Mensaxe para o Día Mundial do Teatro 2024

polo nobel noruegués Jon Fosse

    Cada persoa é única e, ao mesmo tempo, como todas as demais. A aparencia, pódese ver, é certo, pero tamén hai algo dentro de cada persoa que lle pertence, que a fai única. Podemos chamalo alma ou espírito, ou ben, poderiamos non pórlle palabras, simplemente deixar que estea aí.
    Ao mesmo tempo que somos diferentes, tamén somos iguais. As persoas de todo o mundo somos fundamentalmente iguais, sen importar que lingua falemos, que cor de pel ou de cabelo teñamos.
    Quizais isto sexa unha especie de paradoxo: que somos completamente iguais e diferentes ao mesmo tempo. Talvez unha persoa é paradoxal na súa conexión entre o corpo e o espírito, entre o terreal e tanxible e o que transcende os límites materiais e terreais.
    A arte, a boa arte, consegue á súa maneira e de forma fabulosa reunir o absolutamente único co universal. Permítenos entender a diferenza entre o estraño e o universal. Ao facelo, a arte transcende as fronteiras das linguaxes e os límites xeográficos. Reúne, non só as calidades individuais, senón tamén as características dun grupo de persoas, por exemplo, as nacións.
    A arte non se expresa provocando que todo sexa igual, pola contra, móstranos as nosas diferenzas, aquilo que é alleo ou estraño. Toda boa arte contén precisamente iso: algo estraño, algo que non podemos comprender completamente e que, con todo, entendemos de certo modo. Contén o enigmático, algo que nos fascina e por tanto lévanos máis aló dos nosos límites e así crea a transcendencia que todo arte debe conter e á cal conducirnos.
    Non se me ocorre unha mellor maneira de unir os opostos. É exactamente o enfoque inverso ao dos conflitos violentos que vemos a miúdo no mundo, que alimentan a tentación destrutiva de aniquilar todo o estraño, todo o único e diferente, comunmente utilizando os inventos máis inhumanos que a tecnoloxía puxo á nosa disposición. Hai terrorismo neste mundo. Hai guerra, posto que a xente ten un lado animal que o leva a ver o estraño como unha ameaza á súa propia existencia, en lugar de ver o fascinante enigma que iso representa.
    E entón o único, o diferente que é universalmente comprensible, desaparece. Deixando atrás unha semellanza colectiva onde todo o diferente é unha ameaza que debe ser erradicada. O que vemos desde fóra, vese como desigualdade; por exemplo, as relixións ou ideoloxías políticas convértense en algo que debe ser derrotado e destruído.
    A guerra é a batalla contra o que xace no máis profundo de cada un de nós: o único. E é unha batalla contra toda arte, contra a esencia máis íntima de toda arte.
    Falei da arte en xeral, non da arte teatral en particular, isto débese a que toda boa arte, no fondo, xira ao redor do mesmo: tomar o singular e específico para facelo universal. Articula na súa expresión artística aquilo único co universal: non eliminando o singular, senón salientándoo; deixando que o estraño e o descoñecido brille claramente.
    É tan simple como que a guerra e a arte son opostos, que a guerra e a paz son opostos. A arte é paz.

Mensaxe para o Día Mundial do Teatro 2023,

pola actriz exipcia Samina Ayoub

A todos os meus amigos os artistas de teatro de todo o mundo,

    Escríbovos esta mensaxe no Día Mundial do Teatro, e por máis que reborde de felicidade por estar a falar con vós, cada fibra do meu ser estremece baixo o fardo co que cargamos todos - os artistas teatrais e os non teatrais - das presións esmagadoras e os sentimentos opostos que provoca o estado actual do mundo. A inestabilidade é un resultado directo do que está a pasar o noso mundo hoxe en día en termos de conflitos, guerras e desastres naturais que tiveron efectos devastadores non só no noso mundo material, mais tamén no noso mundo espiritual e a nosa paz psicolóxica.

    Fálovos hoxe mentres teño a sensación de que o mundo enteiro se volveu como illas illadas, ou como barcos que foxen nun horizonte cheo de néboa, cada un deles despregando as súas velas e navegando a rumbo, sen ver nada no horizonte que o guíe e, a pesar diso, seguimos navegando, esperando chegar a un porto seguro que nos acolla despois dun longo andar no medio dun mar embravecido.

