A Consellería de Educación, Universidade e Formación Profesional, vén de convocar a primeira edición do Premio Boas Prácticas de Educación Inclusiva. O galardón vai dirixido aos centros docentes públicos e está dotado dunha contía total de 18.000 euros. Este galardón nace como unha medida para impulsar a atención á diversidade e a inclusión educativa, difundir as boas prácticas de inclusión educativa que se realizan nos centros docentes así como o recoñecer o labor que, neste sentido, está a desenvolverse actualmente nos centros educativos.

Establécense dúas categorías, unha delas destinada a centros de educación infantil e primaria e a outra a ESO, bacharelato e FP básica. Cada una das categorías contará con 1º, 2º e 3º premio (de 5.000, 2.500 e 1.000 euros, respectivamente) e cun accésit de 500 euros.

Cada centro docente poderá presentar unha soa solicitude, na que se recollerán nunha memoria descritiva o conxunto de boas prácticas de inclusión realizadas. Nesta deberase describir tanto os niveis, áreas, materias e módulos nas que se desenvolveron estas accións como o profesorado implicado, os obxectivos, os contidos, as metodoloxías activas empregadas, o procedemento de avaliación e a implicación da comunidade educativa e da contorna do centro, entre outros detalles. A documentación enviarase ao enderezo electrónico inclusioneducativa@edu.xunta.gal. O prazo de presentación das solicitudes estará aberto ata o 29 de maio de 2019.

As iniciativas premiadas poderán ser difundidas pola Consellería como boas prácticas de inclusión educativa, co fin de promover unha escola que compense as desigualdades, na que se axusten as intervencións educativas e o currículo á diversidade do alumnado e, en definitiva, unha educación que garanta o estímulo das capacidades de todo o alumnado e contribúa á creación de contornos e culturas inclusivas.

A conselleira de Educación, Universidade e Formación Profesional, Carmen Pomar, mantivo hoxe unha reunión de traballo con representantes de 37 asociacións de atención á diversidade, ás que lles presentou o novo Servizo de Inclusión e Orientación Educativa. “Un novo departamento co que pretendemos eliminar as barreiras que limitan a aprendizaxe, así como fomentar a participación de todos os membros da comunidade educativa nos procesos de ensino e na socialización e construción conxunta de contornos inclusivos”, sinalou.

Entre as liñas de actuación Pomar destacou a coordinación dos servizos de orientación dos centros, e o traballo para darlles visibilidade e dotalos de instrumentos que faciliten, unifiquen e axilicen o seu labor, a través tanto da formación específica como da súa participación e  implicación na formación en centros.

Así mesmo, explicou que un dos principais eixes da súa actividade neste momento é a elaboración do xa anunciado plan para dinamizar a orientación vocacional e profesional do alumnado que contribúa ao seu desenvolvemento en todas as etapas educativas, con independencia das súas capacidades ou necesidades. Esta acción enmárcase no obxectivo de impulso e xestión de plans, medidas e programas para o fomento da inclusión e a equidade, así como o recoñecemento das boas prácticas de inclusión educativa.

A maiores, o Servizo de Inclusión e Orientación Educativa ten como tarefa a elaboración de protocolos para dar resposta educativa a problemáticas diferentes como o Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividade (TDAH) ou Trastorno do Espectro Autista (TEA). Neste sentido a conselleira informou ás entidades do avance na elaboración dos referidos ao alumnado con altas capacidades intelectuais e ao alumnado con dislexia e outras dificultades de aprendizaxe.

Así mesmo, explicou que a comunidade educativa en xeral, e en particular a centrada no apoio ao alumnado con necesidades específicas de atención educativa, ten á súa disposición o devandito servizo, accións específicas de formación do profesorado e outras ferramentas, como as escolas de nais e pais (ENAPAS).

Colaboración

Nesta xuntanza a titular do departamento educativo da Xunta comprometeuse tamén a seguir colaborando a través de convenios con todas estas entidades en prol dunha escola inclusiva, “que recoñeza a diferenza como virtude e a diversidade como capacidade”. As actuacións dos convenios con estas asociacións adoitan xirar arredor do asesoramento na atención educativa ao alumnado, docentes e familias, das accións formativas e informativas dirixidas ao profesorado dos centros e da colaboración na orientación sobre metodoloxías axeitadas na intervención educativa, a súa avaliación e as adaptacións curriculares ao alumnado.

