María José González Fernández, coordinadora do Plan Proxecta
Miguel Louzao Outeiro, director do CPI Aurelio Marcelino Rey García de Cuntis (Pontevedra)
miguel.louzao@gmail.com

Introdución

No curso 2010/11 comezou unha nova andaina no noso centro co inicio dun novo equipo directivo. Ata aquela altura, coma en todos os centros que contan con educación infantil e primaria, tiña establecidas unha serie de dinamizacións (TIC, actividades complementarias e extraescolares, convivencia, biblioteca e equipo de dinamización da lingua galega) das que formaba parte todo o profesorado, mais na práctica, agás nas extraescolares onde colaboraban bastantes docentes, unicamente traballaba como mellor podía a persoa coordinadora. Iso si, case sempre con grandes doses de voluntarismo e bo facer e moitas veces “pedindo favores” para que o resto do profesorado botase unha man na dinamización na que se apuntara. Aínda que saían adiante moitos proxectos pola tenacidade e o compromiso dun grupo pequeno de docentes, esta dinámica de traballo era totalmente inoperativa, improdutiva e causaba cansazo e desgaste nas persoas coordinadoras e nas que con ela colaboraban. Por estes motivos, o equipo directivo entrante propuxo a partir deste curso 2010/11 unha reorganización das responsabilidades do centro que ficou da seguinte maneira:

• Dinamización TIC: quedou unicamente un coordinador TIC e Abalar, cuxa función é xestionar coa UAC todas as incidencias do material informático do Plan Abalar, e un informático dunha empresa que contrata o centro para atender as incidencias do resto dos equipos informáticos, ao tempo que soluciona dúbidas ou pequenos problemas do día a día do profesorado e do alumnado.
• Convivencia: seguindo a lexislación vixente en cada momento, primeiro creouse o Observatorio de Convivencia e posteriormente a Comisión de Convivencia, da que forman parte membros da comunidade educativa que teñan unha vontade expresa de traballar nese ámbito.
• Biblioteca: creouse un equipo de traballo da biblioteca, formado por profesorado que quería traballar activamente nela, facendo gardas de recreo, fichando e emprestando libros, dinamizando a biblioteca, activando o club de lectura As Campaíñas...
• Actividades complementarias e extraescolares: todo o profesorado ten a obriga de colaborar na organización das actividades complementarias e extraescolares que se desenvolven no centro e que en todo momento contan co apoio para a organización das xefaturas de estudos e da dirección do centro.
• Equipo de dinamización da lingua galega: mantivo un funcionamento similar cun grupo de docentes implicados no traballo pola normalización da lingua galega, mais a partir deste momento co apoio explícito do equipo directivo do centro para desenvolver a súa tarefa con normalidade.
• Outros proxectos de innovación educativa: comezamos un traballo progresivo de implantación de programas de innovación en diferentes ámbitos: Plan de formación permanente do profesorado PPFP (formación para o equipo directivo, actualización curricular e, sobre todo, aprendizaxe cooperativa e traballo por tarefas), innovación en normalización lingüística, contratos-programa, mediación escolar e Plan Proxecta.

1. Por que os programas do Plan Proxecta?

A intención da nosa participación non é outra ca a de dar saída ás necesidades e motivacións do noso alumnado, así como poñer en práctica as metodoloxías aprendidas polo profesorado dentro do noso PFPP. Referímonos á aprendizaxe cooperativa, metodoloxía que se integrou no noso proxecto educativo desde hai catro cursos e que facemos extensiva a cada proceso de ensino-aprendizaxe que poñemos en marcha no noso centro.

O noso proxecto educativo establece tamén para cada curso un tema transversal vertebrador da aprendizaxe que debe ser tratado en todas as materias, áreas e ámbitos do centro, así como en todos os proxectos desenvolvidos. Durante o curso 2012/13 os temas transversais foron a Educación para o consumo e a Educación ambiental, vinculados con varios proxectos desenvolvidos ese ano: Recíclate con Sogama, MeteoEscolas, Consumópolis e Galicons-net. Durante o curso 2013/14 os temas transversais foron a Educación sexual e a Educación para a igualdade, tamén relacionados con varios programas traballados, en especial o proxecto Xogade. No curso 2014/15 os temas transversais foron a Educación para a saúde e a Educación viaria con clara relación cos proxectos Ríos, Xogade, Querote+, Clases sen fume, Salvavidas, Consumópolis, Recíclate con Sogama e Alimenta-T ben. No curso 2015/16 o tema transversal foi a Educación para a paz e a interculturalidade, claramente relacionado cos dous proxectos novos que iniciamos este curso: Por 365 días de respecto e igualdade e Cooperación galega: o mundo que queremos.  Neste curso 2015/16, froito do traballo desenvolvido, recibimos o segundo premio do I Premio Plan Proxecta de Innovación Educativa promovido pola Consellaría de Cultura, Educación e OU. E, finalmente, neste curso 2016/17 temos como tema transversal A miña aldea é o mundo (As migracións humanas), por iso temos un programa novo que se axusta totalmente ás nosas necesidades: Educación en valores e cidadanía global.

