendo o acento na ciencia que se fixo e na que se está a facer, para axudar a sementar cada libro que está por agromar!

Recursos para este MES DA CIENCIA EN GALEGO (tomados do blog das bibliotecas escolares de Galicia):

https://www.edu.xunta.gal/biblioteca/blog/?q=ciencia

https://www.pinterest.es/bescolaresgal/ciencia-en-galego/

https://www.edu.xunta.gal/biblioteca/maletas/

    O lema deste ano para o Día das Bibliotecas, "Tecendo Comunidades", pretende destacar o papel fundamental que desempeñamos as bibliotecas na construción de lazos fortes dentro das nosas comunidades. As bibliotecas somos centros de conexión e aprendizaxe, onde as historias, as experiencias e os coñecementos son os fíos que unen aos cidadáns.
    As bibliotecas non somos só lugares cheos de libros: somos corazóns palpitantes dentro das nosas comunidades, somos espazos de encontro e diálogo. O Día das Bibliotecas pon en valor o traballo que realizamos todas as bibliotecas españolas, de todas as tipoloxías (públicas, escolares, universitarias, especializadas e nacionais/rexionais), para conectar aos nosos usuarios, crear redes de apoio e colaboración, fomentar a participación e o diálogo cidadán, facer accesible a cultura e o coñecemento a toda a poboación, independentemente da súa idade, xénero, raza ou lugar de residencia.
    Imaxinamos as bibliotecas como uns teares onde se ganduxan relacións e coñecementos, onde se anuda o sentido de pertenza. "Tecendo Comunidades" salienta esta importante función social das bibliotecas, que dan forma á nosa comprensión colectiva, facilitan o intercambio de ideas diferentes e proporcionan un espazo seguro para o crecemento persoal e colectivo. Cada visita, cada lectura, cada conversación, achega o seu fío único a este tecido comunitario. A través destes intercambios e conexións, as nosas diferenzas e similitudes únense, mostrando a diversidade e riqueza das nosas comunidades.

(da presentación oficial deste Día: https://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/areas/bibliotecas/mc/dia-bibliotecas-2023/presentacion.html

A nosa excompañeira Carme Adán é a autora do Manifesto da AELG para este día:

CUMPRIUSE A XUSTIZA

Salvádeme, berrei. Axudáime, berrei, berrei, berrei...
Rosalía de Castro

As palabras outorgan existencia. Nomeamos as cousas, os sentimentos, os desexos, as accións pasadas e as futuras. Nomeamos para compartir, para saber ou para coñecer o mundo. Nomeamos para vivir.

Mais as palabras son esixentes: requiren da nosa lectura, da nosa escoita, da nosa mirada atenta. Necesitan do silencio para ser comprendidas. Tal é o ruído do mundo que transitamos que as palabras non chegan aos ouvidos, non pasan de ser grafías sen sentido. No noso cotián os berros das desigualdades, as violencias e as inxustizas baten contra muros de ruído e ignorancia. Non escoitamos. Estamos xordas. Xordos de tanta información sobre a información da información. Non escoitamos nada, nin a ninguén. Alguén berra. Está lonxe. Está noutra rúa, noutra clase, noutra cidade, noutro país, noutra lingua. Noutra pantalla.

Os ollos tamén outorgan existencia. Ou deberían. Se cadra fixérono noutro tempo e agora, cansos de tempestuosas imaxes, non son quen de mirar. Din aquelxs que aínda teiman en escribir Filosofía, que a dixitalización fai desaparecer o outro como mirada. Afirman que acentúa o noso egocentrismo nunha obsolescencia programada do mundo, da alteridade que nos configura en humanos. Malia ter sempre os ollos conectados, atentos a unha luz que se ilumina na pantalla, conectados a outro golpe de información, a outra mensaxe, ao próximo “gústame”; renunciamos a mirar.

Rosalía ensínanos a mirar e a escoitar. É unha guía, por momentos unha amiga ou unha camarada, que nos acompaña entre poemas, novelas e ensaios para superar a banalidade ética do noso tempo. As súas palabras dan existencia a un mundo de inxustizas e opresións contra as mulleres, os pobres, a lingua galega ou os migrantes. O seu narrar é a escoita do noso mundo. En cada verso xorde unha interpelación para nós: que ou quen permite e lexitima as desigualdades, as vulnerabilidades impostas, as guerras, as violencias, os corpos esquecidos e desposuídos de valor. Os que teñen fama de honrados seguen practicando a violencia? A mocidade que migra vai como rosas... e como volven? Ou volven? Poderá deterse o fascismo que vai percorrendo o mundo? Hai guerras que merecen a nosa atención e outras condenadas ao esquecemento? Só o consumo será o pracer do futuro? Merece a natureza ser oída? Que é unha vida vivíbel? Cada interrogante ábrenos unha nova cuestión ata que nos topamos de fociños contra o noso propio muro de ruído e ignorancia: Onde están as nosas palabras?

Hai un eco de vellas derrotas que nos paraliza.

Volvamos escoitar… Aí vén unha meniña gaiteira!

Moito máis forte é o eco das vitorias. Un eco indomábel que chega ata nós dándolle forma de dereitos a palabras como igualdade ou liberdade. Palabras activistas. Palabras que se resisten a ser esquecidas ou usurpadas. A xustiza é moito máis que unha palabra, si. Moito máis. Non obstante, necesita das palabras.

“Que a man tembrosa no papel só escriba
palabras, e palabras e palabras!”

Dos moitos legados de Rosalía de Castro, destacamos un, o da filósofa que sabe libre o seu pensar e non cede ante as cadeas impostas. Rosalía ensinounos da liberdade do pensamento que se afunde na realidade para interrogala por un futuro mellor. Se só cantamos as pombas e as flores, as luces de cores dos nosos autorretratos dixitais, de que teremos a alma?

Se desoímos os berros do noso tempo, de que teremos a alma?