Preto de 500 docentes reciben formación específica no ámbito da educación inclusiva e do emprendemento a través de dúas xornadas da Consellería de Educación, Universidade e Formación Profesional que teñen lugar hoxe en Santiago, e que foron inauguradas pola conselleira Carmen Pomar.

A xornada Educación Inclusiva, que se desenvolve no pazo de Congresos, serve de marco para a exposición das boas prácticas dos centros galegos neste ámbito, como é o caso do IES Miguel Ángel González Estévez (Vilagarcía de Arousa), cun proxecto de actividade física e deportiva con persoas con discapacidade coordinado polos profesores Luis Garrigos e María Concepción Pérez  que foi obxecto de recoñecementos a nivel europeo; o CEIP Número 1 de Tui, cuxas responsables Marta Álvarez e Nuria Garabal dan conta das boas prácticas de inclusión a nivel de centro onde está implicado todo o departamento de Orientación; e o CEIP Antonio Magariños (Cambados), onde a coordinadora Rosa Fiel expón o seu proxecto de centro no ámbito da inclusión.

Así mesmo, a xornada conta con conferenciantes recoñecidos neste eido como o profesor e psicopedagogo especializado en atención á diversidade José Blas García Pérez; o profesor de universidade especializado en discapacidade Joan Jordi Muntaner, a intervención de Marcelo Lusardi, protagonista do documental The Blind Rider; ou a exposición dun proxecto de comunidades de aprendizaxe para a tranasformación da man de Manuel Seoane, Patricia Blanco e Rosana Coimbra.

No acto inaugural, a conselleira de Educación, Carmen Pomar, defendeu “a inclusión e a equidade como piares dunha educación transformadora” na que hai que avanzar “unindo esforzos” e escoitar “ás familias, ao alumnado e aos profesionais”. Segundo Pomar, xornadas coma esta na que se mesturan coñecemento científico con prácticas reais da aula axudan  “ á plena inclusión na aula e a equidade educativa”, que é un dos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible Educación 2030.

Fomentar o emprendemento nas aulas

Posteriormente a conselleira desprazouse ao CIFP Politécnico de Santiago, onde ten lugar a xornada Apaixónate 2019, co obxectivo de achegarlles aos docentes de Formación Profesional o testemuño de profesionais de relevancia e que, a través do seu exemplo, fomenten a cultura do emprendemento entre o alumnado.

A titular do departamento educativo da Xunta de Galicia salientou que a escola representa un elemento clave porque desde as aulas “temos que potenciar no alumnado unha cultura de creación e de innovación, e ser capaces de espertar o espírito emprendedor, que lles vai proporcionar novas oportunidades no mundo laboral”. Carmen Pomar destacou “a importante labor de guía e de motivación” que neste ámbito exercen os docentes e orientadores, como o fan as persoas que interveñen nesta xornada e que, desde as súas distintas responsabilidades, ofrecen a súa visión de como transformar o talento en emprendemento.

En Apaixónate 2019 participan a actriz María Vázquez, a directora de Recursos Humanos de Dinahosting, Pilar Martínez Fachal; a escritora e coach Belén Varela e o CEO de Unicoos  e formador online David Calle. Xa pola tarde, interveñen a cociñeira galega Estrela Michelín Lucía Freitas; Brígida Hermida, xeadeira do Grupo 20 Baixo Cero; a CEO de Lustrum e 1ª Presidenta de AJE Galicia, Carmen José López; David Garrote, de Recursos Humanos de Lidl, a artesá Sonia de Gerónimo, o neuropediatra e top de Doctoralia 2019 Alfonso Amado e o consultor de empresas e formador de directivos e profesionais Fernando S. Salinero.

O obxectivo da xornada é transmitir aos asistentes que a paixón coa que facemos as cousas  ilustra o camiño ao éxito. Esta actividade, enmarcada dentro po Plan de emprendemento no sistema educativo de Galicia (Eduemprende), celebra este ano a súa terceira edición.

A Consellería de Educación, Universidade e Formación Profesional e mailas fundacións María José Jove e INGADA renovaron a colaboración iniciada en 2014 para a formación do profesorado na atención ao alumnado con Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividade (TDAH).

A conselleira de Educación, Carmen Pomar, a presidenta da Fundación María José Jove, Felipa Jove, e o presidente da Fundación INGADA, Ángel Carracedo, asinaron esta mañá a addenda para levar a cabo a sexta edición deste programa formativo para o vindeiro curso 2019/12, nun acto no que tamén se procedeu á entrega da V Beca INGADA-Fundación María José Jove, de recoñecemento ás boas prácticas educativas no ámbito do TDAH, que nesta edición recaeu en dous centros, o CEIP Fermín Bouza Brey (Ponteareas) e o CPI Luís Díaz Moreno (Baralla).