É fácil establecer tamén a relación clara e directa do traballo das competencias clave a través dos programas que traballamos no centro. Sen ánimo de ser exhaustivos, podemos establecer unha relación básica entre as competencias clave e algún dos proxectos desenvolvidos, tendo en conta que en cada proxecto traballamos en maior ou en menor medida todas e cada unha delas. Baste esta táboa como mero exemplo.

Os temas transversais, a aprendizaxe cooperativa, o traballo das competencias clave, unido ao traballo por proxectos, levounos ata onde estamos, cunha implicación do alumnado e do profesorado que se incrementa cada curso e cuns resultados académicos e emocionais máis que salientables.

Ao longo destes cinco anos conseguimos unha grande implicación de toda a comunidade educativa en cada un dos proxectos que desenvolvemos dentro do Plan Proxecta, polo que hoxe contamos cunha traxectoria tan ampla de participación que nos leva a ser un dos centros que máis programas traballa dentro do Plan Proxecta.

Aínda así, non nos parece suficiente a implicación das familias, un aspecto que estamos a traballar desde os distintos departamentos e etapas educativas, poñendo da nosa parte os medios técnicos e persoais que temos ao noso alcance, abrindo a asistencia a todas as charlas que se imparten no centro e que consideramos de interese para as familias, tomando as medidas organizativas necesarias para que esa participación vaia a máis, compromiso que asumimos no seu momento e que seguimos mantendo.

2. Traxectoria e participación           

2.1. Programas desenvolvidos

Achegamos unha táboa na que se recolle a traxectoria dos programas desenvolvidos no noso centro dentro do Plan Proxecta ao longo destes catro anos.

2.2. Número de profesorado e alumnado participante

3. Descrición dos proxectos máis destacados

Dentro dos dez proxectos que desenvolvemos no presente curso, imos destacar aqueles que, ben pola súa traxectoria no centro, ben polo seu impacto, nos parece que deben de ser coñecidos tanto pola súa calidade como pola implicación da comunidade educativa no seu desenvolvemento.

3.1. MeteoCuntis. Blog do proxecto.

O departamento de Bioloxía e Xeoloxía levou a cabo a posta en marcha do proxecto, encargouse da construción da caseta meteorolóxica, da toma de medidas, da inclusión dos datos nas webs do centro e de MeteoGalicia, e do deseño, elaboración e actualización do espazo meteorolóxico, verdadeiro punto neurálxico do proxecto. Tamén se encargou da organización das exposicións “Expometeoro” de MeteoGalicia e “Cambio climático” do CEIDA. Durante estes anos realizáronse proxeccións de diferentes materiais audiovisuais coa súa posterior análise e debate, entre eles podemos citar: O cambio climático: o reto do século XXI, Unha verdade incómoda, Seis graos que poderían cambiar o mundo, O día de mañá, Art Attack climántico e Telexornal climántico. Ademais, para complementar as unidades didácticas de ecoloxía da materia de Bioloxía e Xeoloxía de cuarto da ESO, o alumnado elaborou uns traballos en formato multimedia e póster de cartón pluma sobre os liques como bioindicadores da contaminación ambiental.

Temos que destacar como unha das actividades máis relevantes que se fixeron as visitas á nosa estación meteorolóxica guiadas polo alumnado de PDC/PMAR e cuarto da ESO para os compañeiros de cuarto a sexto de primaria e de primeiro e segundo da ESO, complementadas con experimentos recollidos na unidade didáctica de meteoroloxía elaborada por MeteoGalicia e extraídos do noso manual de prácticas de laboratorio.