    O noso mundo nunca estivo tan estreitamente conectado entre sí como o está hoxe, pero ao mesmo tempo nunca estivemos tan disonantes e tan afastados os uns dos outros  como hoxe. Velaí o dramático paradoxo que nos impón o noso mundo contemporáneo. A pesar de que todos estamos a presenciar a converxencia na circulación de noticias e comunicacións modernas que rompeu todas as barreiras das fronteiras xeográficas, os conflitos e tensións que vive o mundo pasaron os límites da percepción lóxica e crearon, no medio desta aparente converxencia, unha diverxencia fundamental que nos afasta da verdadeira esencia da humanidade na súa forma máis simple.

    O teatro na súa esencia orixinal é un acto puramente humano baseado na verdadeira esencia da humanidade, que é a vida. En palabras do gran pioneiro Konstantin Stanislavsky: "Nunca entres ao teatro con lama nos pés. Deixa o po e a sucidade fóra. Deixa as túas pequenas preocupacións, disputas, pequenas dificultades coa túa roupa exterior - todas as cousas que arruínan a túa vida e desvían a túa atención da túa arte - na porta". Cando subimos ao escenario, subímolo coa única vida que hai en nós, aquela que existe nun único ser humano, pero esta vida ten unha gran capacidade de dividirse e reproducirse para converterse en moitas vidas que transmitimos neste mundo para que xermole, floreza e esparexe a súa fragrancia sobre outras.

    O que facemos no mundo do teatro como dramaturgos, directores, actores, escenógrafos, poetas, músicos, coreógrafos e técnicos, todos nós sen excepción, é un acto de creación dunha vida que non existía antes de subirnos ao escenario. Esta vida merece unha man cariñosa que a sosteña, un peito amoroso que a abrace, un corazón bondadoso que simpatice con ela e unha mente lúcida que lle proporcione as razóns que necesita para continuar e sobrevivir.

    Non esaxero cando digo que o que facemos no escenario é o acto da vida mesma xerada da nada, como unha brasa ardente que escintila na escuridade, iluminando as tebras da noite e quentando a súa frialdade. Nós somos os que lle damos á vida o seu esplendor. Somos quen a encarnamos. Somos quen a facemos vibrante e significativa. E somos nós quen damos as razóns para entendela. Somos os que usamos a luz da arte para enfrontar as tebras da ignorancia e o extremismo. Somos os que abrazamos a doutrina da vida, para que a vida se propague neste mundo. Para iso poñemos o noso esforzo, tempo, suor, bágoas, sangue e nervios, todo o que temos que facer para lograr esta nobre mensaxe, defendendo os valores da verdade, o ben e a beleza, e crendo verdadeiramente que a vida merece ser vivida.

    Fálovos hoxe, non só para falar, ou mesmo para celebrar ao pai de todas as artes, o “teatro”, no seu día mundial. Máis ben, convídovos a estar xuntos, todos nós, da man e ombreiro con ombreiro, para gritar a pulmón cheo, como estamos afeitos nos escenarios dos nosos teatros, e deixar que as nosas palabras saian para espertar a conciencia do mundo enteiro, para buscar en nós a esencia perdida do home. Do home libre, tolerante, amoroso, simpático, xentil e comprensivo. E  rexeitar esta imaxe vil de brutalidade, de racismo, de conflitos sanguentos, de pensamento único e de extremismo. O home camiñou sobre esta terra e baixo este ceo durante miles de anos, e seguirá camiñando. Entón, saquemos os pés da lameira das guerras e dos cruentos conflitos, e deixemos esta lameira ás portas do escenario. Quizais a nosa humanidade, que foi ensombrecida na dúbida, volva converterse nunha certeza categórica que nos faga a todos verdadeiramente aptos para sentirnos orgullosos de ser humanos e de ser todos irmáns na humanidade.

    Esta é a nosa misión, nós dramaturgos, portadores do facho da ilustración, desde a primeira aparición do primeiro actor no primeiro escenario, debemos estar na vangarda para enfrontar todo o que é feo, sanguento e inhumano. Confrontámolo con todo o que é belo, puro e humano. Nós, e ninguén máis, temos a capacidade de difundir a vida. Propaguémola xuntos polo ben dun só mundo e unha soa humanidade.

 https://www.world-theatre-day.org/es/messageauthor.html

Cando Quevedo compuxo os versos que inspiran o título desta entrada aínda non fora construído o Teatro Principal de Tui. Hai que esperar aos anos centrais do século XIX para que o clamor da cidadanía tudense desemboque na subscrición popular que recadou fondos para facer posible a edificación teatral cuxas ruínas vemos hoxe.