A responsable de Educación do Goberno galego, Carmen Pomar, salientou que para avanzar no proceso de inclusión educativa e garantir a mellor atención ao alumnado con TDAH é necesario atender á formación do profesorado e á actualización permanente dos coñecementos adquiridos, como é o obxectivo do acordo asinado. Pomar destacou “os magníficos resultados” desta colaboración entre institucións como proba de que “os esforzos compartidos chegan moito máis lonxe”.

A conselleira expresou os seus parabéns aos responsables dos proxectos galardoados nesta edición, dos cales destacou a súa “alta calidade” e “profesionalidade”, así como aos finalistas, xa que todos eles -incluídos os participantes nas anteriores edicións- “promoven o desenvolvemento das potencialidades dos seus alumnos e alumnas que teñen que aprender  a convivir cun Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividade”.

Formación do profesorado

Ao abeiro do convenio renovado hoxe, a través das Fundacións María José Jove e INGADA en colaboración coa Consellería poderán formarse ata un máximo de 350 docentes de primaria, secundaria, bacharelato e formación profesional, a razón de 50 prazas por cada un dos sete centros de formación do profesorado da Consellería nas catro provincias (os CFR da Coruña, Ferrol, Lugo, Ourense, Pontevedra e Vigo; e no CAFI de Santiago). Así mesmo, mantense a posibilidade de formación en liña a través dunha oferta a distancia que se implantou por primeira vez no curso 2016/17, con acceso a contidos e recursos.

O programa formativo consta de 25 horas de formación teórica e práctica impartida por un equipo multidisciplinar formado por profesores, pedagogos, psicólogos, logopedas, expertos en aspectos clínicos e prevención. Todos estes profesionais abordarán aspectos como os fundamentos clínicos do trastorno, o manexo na aula, ou as dificultades de lectura e escritura, entre outros.

Os docentes que participan no programa formativo deberán presentar un proxecto final que terá que ser aprobado polo equipo docente do curso. Posteriormente, as fundacións María José Jove e INGADA convocan unha beca, dotada con 3.000 euros, para o proxecto seleccionado polo comité avaliador.

Premiados na presente edición

Ademais da renovación do convenio, no acto de hoxe fíxose entrega da beca desta edición ao CEIP Bouza Brey (Ponteareas) e ao CPI Luís Díaz Moreno (Baralla), que, ao recaer en dous centros, reciben 2.000 euros cada un deles para que o vindeiro curso poidan implantar os seus proxectos.

Ambas propostas incorporan a importancia da creatividade na docencia mediante a música, o teatro e a maxia, e neles o xurado valorou a versatilidade, metodoloxía, estrutura, obxectivos posibles e lugar e tempo concreto de aplicación. 

En concreto, o CEIP Fermín Bouza Brey resultou premiado cun proxecto sobre a aplicación da maxia ao ensino que implica a toda a comunidade educativa e que beneficia ao conxunto dos escolares e, especialmente, de maneira directa ao alumnado con TDAH.

Pola súa banda o CPI Díaz Moreno foi galardoado cunha proposta baseada na introdución da música e o teatro ao día a día da escola, buscando que o alumno sexa capaz de comprender as súas propias emocións e as dos seus compañeiros e expresalas dunha maneira positiva.

Ademais destes dous centros gañadores, o xurado seleccionou como finalistas os proxectos do CPR Plurilingüe Sagrado Corazón de Ferrol (incorporación de técnicas de musicoterapéuticas), do IES Illa de Sarón de Xove (aprendizaxe coas mans) e do CEE María Mariño da Coruña (por terapias asistidas con animais).

A conselleira de Educación, Universidade e Formación Profesional, Carmen Pomar, presentou hoxe, dentro do marco das actuacións destinadas a adecuar a resposta educativa á diversidade e o fomento da inclusión educativa,  o Protocolo para a Atención Educativa ao Alumnado con Discapacidade Auditiva. Trátase dun recurso que vai contribuír á consecución dun sistema educativo de calidade, inclusivo e equitativo e que estará a disposición de todos os centros e familias para funcionar como guía de apoio para este alumnado.

No marco dos Encontros de atención á diversidade desde os departamentos de orientación e os equipos de orientación específicos, a conselleira explicou que tanto este documento como todos os protocolos que se veñen elaborando dende o departamento para a atención á diversidade “contribúen á construción dun clima escolar positivo e respectuoso, necesario para promover unha orientación educativa de calidade e camiñar, en definitiva, cara ao éxito escolar”.