O curso pasado, como novidade, traballamos contidos básicos da meteoroloxía co alumnado de sexto de educación infantil, que realizou un rexistro diario individual (rutina) nun calendario e outro colectivo a finais de mes por equipos dos días de sol, chuvia e nubes que houbo ao longo do ano, e todo quedou recollido nunha serie de fichas anuais. O alumnado de segundo ciclo de secundaria colaborou tamén con eles coa finalidade de que aprendesen a identificar as sinalizacións complementarias (néboa, orballo, xeada, neve etc.), así como para a realización de experimentos sinxelos.

Para finalizar coa achega deste departamento ao proxecto, este ano estivemos a recompilar contidos curriculares de diversas materias que estean directa ou indirectamente relacionados coa meteoroloxía e recursos dispoñibles na web de MeteoGalicia, coa finalidade de elaborar un xogo (formato trivial) que está á disposición do alumnado no seu tempo de lecer (gardas, biblioteca, recreos...).

Por outra parte, o Departamento de Xeografía e Historia é o que maior proveito está a sacarlle aos datos recollidos, xa que se encarga da elaboración dos climogramas, de facer a comparativa da información realizada polo radar do monte Xesteiras coa achegada pola nosa estación meteorolóxica, así como de levar o seguimento da evolución dos nosos datos ao longo dos cursos. Desde este departamento tamén se levaron a cabo co alumnado diferentes traballos sobre o clima e sobre os tipos de nubes; ensinóuselle a interpretar mapas meteorolóxicos e analizouse o programa do tempo de TVE.

Do mesmo xeito, o Departamento de Matemáticas nútrese tamén dos datos meteorolóxicos recompilados no proxecto para o traballo na aula con datos reais e próximos, como son a precipitación e as temperaturas máximas e mínimas, e para a elaboración de estatísticas. Coa temperatura máxima de cada mes, a precipitación acumulada… elabóranse gráficos e diagramas para a súa análise e interpretación.

Finalmente, o Departamento de Lingua e Literatura Galega encárgase da compilación do refraneiro popular referido ao tempo atmosférico que se expón no espazo meteorolóxico, así como de revisar co alumnado o léxico referido ao clima, tanto o específico da localidade, como o xeral do resto do territorio galego. Este ano, como novidade, estase a comprobar a “fiabilidade” dalgúns deles, por exemplo, “Se chove o día da Ascensión, 40 días de chuvia son, un si e outro non”.

A participación dos departamentos de Física e Química e Tecnoloxía centrouse na medición do pH das precipitacións.

O Departamento de Educación Física participou durante os catro cursos na organización e desenvolvemento da ruta de sendeirismo ata o radar meteorolóxico, que conclúe cunha visita guiada por parte do persoal técnico de MeteoGalicia.

Este ano achegámonos aínda máis ao traballo diario e ao funcionamento de MeteoGalicia:  visitamos as súa sede, onde vimos como elaboran as predicións, que ferramentas empregan etc. e mesmo asistimos ao lanzamento dunha radiosondaxe e visitamos unha estación próxima ás súas instalacións onde miden a calidade do aire da contorna.

En definitiva, en canto á metodoloxía, debemos salientar que a nosa principal estratexia para favorecer a participación activa do alumnado foi facelos partícipes en todo momento das diferentes tarefas e actividades que implicaba o desenvolvemento do proxecto, utilizando as estruturas de aprendizaxe cooperativa que estamos a aplicar no noso centro, dentro da parte práctica do curso do PFPP.

 Espazo meteoroloxico meteoescolas

3.2. Salvavidas. Blog do proxecto.

Este ano, o Departamento de Lingua Galega e Literatura, que coordina o proxecto, puxo en práctica por primeira vez o deseño, aplicación e análise dunha enquisa sobre doazón de órganos ao alumnado de quinto e sexto de primaria, e de primeiro, segundo e terceiro  da ESO, así como ás súas familias. Esta enquisa foi aplicada ao noso alumnado nos días previos e posteriores á charla facilitada pola Oficina de Coordinación de Transplantes, e impartida por persoal especializado acompañado dunha persoa receptora dun órgano.

No desenvolvemento deste proxecto debemos ter en conta que os seus contidos están incluídos no currículo da materia de Bioloxía de terceiro da ESO, polo que algunhas das actividades máis impactantes levadas a cabo para o alumnado se desenvolveron neste departamento. Destacamos as diseccións de diferentes órganos como corazón, pulmóns, riles, ollos e fígado, todos eles susceptibles de ser transplantados. Tamén se comentan na aula informacións de prensa cando xorde algunha noticia relacionada coa doazón de órganos, como, por exemplo, a noticia dunha profesora dos Estados Unidos que lle doou un ril a un dos seus alumnos.

