O autor da mensaxe para esta efeméride en Europa é o actor, escritor,

director de escena e cofundador do “ Théâtre de

Complicité”, o británico Simon McBurney. Estas son as

súas verbas:

    A media milla da costa de Cirenaica no norte de Libia existe un vasto refuxio rochoso de 80 metros de ancho e 20 de altura. No dialecto local coñéceselle como Hauh Fteah. En 1951 a análise de datación por carbono 14 demostrou unha ocupación humana ininterrompida de polo menos 100.000 anos. Entre os artefactos desenterrados había unha frauta de óso datada entre 40.000 e 70.000 anos. Sendo un neno, ao oír isto pregunteille ao meu pai:

    “Eles tiñan música?”

    Sorriume.

    “Do mesmo xeito que todas as comunidades humanas.”

    O meu pai era un arqueólogo estadounidense, o primeiro en escavar en Hauh Fteah, en Cirenaica.

    Síntome moi honrado e feliz de ser o representante europeo do Día Mundial do Teatro deste ano.

    En 1963, o meu predecesor, o gran Arthur Miller, dixo nun momento onde a ameaza de guerra nuclear arroxaba a súa sombra sobre o mundo: “Cando se nos pide escribir nun momento onde a diplomacia e a política teñen brazos tan terriblemente curtos e débiles, o delicado pero ás veces amplo abrazo da arte debe soportar a carga de soster unida a comunidade humana”.

    O significado da palabra Drama deriva do grego “ dran” que significa “facer”... e a palabra teatro que procede do termo grego “ Theatron”, literalmente significa o “lugar onde se mira”. Un lugar non só onde miramos, tamén onde vemos, obtemos, entendemos. Hai 2.400 anos, Polykleitos o Mozo deseñou o gran teatro de Epidauro. Con capacidade para 14.000 persoas, a asombrosa acústica deste espazo aberto é milagrosa. Un diálogo desde o centro do escenario pode ser oído en todos os 14.000 asentos. Como era usual nos teatros gregos, cando observabas aos actores, tamén podías ver a paisaxe detrás deles. Isto non só xuntaba varios lugares á vez, a comunidade, o teatro e o mundo natural , tamén unificaba todos os tempos. Da mesma maneira que a obra evocaba mitos do pasado no tempo presente, podías ver máis aló do escenario o teu futuro final. A natureza.

    Unha das revelacións notables da reconstrución de “O Globo” de Shakespeare en Londres tamén está relacionada con aquilo que vemos. Esta revelación ten que ver coa luz. Tanto o escenario como o auditorio estaban iluminados por igual. Os artistas e o público podíanse ver uns a outros. En todo momento. A calquera parte que mires hai persoas. E en consecuencia, lémbrasenos que o gran soliloquio de, digamos, Hamlet ou Macbeth, non eran meditacións privadas senón debates públicos.

    Vivimos nun tempo onde é difícil ver con claridade. Estamos rodeados de máis ficción que en calquera outro momento da historia ou a prehistoria. Calquera “feito” pode ser cuestionado, calquera anécdota pode reclamar a nosa atención como unha “verdade”. Unha ficción en particular rodéanos continuamente. Aquela que busca dividirnos. Da verdade. E duns a outros. E así, estamos separados. As persoas das persoas. As mulleres dos homes. Os seres humanos da natureza.

    Pero do mesmo xeito que vivimos en un tempo de división e fragmentación, tamén vivimos nun tempo de inmenso movemento. Como nunca antes na historia as persoas están a desprazarse; moitas veces voando; camiñando; nadando se fai falta; migrando; por todo o mundo. E isto é só o comezo. A resposta, como sabemos, foi o peche de fronteiras. A construción de muros. A exclusión. O illamento. Vivimos nunha orde mundial tiránica, onde a indiferenza é moeda e a esperanza unha carga de contrabando. E parte desta tiranía é o control, non só do espazo, senón tamén do tempo. Este tempo en que vivimos renuncia ao presente. Concéntrase no pasado recente e no futuro. Eu non teño iso... Eu comprarei aquilo...

    Agora compreino, necesito ter a próxima... cousa. O pasado afastado está destruído. O futuro sen consecuencias.

    Moitos afirman que o teatro non pode nin poderá cambiar nada disto. Pero o teatro non vai desaparecer. Porque o teatro é un sitio. Gustaríame chamalo un refuxio. Onde as persoas se congregan e inmediatamente forman comunidades. Tal e como fixemos sempre. Todos os teatros son do tamaño das primeiras comunidades humanas, de cincuenta a 14.000 almas. Desde unha caravana de nómades a un terzo da antiga Atenas.

    E dado que o teatro so existe no presente, tamén cuestiona esta desastrosa visión do tempo. O momento presente é sempre un tema do teatro. Os seus significados constrúense mediante un acto comunitario entre o intérprete e o público. Non só aquí, senón agora. Sen a actuación do intérprete o público non podería crer. Sen a crenza do público, a interpretación non sería completa. Rimos ao mesmo tempo. Conmovémonos. Quedamos sen alento ou enmudecemos. E nese momento, mediante o teatro descubrimos a máis profunda verdade: que aquela que considerabamos a máis privada división entre nós, os límites da nosa propia conciencia individual, tampouco ten fronteiras. É algo que compartimos.

    E non nos poden parar. Cada noite reapareceremos. Cada noite os actores e a audiencia reuniranse de novo e a mesma obra volverá ser representada. Porque, como di o escritor John Berge, “Moi dentro da natureza do teatro hai un sentido de retorno ritual”, a razón pola cal foi sempre a forma de arte dos desposuídos, algo que a causa do desmantelamento do noso mundo, somos todos. En calquera parte onde haxa intérpretes e audiencias as historias que non se poden contar en ningún outro sitio representaranse, xa sexa nas óperas e teatros de nuestras grandes cidades, ou nos campos que acollen emigrantes e refuxiados no norte de Libia e en todo o mundo. Sempre estaremos unidos, en comunidade, nesta representación.

    E se estivésemos en Epidauro poderiamos levantar a vista e observar como compartimos todo isto con un panorama maior. Porque sempre somos parte da natureza e non podemos escapar diso así como non podemos escapar do planeta. Se nos atopásemos en “O Globo” veriamos como preguntas aparentemente privadas expóñensenos a todos nós. E se puidésemos ter a frauta cirenaica de hai 40.000 anos entenderiamos o pasado e o presente como indivisibles, e que a cadea que une a comunidade humana nunca será rota polos tiranos e demagogos.