Neste sentido, Pomar salientou que o protocolo pretende afondar “na convicción de que todo o alumnado pode aprender cando se lle outorgan as oportunidades de educación axeitadas, se estimulan as súas capacidades e responsabilidades sociais e se traballa en colaboración coas familias e con outros membros da comunidade educativa”. “Todo este esforzo é o que converte o sistema educativo galego no máis inclusivo de España”, afirmou.

A elaboración do protocolo contou coa participación de profesionais da orientación educativa, como son os Departamentos de Orientación de centros educativos e persoas especialistas dos Equipos de Orientación Específico, especialistas de audición e linguaxe, técnicos da Federación de Asociacións de Persoas Xordas de Galicia (FAXPG) e as asesorías técnicas docentes da Consellería.

Espírito e conceptos

O documento articúlase en nove epígrafes, comezando pola introdución, na que se especifica o contexto da súa elaboración. Síguelle a descrición dos principios reitores sobre os que se asenta o protocolo, en concreto a inclusión educativa, o deseño universal, a accesibilidade e a eliminación de barreiras de comunicación.

A epígrafe terceira define conceptos clave para comprender a perda auditiva, para axudar a detectala e para poder  planificar a intervención educativa. Nela abórdanse conceptos como o de audición, discapacidade auditiva, audiometría, axudas audioprotésicas (audiófono, implante coclear, implante osteointegrado), lingua de signos, alfabeto dactilolóxico, comunicación bimodal, lectura labial e palabra complementada.

Detección e intervención

Pola súa parte a cuarta epígrafe refírese ao diagnóstico e ao proceso de detección da perda auditiva. Deste xeito, e aínda que confirmar unha discapacidade auditiva será sempre competencia dos servizos médicos, o protocolo contempla indicadores que poden servir como guía a docentes e familia para detectar unha posible perda de audición.

A quinta epígrafe céntrase na descrición das necesidades educativas do alumnado con discapacidade auditiva, tales como a necesidade de adquirir un sistema de comunicación, de promover a súa participación activa na comunicación e nas relacións da aula ou de fomentar a súa autoestima e a plena inclusión.

As medidas educativas para atender este alumnado son obxecto da epígrafe sexta, dando preferencia á escolarización en centros ordinarios e a medidas como a adecuación do currículo, o reforzo e apoio do profesorado e as metodoloxías baseadas no traballo colaborativo por diante doutras extraordinarias, como poderían ser o apoio do profesorado especialista en pedagoxía terapéutica ou en audición e linguaxe, ou as adaptacións curriculares.

A epígrafe sete aborda a planificación da intervención educativa, que partirá sempre da identificación das necesidade do alumnado a través da avaliación psicopedagóxica, que é competencia das xefaturas dos departamentos de orientación dos centros educativos, coa colaboración dos profesionais que participan directamente no proceso de ensinanza-aprendizaxe e, de ser necesario, do Equipo de Orientación Específico. Neste sentido, ademais de establecer unha guía para a planificación a nivel de centro, a nivel de aula e na familia, inclúense orientacións para o emprego das axudas técnicas e outros recursos (audiófono, implante coclear, emisoras de FM ou intérprete de linguaxe de signos).

Así mesmo, ofrécense orientacións concretas para a intervención na comunicación xestual, na educación auditiva, na lectura labial, no desenvolvemento da linguaxe oral, na aprendizaxe da lectura, a intervención cos alumnos e coas alumnas con implante coclear, así como pautas para a sensibilización da comunidade educativa.

Avaliación e seguimento

O protocolo aborda tamén, na oitava epígrafe, a avaliación e o seguimento do alumnado con discapacidade auditiva, que terá como finalidade verificar o nivel de adquisición das aprendizaxes e estará presente durante todo o proceso de ensino e aprendizaxe, enriquecéndoo, impulsándoo e valorando todos os factores que inciden nel e sexan susceptibles de axuste ou mellora.

Ademais, recoméndase a implicación de todos os profesionais que atenden e este alumnado, que deberán facer, en todo caso, unha avaliación personalizada e adaptada que permita determinar as competencias adquiridas e analizar o funcionamento das medidas de intervención educativa tomadas.

Finalmente, a epígrafe nove é unha bibliografía, na que se ofrece unha listaxe de publicacións que abordan a discapacidade auditiva e a intervención educativa co alumnado que a presenta e que serven de complemento á información facilitada polo protocolo.