Por outra banda, o Departamento de Educación Física dirixiu a representación da obra teatral titulada O planeta Faigón sobre a temática dos transplantes de órganos e tecidos co grupo de terceiro da ESO, que se pode ver na páxina web da Oficina de Coordinación de Transplantes.

Do proxecto Salvavidas podemos destacar moi especialmente a súa faceta favorecedora da expresión plástica a través dos diferentes concursos que promove. Tal é así que o alumnado de primaria gañou o primeiro premio no concurso bianual de debuxo do curso 2012/13. En primeiro da ESO tamén se fomenta a creatividade do alumnado a través da participación no concurso. E aínda estando pechado o concurso no apartado audiovisual para o noso alumnado, pois está restrinxido para o bacharelato, desenvolvéronse varios vídeos e presentacións multimedia de concienciación da importancia da doazón de órganos. Estes materiais téñense en conta na cualificación da materia de Bioloxía e Xeoloxía e son valorados tamén na materia de Lingua Galega e Literatura. Para dar un paso máis, o curso pasado utilizáronse as TIC na realización de traballos nos que se elaboraron mensaxes nas que se empregaban emoticonas para enviar por Whatsapp a favor da doazón e tamén se creou un hashtag en twitter #LegadoOrganizado.

Por último, todos os anos desde o comezo do programa se implica o profesorado titor de quinto e sexto de primaria e dos grupos de primeiro a terceiro da ESO para que realicen as fichas facilitadas nos materiais do proxecto. Estas fichas son traballadas nas horas de titoría, como preparatorias para a charla que organiza a Oficina de Coordinación de Transplantes.

As estratexias utilizadas para favorecer a participación activa do alumnado son facilitadas na súa maior medida pola propia Oficina de Coordinación de Transplantes a través, tanto a través do material didáctico que facilita, como dos concursos que propón e das charlas que organiza. Con todo, desde os distintos departamentos didácticos e etapas educativas, foméntase a participación activa do alumnado desde a propia práctica na aula.

Debuxo premio Salvavidas

3.3. Proxecto Ríos. Blog do proxecto.

A participación do profesorado abarca as tres etapas que impartimos no noso centro docente. O alumnado de infantil, xunto co seu profesorado acompañante, encargouse de realizar un herbario coas follas da ribeira do río. Estas follas foron recollidas polo propio alumnado durante unha visita á contorna do río. O alumnado de sexto curso de educación infantil traballou tamén cunhas dianas, deseñadas polo profesorado, sobre os froitos, as flores e as follas de catro árbores: o carballo, o castiñeiro, a camelia e o loureiro.

O proxecto propón dúas visitas ao río durante o curso, o que se coñece como as inspeccións de outono e de primavera. Nestas saídas, realizadas polo alumnado de quinto e sexto de primaria e de cuarto da ESO, aproveitouse para traballar de forma práctica contidos pertencentes aos currículos das distintas materias de Bioloxía, Matemáticas e Física e Química (medición de magnitudes e cálculo doutras magnitudes derivadas, medición de parámetros fisicoquímicos, presenza de bioindicadores, causas da contaminación das augas…).

Os resultados obtidos nas inspeccións foron enviados a través da correspondente aplicación habilitada na web do Proxecto Ríos, e o alumnado realizou un informe final no que resumiu os datos obtidos e extraeu conclusións destes. Este material elaborado en formato de informe, de redacción e de presentacións multimedia está recollido no blog que centraliza os traballos do proxecto. Para favorecer o interese do alumnado á hora de realizar os traballos, e que estes se realicen co maior nivel de calidade posible, tivéronse en conta nas cualificacións das materias de Lingua Galega e Literatura e de Bioloxía e Xeoloxía.

O curso pasado, desde o Departamento de Física e Química e Tecnoloxía, organizáronse tamén visitas ás ETAP e EDAR do municipio da Estrada, co obxectivo de que o alumnado puidese apreciar tanto a tecnoloxía como os procesos químicos necesarios que se aplicaban para o tratamento da auga tanto para o seu consumo humano, como para a súa devolución ao río.

