Hora de ler

A lura xigante
(20 de abril de 1868)
[Jules VERNE, Vinte mil leguas baixo dos mares, XV-XVIII, 2ª parte]

     O 22 de marzo comezaron os preparativos da partida do Polo Sur. Tivemos que sortear grandes dificultades pois o Nautilus encallou de novo. Desta vez non foi un incidente como no Estreito de Torres, senón un auténtico accidente xa que un enorme iceberg virou sobre si mesmo e nos pechou toda saída.
    Bloqueados deste xeito, houbemos quedar sen aire. Pero por fin puidemos emerxer e encher de aire puro o Nautilus. Debía ser 28 de marzo.
     O Nautilus navegaba a vertixinosa velocidade.
     - Por certo –dixo Conseil-, imos en boa dirección?
     - Imos –respondín-, porque imos cara ao sol, e aquí o sol é o norte.
    - Sen dúbida –seguiu Ned Land-. Mais falta saber se imos para o Pacífico ou para o Atlántico, é dicir, a mares frecuentados ou desertos.

     O Nautilus marchaba rapidamente. O cerco polar foi axiña franqueado, e por fin entrou no promontorio de Hornos. O día 31 de marzo, ás sete da tarde, estabamos fronte á punta americana.
     Ao día seguinte, avistamos unha costa ao occidente: era a Tierra de Fuego. O Nautilus pasaba con extrema rapidez sobre aqueles fondos ricos e luxuriosos. Á tarde achegouse ao arquipélago das Malvinas, das que puiden recoñecer, ao día seguinte, os cumios.
     Naqueles mares, as nosas redes aprovisionáronnos con belos espécimes de algas, e particularmente un certo fuco que traía as raíces cargadas cuns mexillóns que son os mellores do mundo. Os gansos mariños e os patos abatéronse por ducias e axiña atoparon acomodo nas despensas de a bordo.
     Ata o 3 de abril non deixamos os mares da Patagonia. O Nautilus pasou o longo esteiro formado pola embocadura da Prata e atopouse, o 4 de abril, fronte a Uruguai. Percorreramos xa dezaseis mil leguas dende que embarcaramos nos mares de Xapón.
     O capitán Nemo, para desgusto de Ned Land, non fomentaba a veciñanza das costas habitadas do Brasil, xa que marchaba a unha velocidade vertixinosa. E así, na tarde do 9 de abril, avistamos a punta máis oriental de América do Sur. Alí o Nautilus procurou aínda maior profundidade, nun val submarino.
     Mais o 11 de abril alzouse de súpeto, e a terra apareceu ante nós fronte á entrada do río Amazonas, vasto estuario dunha corrente tan considerable que desalga o mar por un espazo de varias leguas.
     De entre os peixes deses mares que aínda non tivera a ocasión de estudar, anotei diversas especies: uns cartilaxinosos, outros óseos… Non deixarei de citar un peixe que Conseil lembrará por longo tempo.

     Unha das nosas redes trouxera unha especie de raia moi achatada que coa cola cortada tería formado un disco perfecto, e que pesaba vinte quilogramos. Era branca por debaixo, avermellada por enriba e con manchas azuis, cunha aleta bilobulada. Estendida sobre a plataforma, debatíase, tentando dar a volta por medio de movementos convulsivos e cun último chimpo tería caído no mar. Mais Conseil, que estaba moi interesado naquel peixe, precipitouse sobre el e, antes de que eu o puidese deter, suxeitouno coas dúas mans. Inmediatamente caeu de costas, a metade do seu corpo paralizada, coas pernas no aire, e berrando:
     - Ah, meu señor, meu señor, axúdeme!
     Era a primeira vez que o pobre rapaz non se dirixía a min en terceira persoa.
    O canadense e mais eu erguémolo e friccionámolo fortemente e, cando recuperou o sentido, aquel eterno clasificador, murmurou con voz entrecortada:

    - Clase dos cartilaxinosos, orde dos crondopteríxeos de branquias fixas, suborde dos selacios, familia das raias, xénero dos torpedos.
     - Si, meu amigo, foi un torpedo quen provocou ese estado deplorable.
     - Señor, pódeme crer –respondeu Conseil-. Vingareime dese animal.
     - E como?
     - Comereino.