Este ano cúmprese medio século desde a última función no teatro que, reconvertido en cinema, cesou a súa actividade en 1972. Tamén se cumpren 180 anos do movemento social que fixo posible a súa construción por subscrición popular.
Canto máis teremos que esperar para que as centenarias pedras recuperen o vigor e uso para o que foron ciceladas e non teñamos que recordar, á vista das fotos que presentamos, os últimos versos do soneto de Quevedo arriba citado:
y no hallé cosa en que poner los ojos
que no fuese recuerdo de la muerte.?
Non hai tempo que perder. Na actualidade non se pode pasar do vestíbulo do teatro, conxestionado polos entullos procedentes do teito derrubado. Cómpre xa poñerse mans á obra, sen máis requilorios nin demoras.
Sería unha magnífica contribución ao Día Internacional do Teatro o inicio da recuperación deste emblemático espazo teatral tudense.

Máis información sobre o teatro premendo aquí.

E neste outro enlace atoparás unha das últimas novas xornalísticas onde se lanza un novo SOS para evitar a súa desaparición definitiva.

Algo máis de douscentos alumnos pertencentes aos niveis de 4º ESO e 1º BAC  do noso IES  asistiron este mediodía á representación teatral A señora de Forcadela, dramatización da biografía  e peripecias da tudense Josefa García Segret, casada con Hipólito Gallego, mestre de Forcadela (Tomiño), e de moitas outras mulleres represaliadas a partir do fatídico 18 de xullo de 1936.
Josefa foi condenada á pena capital, pena da que se librou grazas ao médico forense don José Abraldes e ao doutor  Dario Álvarez Bláquez (tamén de familia de represaliados) que certificaron o seu presunto embarazo; despois de percorrer distintos establecementos penitenciarios (entre eles a célebre prisión de mulleres de Saturrarán) consegue a liberdade recollendo no seu libro Abajo las dictaduras as vivencias da súa vida como reclusa, un libro que rematado en 1976 non saíu do prelo ata 1982.
Esta actividade é a primeira das que, promovidas e financiadas pola Deputación de Pontevedra dentro do seu proxecto “O pasado por vir”, forma parte de “co M de Muller e Memoria” que terá continuidade este xoves, 10 de marzo, co relatorio de Montse Fajardo “A loita das mulleres no século XX: cen anos de conquistas e represión”; tamén en datas posteriores contaremos coa presenza de Ricardo Gurriarán e María Victoria Martíns, rematando este ciclo de actividades xa nos primeiros días de abril coa exposición “Rexas. Mulleres baixo o terror franquista”

Agradecemos a Deputación de Pontevedra por ternos ofertado todas estas actividades que permiten que coñezamos mellor o noso pasado sen odio, sen rencor pero co recordo vivo.
E agradecemos tamén ao Concello de Tui por permitirnos dispor das instalacións e persoal do teatro municipal para a montaxe teatral de hoxe.

A autora da mensaxe desta nova edición do Día Internacional do Teatro (que celebramos o sábado, 27 de marzo) é a actriz británica Helen Mirren, nada en Londres en 1945 e galardoada con múltiples recoñecementos (Óscar, BAFTA, Globo de Ouro ou o Premio do Sindacato de Actores -por citar algúns-)

Velaquí a súa breve pero moi acaída mensaxe para os tempos de pandemia que tamén vive o teatro:

    Este foi un momento moi difícil para as presentacións en vivo e moitos artistas, técnicos/as e artesáns/ás e mulleres loitaron nunha profesión que xa está cargada de inseguridade.

    Quizais esa inseguridade sempre presente fíxolles máis capaces de sobrevivir a esta pandemia con enxeño e coraxe.

   A súa imaxinación xa se traduciu, nestas novas circunstancias, en formas enxeñosas, entretidas e conmovedoras de comunicarse, grazas, por suposto, en gran parte a Internet.

    Os seres humanos contáronse historias durante todo o tempo que estiveron no planeta. A fermosa cultura do teatro vivirá mentres esteamos aquí.

    O impulso creativo de escritores/as, deseñadores/as, bailaríns/as, cantantes, actores/actrices, músicos, directores/as, nunca se sufocará e nun futuro moi próximo florecerá novamente cunha nova enerxía e unha nova comprensión do mundo que todos compartimos.

    Non podo esperar!

Que viva o teatro!