Así mesmo, o alumnado de cuarto da ESO que cursa a optativa de Educación Plástica e Visual aproveitou a saída da inspección de primavera para tomar fotos da natureza relacionadas coa contorna fluvial no tramo onde se realizou a inspección, empregándoas posteriormente nas clases de Plástica para traballar o debuxo da natureza.

Por outra parte, baseadas sempre na aprendizaxe cooperativa, un sinal de identidade do noso centro, as estratexias utilizadas para favorecer a aprendizaxe activa por parte do noso alumnado varían en función da etapa educativa. Polo tanto, a metodoloxía básica empregada en todo o proxecto trata de centrar no alumnado a actividade que se vai desenvolver, de forma que é o propio alumno o que realiza a maioría das tarefas. Así, son eles os que se encargan de recoller as mostras no río, de cubrir as follas de inspección, de elaborar o informe etc.

Quizais o máis destacable deste proxecto, ademais do seu propio carácter ambiental, é o feito de que se converteu nun proxecto integrador e aglutinador dos produtos finais doutros proxectos. O pasado curso, en colaboración co Departamento de Plástica traballouse na elaboración dun mural que representase o percorrido do tramo do río que atravesa o municipio, onde se plasmou toda a información que se podía achegar desde os diferentes proxectos e quedou exposto no centro. Así, desde o Proxecto Terra achegouse todo o material etnográfico catalogado e situáronse os lavadoiros, os muíños e as fontes no mural. Desde Alimenta-T ben traballáronse as especies acuícolas que viven no río e que están presentes na dieta. Desde o Proxecto Ríos, os resultados das dúas inspeccións realizadas durante o curso e, finalmente, desde a materia de Bioloxía e Xeoloxía incorporáronse as distintas especies de seres vivos (flora e fauna) que habitan no contorno do río Gallo, incluíndo a súa nomenclatura científica en inglés, francés, galego e español.

Mural río Gallo

3.4. Proxecto Terra. Blog do proxecto.

O traballo de campo tivo dúas partes diferenciadas: por unha banda, a elaboración de enquisas e, por outra, a recollida de material gráfico, tanto fotografías como vídeos. O obxectivo era elaborar un catálogo do patrimonio existente no concello, por iso o segundo ano traballamos cos muíños e o terceiro coas fontes e lavadoiros.

A partir da información recollida nas enquisas, o alumnado elaborou gráficas sobre as diferentes cuestións tratadas e analizounas para sacar as súas propias conclusións. Por exemplo, relacionáronse as datas de abandono de moitos muíños coa emigración ou o menor uso dos lavadoiros co desenvolvemento da localidade.

Co material gráfico recollido, o alumnado elaborou presentacións e/ou vídeos que foron publicados no blog de cada curso, e deste xeito foméntase o uso das TIC.

En colaboración con outro proxecto desenvolvido no centro (Proxecto Ríos), realizamos un mural no corredor de entrada do centro no que aparece o río Gallo cos seus principais afluentes, e sobre os que se localizaron mediante iconas fontes e lavadoiros. Ademais aproveitamos para localizar tamén os muíños traballados o curso anterior.

Xunto coas visitas que o alumnado tiña que realizar para o traballo, tamén fixemos saídas de todo o grupo. Unhas veces polo mesmo concello, para ver o funcionamento dun muíño, por exemplo, e outras veces organizadas polo Proxecto Terra, en concreto a Santiago e a Allariz. Estas saídas están encamiñadas a reforzar o coñecemento da arquitectura tradicional de Galicia.

Finalmente, debemos salientar tamén que a axenda do pasado curso escolar elaborada polo EDLG se dedicou a esta temática mediante a inclusión de diferentes ilustracións e debuxos elaborados polo alumnado. E no curso actual, ademais de traballar a arquitectura da vivenda tradicional de Cuntis, estase a tratar, en colaboración co Departamento de Lingua Galega, o tema do léxico e os obxectos da vivenda tradicional.

Mural río Gallo

3.5. Recíclate con Sogama. Blog do proxecto.

Ao longo dos tres anos que levamos desenvolvendo o programa, o alumnado realizou diferentes elementos, uns de carácter puntual e outros con intención de perdurar. Entre todos eles destacamos os seguintes: no primeiro trimestre, coincidindo coa celebración do Magosto, leváronse a cabo uns obradoiros de xabón e de papel reciclado para o seu posterior uso na elaboración de postais do Nadal, marcapáxinas e cadernos; tamén se celebrou o Mes da Ciencia e realizáronse experimentos con material de refugallo en todo o CPI.