     E fíxoo aquela mesma noite, mais por pura represalia xa que, francamente, estaba moi duro.
     O infortunado Conseil fora atacado por un torpedo da especie máis perigosa, a cumana.
   Ao día seguinte, 12 de abril, o Nautilus achegouse á costa holandesa fronte á desembocadura do Maroni. Alí vivían, en familia, varios grupos de manatís, da orde das sereas. A previsora natureza asignoulles a estes mamíferos o importante rol de pastar nas planicies submarinas, destruíndo as aglomeracións de herbas que obstrúen as desembocaduras dos ríos tropicais.
     A tripulación do Nautilus apañou media ducia de manatís. Tratábase de aprovisionar as despensas cunha carne excelente, superior á de boi e á de veado.
     Durante algún días, o Nautilus afastouse constantemente da costa americana. Non quería, evidentemente, frecuentar as augas do Golfo de México ou do mar das Antillas. Estas augas, sementadas de illas e sucadas por vapores, non lle conviñan ao capitán Nemo.
     O 16 de abril avistamos a Martinica e Guadalupe.
    O canadense, que contaba con executar os seus proxectos no golfo, ben gañando a terra, ben achegándose a un dos numerosos barcos que fan a cabotaxe dunha illa a outra, ficou moi desanimado. A fuxida tería sido practicable se Ned Land tivese podido apoderarse da canoa sen que o capitán se decatase. Mais en pleno océano non se podía nin soñar con iso.
     Non había nada que agardar do comandante do Nautilus, só contabamos con nós mesmos. Ademais, dende había algún tempo aquel home volvérase máis sombrío, máis solitario, menos sociable. Semellaba evitarme. Raramente me atopaba con el. Outrora gozaba explicándome as marabillas submarinas; agora deixaba que me dedicase aos meus estudos e xa non viña ao salón.
     Tamén alí, nas augas das Antillas, a dez metros por debaixo da superficie, a través dos paneis abertos, cantos produtos interesantes tiña para sinalar nas miñas notas cotiás!
    O 20 de abril chegaramos a unha altura media de mil cincocentos metros. A terra máis próxima era o arquipélago das Lucaias, diseminadas como unha morea de pedras na superficie das augas.
    Aquelas rochas estaban tapizadas por grandes herbas, laminarias enormes e fucos xigantescos, unha verdadeira espaldeira de hidrófitos digna dun mundo de titáns.
     Ao falar daquelas plantas xigantescas, Ned, Conseil e mais eu, citamos naturalmente os animais xigantescos do mar. Algúns están destinados á alimentación dos outros.
     Eran ao redor das once cando Ned Land chamou a miña atención sobre un formidable fervedoiro que se producía a través das grandes algas.
     Entón –dixen- son auténticas cavernas de polbos. Non me sorprendería ver nelas algúns deses monstros.
     - Como? –dixo Conseil-. Luras? Simples luras, da clase dos cefalópodos?
     - Non –dixen-, polbos de grandes dimensións. Mais o amigo Ned trabucouse, sen dúbida ningunha, porque non vexo nada.
     - Laméntoo –retrucou Conseil-. Gustaríame contemplar cara a cara un deses polbos dos que tanto sentín falar, e que poden levar os navíos ao fondo dos abismos. A esas bestas chámaselles krak…
    - Eses bichos non existen –interrompeu o canadense.
   - Krakens –continuou Conseil, rematando a palabra sen ter en conta a observación do seu compañeiro.
    - Ninguén me fará crer xamais –dixo Ned Land- que eses animais existen.
    - Os naturalistas da antigüidade citan monstros con gorxas que semellaban un golfo, e que eran demasiado grandes para pasar o estreito de Xibraltar –aclarei eu.
    - Mais, que hai de certo en todos eses relatos? –preguntou Conseil.
     - Nada, meus amigos –contestei-, polo menos daquilo que traspasa os límites do verosímil para entrar no plano da fábula ou da lenda. Non se pode negar que existen polbos e luras de tamaño moi grande, mais con todo, menores que os cetáceos. Os nosos pescadores ven con frecuencia algúns que pasan dun metro oitenta. Ademais, segundo o cálculo dos naturalistas, un deses animais, de seis metros de longo, tería uns tentáculos de vinte e sete. O que abonda para facer del un monstro formidable.
    - E péscanse na actualidade?
    - Se non son pescados, alomenos os mariños venos. O feito máis sorprendente, e que non me permite negar a existencia deses animais xigantescos, aconteceu hai algúns anos, en 1861. No noreste de Tenerife, a tripulación do barco Alecton viu unha monstrosa lura que nadaba nas súas augas. O comandante Bouguer achegouse ao animal, e atacouno a golpes de arpón e co fusil, sen grande éxito, xa que as balas e os arpóns atravesaban aquelas carnes moles como unha xelatina sen consistencia. Tras varias tentativas infrutuosas, a tripulación deu pasado un nó corredizo ao redor do corpo do molusco. O nó esvarou ata as aletas caudais e detívose. Tentouse izar o molusco a bordo, mais o seu peso era tan considerable que se separou da súa cola baixo o pulo da corda e, privado deste adorno, desapareceu baixo as augas.
     - Por fin, velaí un feito –dixo Ned Land.
    - Un feito indiscutible, meu bravo Ned. Ata se propuxo chamar a ese polbo “lura de Bouguer”.
     - E que tamaño tiña?
     - Non medía aproximadamente seis metros? –preguntou Conseil que, acomodado diante do cristal, examinaba as augas.
     - Exactamente –respondín.
     - Non tiña a cabeza coroada por oito tentáculos que se remexían na auga como un nido de serpes?
     - Xusto.
     - Os seus ollos, situados no nacemento da cabeza, non alcanzaran un desenvolvemento considerable?
     - Si, Conseil.
     - E a boca, non era un auténtico bico, un bico formidable?
     - En efecto, Conseil.
    - Pois ben, se non lle molesta –respondeu tranquilamente Conseil-, se non é a lura de Bouguer, velaí, polo menos, un dos seus irmáns.
     Mirei para Conseil. Ned Land precipitouse cara aos cristais.
     - A espantosa besta!
    Ollei ao meu redor, e non puiden reprimir un aceno de repulsión. Ante os meus ollos axitábase un monstro horrible.
     Era unha lura de dimensións colosais. Tiña oito metros de lonxitude e marchaba a recuadas cunha velocidade extraordinaria, en dirección ao Nautilus, cravando nel os seus ollos glaucos. Os seus oito brazos, ou mellor, os seus oito pés implantados na cabeza, que lles valeron a estes animais o nome de cefalópodos, alcanzaran un desenvolvemento que dobraba ao do seu corpo, e retorcíanse como as cabeleiras das Furias.

Víanse claramente as duascentas cincuenta ventosas distribuídas sobre a cara interna dos tentáculos, en forma de cápsulas semiesféricas. Ás veces esas ventosas pegábanse ao cristal do salón e facían o baleiro.
A boca daquel monstro –un bico semellante ao dun papagaio- abríase e pechábase verticalmente. A súa lingua, unha substancia córnea, armada de varias ringleiras de dentes agudos, daba medo. Que fantasía da natureza! Un bico de paxaro nun molusco!

     O seu corpo, alongado e avultado no medio, formaba unha masa carnosa que debía pesar entre vinte e vinte cinco mil quilogramos. A súa cor inconstante, que cambiaba con gran rapidez segundo a irritación do animal, pasaba sucesivamente do gris pálido ao marrón avermellado.
     - Podería ser o mesmo que o do Alecton –dixo Conseil.
     - Non –respondeu o canadense-, porque este está enteiro, e o outro perdeu a cola.
     - Isto non é unha razón –respondín-. Os brazos e a cola destes animais rexenéranse e, dende hai sete anos, a cola do polbo tivo, sen dúbida, tempo de repoñerse.
    - Ademais –dixo Ned Land-, se non é este de aquí, pode ser un daqueles de alá!
     En efecto, outros polbos aparecían polos cristais de estribor. Contei sete. Cortexaban o Nautilus.
     De súpeto o Nautilus detívose. Un choque fíxoo tremer.
     O Nautilus, aboiaba, sen dúbida ningunha, mais non avanzaba. As aspas da súa hélice non batían as augas. Pasou un minuto. O capitán Nemo entrou no salón, seguido do seu segundo.
     Sen falarnos, pode que sen vernos, foi ata o panel, mirou os polbos, e díxolle algunhas palabras ao segundo. Este saíu. Axiña, os paneis pecháronse. O teito iluminouse.
     Fun canda o capitán.
     - Unha curiosa colección de polbos –díxenlle, con ton despreocupado.
     - En efecto, señor naturalista –respondeume-. E ímolos combater corpo a corpo.
     Ollei para o capitán. Pensei que non o escoitara ben.
     - Corpo a corpo?
     - Si, señor. A hélice está detida. Coido que as mandíbulas córneas dunha desas luras se engancharon entre as aspas.
     - E que vai facer vostede?
      - Remontar á superficie e masacrar toda esa bichería.
    - Difícil empresa.
     - En efecto. As balas non poden nada contra esas carnes moles. Atacarémolas a golpes de machado.
     - E de arpón, señor –dixo o canadense-, se non rexeita a miña axuda.
    - Acéptolla, mestre Land.
    - Nós acompañarémolos –dixen, e, detrás do capitán Nemo, dirixímonos á escaleira central.
    - Así, unha decena de homes, armados con machados, estaban listos para o ataque. Ned Land tomou o seu arpón. Conseil e mais eu collemos dous machados.
    O Nautilus volvera xa á superficie. Un dos mariños, colocado nos derradeiros chanzos, quitaba os parafusos do panel. Mais tal e como foron afrouxados, o panel alzouse con extrema violencia, evidentemente arrastrado pola ventosa dun brazo de polbo.
Inmediatamente un daqueles longos brazos esvarou como unha serpe pola abertura, e outros vinte axitáronse por enriba. Dun golpe de machado, o capitán Nemo cortou aquel formidable tentáculo, que caeu polos chanzos, enrolándose.