No segundo trimestre, con motivo da Semana Europea da Prevención de Residuos 2015, o xogo Un partido polo planeta estivo presente no noso centro co obxectivo de fomentar nos pequenos as boas prácticas ambientais vinculadas co principio dos tres erres. O presidente de Sogama e o director xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación comprobaron o noso traballo co xogo. Ademais, durante o todo curso aproveitouse tamén un xogo de mesa proporcionado por Sogama que foi pasando de aula en aula cada dúas semanas.

Finalmente, no terceiro trimestre o alumnado de quinto redactou unha carta de agradecemento, en nome de todo o centro, que enviamos ao concello, xa que nos proporcionou A illa de reciclaxe, uns contedores dentro das nosas instalacións que facilitan a tarefa de reciclaxe para o persoal de limpeza. Tamén contamos cun composteiro para fornecer de compost a horta ecolóxica do centro e que nos permitiu reciclar os restos do comedor do centro.

Nas titorías, cada titor realizou durante o curso escolar varias actividades nas que reutilizou material de refugallo aproveitando a materia de Educación Plástica e Visual pero tamén outras (diferentes animais realizados con rolos de papel hixiénico ou vasos de iogur, un teatro feito cunha caixa de cartón e tea que sobrou do Entroido, un marco de cartón para un cadro feito polos nenos, unhas pedras feitas con xornal, unha pirámide alimenticia con folletos de supermercado antigos, caixas de cartón, complementos antigos para disfraces en dúas obras de teatro...). As titoras dos niveis máis baixos de educación primaria (primeiro e segundo) traballaron tamén cos nenos o conto proporcionado por Sogama. Finalmente, todos os titores en xeral, aproveitaron os recursos educativos da páxina web de Sogama (unidades didácticas, vídeos, xogos...) e encargáronse de repasar e lembrar o principio dos tres erres e como se recicla nos diferentes contedores.

Por outra banda, no centro elaboráronse caixas en todos os cursos de secundaria, primaria e infantil para reutilizar os folios usados só por unha cara. Creouse un punto común para recoller diferentes materiais de refugallo. Algúns, como os tapóns e as pilas, xa se recollían anteriormente no centro, pero non todo o mundo era consciente, xa que os contedores non estaban ben localizados. Tamén se recollían os cartuchos de impresora e tóner pero só do centro. Agora situamos todos os contedores nunha mesma zona máis visible. Ademais puxémonos en contacto cunha empresa que recicla instrumentos de escritura e agora recolleremos os cartuchos de tinta tamén das familias. Para recoller mellor o material de escritura fíxose unha caixa para cada aula tanto en infantil como en primaria e secundaria. Propúxose que cada aula de primaria tivese un recuncho con material de refugallo reutilizable para usar en educación plástica ou en calquera outra materia. Por exemplo, gardar os anacos de cartolinas e toda clase de papeis que sobran ao facer outras actividades, ter xornais e revistas vellas para usar, botes de cristal, bandexas de poliespam… Desde a dirección do centro, ademais, impulsouse a instalación no móbil por parte das familias dunha aplicación que permite mandarlles mensaxes desde o colexio e desde cada titoría. Xunto con outras vantaxes, pretendemos utilizar esta aplicación para reducir a impresión de comunicacións en papel para as familias.

Finalmente, todo o traballo realizado se viu recoñecido co accésit que nos concedeu Sogama no concurso anual que organiza e adquiriu unha maior difusión coa entrevista que nos fixeron en Radio Líder dentro dun programa relacionado co medio ambiente.

 Árbore feita con caixas

3.6. Alimenta-T ben. Blog do proxecto.

Tratamos de realizar actividades nas que os protagonistas do proceso de ensino-aprendizaxe sexan os alumnos, tarefas onde os máis grandes, guiados sempre polo profesorado, colaboran cos máis pequenos e os acompañan na posta en práctica dos obradoiros de produtos da terra, elaboración de receitarios, creación de lambetadas de froitas, invención de batidos saudables etc., intentando complementar o modelo de alimentación saudable que se nos ofrece cos produtos do mar do proxecto xeral Alimenta-T ben.