    Cando nos arrebolamos os uns sobre os outros para alcanzar a plataforma, outros dous brazos abatéronse sobre o mariño que estaba diante do capitán Nemo e alzárono polo aire cunha violencia irresistible.
    O capitán Nemo berrou e lanzouse cara a adiante. Todos nos precipitamos tras del.
    Que escena! O malfadado, suxeito polo tentáculo, e pegado ás súas ventosas, era abaneado no aire ao capricho daquela enorme trompa. Agonizaba, abafaba, berraba: Axuda! Axuda! Aquelas palabras, pronunciadas en francés, causáronme un fondo estupor. Logo, tiña un compatriota a bordo, pode que varios. Escoitarei aquela chamada arrepiante toda a miña vida!
    O malpocado está perdido. Quen podería arrincalo daquela forte presión? Mentres, o capitán precipitárase sobre o polbo e, cun golpe de machado, cortáralle outro brazo máis. A tripulación batíase tamén a golpes de machado. O canadense, Conseil e mais eu enterrabamos as nosas armas naquelas masas carnosas.
    Por un instante crin que o malfadado que enlazara o polbo sería arrincado da súa forte succión. Sete brazos de oito foran cortados. Só un, brandindo a vítima coma se fose unha pluma, retorcíase no aire. Mais no momento en que o capitán Nemo e mais o seu segundo se precipitaban sobre el, o animal lanzou unha columna de líquido anegrazado, segregado por unha bolsa no seu abdome. Cegounos. Cando a nube se disipou, a lura desaparecera, e con el, o meu infortunado compatriota.
    Entón que rabia nos asaltou contra eses monstros! Non nos dominabamos. Dez ou doce polbos invadiran a plataforma e os flancos do Nautilus. Rodabamos confusamente no medio daqueles anacos de serpes que chimpaban na plataforma entre mares de sangue e tinta negra. Aqueles viscosos tentáculos semellaban renacer como cabezas de hidra. O arpón de Ned Land afundíase a cada golpe nos ollos glaucos dos polbos e crebábaos. Mais de súpeto, o meu audaz compañeiro foi tirado no chan polos tentáculos dun monstro que non puidera esquivar.
    O meu corazón rachou de emoción e de horror! O formidable bico da lura abrírase sobre Ned Land. O desgrazado ía ser cortado en dous. Precipiteime na súa axuda. Mais o capitán Nemo adiantáraseme. O seu machado desapareceu entre as dúas enormes mandíbulas e, milagrosamente salvado, o canadense, erguéndose, cravou o seu arpón enteiro ata o triple corazón do polbo.
    - Debíalle este desquite! –díxolle o capitán Nemo ao canadense.
    Ned inclinouse, sen responderlle.
    O combate durara un cuarto de hora. Os monstros, vencidos, mutilados, feridos de morte, deixárannos por fin e desapareceron baixo as augas.
    O capitán Nemo, vermello de sangue, inmóbil preto do fanal, fitaba para o mar que engulira un dos seus compañeiros, e grosas bágoas enchían os seus ollos.
    Ningún de nós poderá xamais esquecer aquela terrible escena do 20 de abril. O capitán Nemo comezou a chorar fitando para as augas. A súa dor foi inmensa. Era o segundo compañeiro que perdía dende a nosa chegada a bordo. Aquel amigo, esmagado, asfixiado, partido polo formidable brazo dun polbo, triturado por mandíbulas de ferro, non podería repousar cos seus compañeiros nas apracibles augas do cemiterio de coral.
    A min, o que me partira o corazón no medio daquela loita fora o arrepiante berro de desesperación do malfadado. Aquel pobre francés, esquecendo a súa lingua de convención, volvera falar a lingua do seu país, da súa nai, para lanzar unha derradeira petición de auxilio.