Tamén propoñemos a realización de pequenos traballos de investigación, aproveitando as estruturas cooperativas coas que traballamos a diario no noso centro, encamiñados a que o noso alumnado coñeza os diversos grupos de alimentos e os clasifique atendendo a diferentes criterios: de procedencia animal, de orixe vexetal, derivados dos anteriores, procedentes do campo ou do mar etc. Estes pequenos proxectos faríanse desde unha perspectiva lúdica, dinámica e cooperativa, aproveitando o traballo en equipo dos distintos docentes implicados no proxecto xeral, facendo fincapé na participación activa do noso alumnado e aproveitando os recursos didácticos dos que dispoñemos no centro, como a horta ecolóxica e o comedor escolar, dos da propia contorna, como a peixería, a panadaría e os obradoiros de almorzos saudables ofertados polo concello, e os recursos propios que ofrece este proxecto na web.

O profesorado implicado no proxecto Alimenta-T ben participou activamente nas actividades conxuntas programadas para este, en concreto nos obradoiros Vivir en saúde no colexio, O sabor da aventura está no mar I e II, Ponlle as pilas ao teu bocadillo e Mediterraneamos,  e tamén o festival de fin de curso Alimenta-T ben.

Ademais do traballo realizado en conxunto neles, o alumnado implicado neste proxecto tamén realizou actividades de aula programadas e levadas a cabo polo profesorado: en educación infantil fixemos tres pequenos proxectos didácticos, un obradoiro de receitas divertidas para Nadal e unha unidade didáctica. En primeiro de primaria creamos unha unidade didáctica, un conto e unha canción. En terceiro de primaria realizamos un receitario coa colaboración das familias e visitamos a lonxa de Vigo. En cuarto de primaria fixemos receitas divertidas de Nadal, para o Magosto e para o Entroido, aprendemos a elaborar cócteles saudables, experimentamos con receitas de cociña internacional e fomos tamén á lonxa. En quinto traballamos cancións e visitamos a granxa-escola Kiriko e a lonxa. Finalmente, en secundaria traballamos vocabulario en lingua inglesa sobre alimentación e comida de diferentes países e levámolos tamén á lonxa.

Receitas de Nadal

3.7. O mundo que queremos. Blog do proxecto.

A actividade inicial, no mes decembro, consistiu en dinámicas que pretendían achegarlle ao alumnado o mundo da cooperación internacional, dando a coñecer os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS) e, dentro destes, o noso centro centrouse na temática da pobreza. O principal obxectivo é facelos conscientes das problemáticas sociais e da súa corresponsabilidade en crear un mundo mellor.

A partir do mes de xaneiro comezamos cos obradoiros de radio e fotografía, ferramentas comunicativas para o cambio social. O alumnado de primeiro e segundo da ESO participou nos obradoiros de radio, gravou en grupos os seus propios programas con noticias, entrevistas, anuncios radiofónicos… Na materia de Lingua Galega foron máis alá coa gravación, por parte do alumnado de primeiro da ESO, de teatro radiofónico coa pobreza como temática principal.

Os maiores de terceiro e cuarto da ESO participaron activamente nos obradoiros de fotografía. O resultado do seu traballo vémolo nas montaxes de foto e audio e nos paneis resumo das fotografías realizadas ao longo do curso.

Entre as actividades que resultaron máis interesantes para o alumnado destaca o obradoiro de teatro-foro impartido polo grupo de Teatro da Oprimida, 100Tolas. Isto púxose de manifesto coa gran participación do alumnado durante as sesións e cos seus comentarios.

Todas as docentes implicadas neste Plan Proxecta están a utilizar dinámicas e estruturas de aprendizaxe cooperativa como metodoloxía para favorecer a aprendizaxe activa do alumnado. No proceso de ensino utilizado durante as sesións lectivas das materias de Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos, Valores Éticos, Ética e mesmo nas sesións de titoría, aproveitáronse os grupos establecidos para acadar os plans de equipo da metodoloxía cooperativa e o alumnado traballou principalmente seguindo estruturas cooperativas para crear as súas producións radiofónicas e audiovisuais.

Outro aspecto que hai que destacar é a contribución deste proxecto á mellora da competencia dixital, co uso de ferramentas dixitais como programas de gravación e edición de audio (Audacity), de edición de fotos…

En todo momento intentamos que os medios locais se fixesen eco deste proxecto tan interesante e aparecemos en diferentes artigos e notas de prensa que lle deron difusión ao noso traballo: Os nenos de Cuntis e "o mundo que queremos" El colegio de Cuntis participa en la tercera edición del plan "O mundo que queremos".

 O mundo que queremos