David Mazaira Fernández
davidmazaira@edu.xunta.gal
Director do CRA A Picaraña (Ponteareas - Pontevedra)

A educación infantil é unha etapa crucial no desenvolvemento dos nenos e nenas, tanto na súa dimensión cognitiva coma emocional. A familia xoga un papel esencial neste proceso e, polo tanto, é imprescindible ofrecerlles formación ás nais e pais que lles permita acompañar de forma adecuada os seus fillos e fillas. No noso Colexio Rural Agrupado (CRA) A Picaraña, entendemos que o traballo conxunto entre a escola e as familias é clave para o benestar e o desenvolvemento do alumnado. Por iso, implementamos unha escola de formación de nais e pais, que ten como obxectivo dotar as familias de ferramentas, coñecementos e estratexias para abordar temas tan importantes coma a xestión das emocións na infancia, o desenvolvemento da linguaxe, a prevención do abuso e do maltrato infantil e o impacto do uso de dispositivos dixitais na infancia.

Este artigo describe como abordamos estes temas na escola de nais e pais e a relevancia de cada un deles no desenvolvemento dos nenos e nenas na etapa de educación infantil.

A escola de nais e pais no CRA de Picaraña

A escola de nais e pais no noso CRA é unha iniciativa que ten por obxectivo ofrecerlles formación práctica e actualizada ás familias en áreas clave do desenvolvemento infantil. Estas formacións realízanse en reunións periódicas nas que, ademais de ofrecer información teórica, proporcionamos ferramentas e recursos para a súa posta en práctica no fogar.

A participación activa das familias é fundamental para crear un ambiente de apoio mutuo entre o centro educativo e a casa. A través destas sesións, buscamos xerar un espazo de reflexión, resolución de dúbidas e, sobre todo, un espazo onde as nais e os pais poidan compartir experiencias e aprender de expertos en diversas áreas.

A xestión das emocións na infancia

Sabemos que as emocións teñen un impacto directo no benestar e no desenvolvemento social, cognitivo e afectivo do alumnado. As emocións, cando non son xestionadas adecuadamente, poden converterse nun obstáculo para a aprendizaxe e as relacións interpersoais. Polo tanto, na nosa escola de nais e pais abordamos como apoiar os nenos e nenas no desenvolvemento de competencias emocionais.

A importancia da educación emocional

A educación emocional na infancia non só favorece o benestar das nenas e nenos, senón que tamén é esencial para o seu rendemento académico e a súa capacidade para relacionarse cos demais. Durante as primeiras etapas da vida, o alumnado está aprendendo a identificar e xestionar as súas emocións, algo que pode ser complicado se non contan co apoio adecuado. As rabechas, a frustración e a tristeza son emocións comúns na infancia que, se non se xestionan ben, poden derivar en problemas de conduta.

Estratexias para xestionar as emocións

Durante as sesións de formación, ofrecémoslles ás familias diversas estratexias para apoiar os seus fillos na xestión das emocións:

1. Recoñecemento e validación emocional: ensinámoslles ás nais e aos pais a recoñecer as emocións dos seus fillos e validalas. En lugar de rexeitar ou minimizar unha emoción («Non chores, non pasa nada»), animámolos dicíndolles «Vexo que estás triste, queres que che dea un abrazo?». Isto axuda os nenos a sentirse comprendidos e ensínalles a identificar os seus propios sentimentos.

2. Regulación emocional: axudamos as familias a ensinarlles aos seus fillos a relaxarse cando se senten superados polas emocións. Isto pode incluír técnicas de respiración, como soprar como se fose unha candea ou pedirlles que tomen un tempo para reflexionar antes de actuar.

3. Fomentar a empatía: traballamos coas nais e pais para que, desde o fogar, fomenten a empatía nos seus fillos, ensinándolles a poñerse no lugar do outro, tanto nas súas relacións familiares coma cos compañeiros na escola.

O desenvolvemento da linguaxe na educación infantil

Sabemos que a linguaxe é unha ferramenta clave para a comunicación e a aprendizaxe. Polo tanto, é necesario proporcionarlle ao alumnado un ambiente estimulante que favoreza o desenvolvemento das súas habilidades lingüísticas.

O papel da familia no desenvolvemento da linguaxe

Os primeiros anos de vida son cruciais para o desenvolvemento da linguaxe, xa que é neste período cando os nenos comezan a construír a súa capacidade para expresarse e comprender o mundo que os rodea. O papel das familias é esencial nesta fase, xa que son os proxenitores os que proporcionan os primeiros modelos lingüísticos.

Estratexias para estimular o desenvolvemento da linguaxe

- Lectura compartida: animamos as familias a ler xuntas cos seus fillos, seleccionando libros axeitados para a súa idade.

- Conversacións diarias: recomendamos que os pais se manteñan en constante diálogo cos seus fillos, falando sobre o que fixeron, o que viron ou o que sentiron durante o día.

- Xogos de palabras e rimas: os xogos lingüísticos son ferramentas divertidas que lles axudan a mellorar a súa capacidade de expresión oral e a súa capacidade de prestar atención ao son das palabras.

Prevención do abuso e do maltrato infantil

A prevención do abuso e do maltrato infantil é outro tema de gran relevancia na nosa escola de nais e pais. Como comunidade educativa, sentimos a responsabilidade de sensibilizar as familias sobre como detectar sinais de maltrato e como actuar en caso de sospeita.

Detección temperá de signos de abuso

A identificación temperá de posibles casos de abuso infantil pode marcar a diferenza na vida dun neno. Na nosa escola de familias, traballamos para axudar a recoñecer posibles sinais de alerta de abuso físico, emocional ou sexual. Algúns dos sinais inclúen cambios repentinos no comportamento, como o medo irracional a certas persoas ou lugares, ou comportamentos regresivos como ouriñarse na cama ou chupar o dedo a unha idade inapropiada.

Estratexias para previr o abuso

Ademais da detección, a prevención é a clave para protexer o alumnado de situacións de risco. Na nosa escola de nais e pais, traballamos para proporcionarlles ferramentas e recursos que lles permitan crear un ambiente seguro para os seus fillos. Algunhas das recomendacións que ofrecemos son:

1. Educación sobre o corpo e os límites: ensinámoslles desde pequenos a importancia do respecto ao seu corpo e aos seus límites. Axudámoslles a comprender que ninguén ten dereito a tocalos sen o seu permiso e ensinámoslles a recoñecer comportamentos inadecuados.

2. Fomentar a comunicación aberta: animamos as familias a crear un ambiente de confianza no que as súas fillas e fillos se sintan cómodos compartindo calquera cousa que os inquiete ou os preocupe.

3. Intervención e denuncia: trasladámoslles estratexias sobre como actuar se sospeitan que o seu fillo ou filla está a ser vítima de abuso.

Recomendamos que, en caso de sospeita, busquen apoio profesional e denuncien calquera situación que poida poñer en risco a seguridade das nenas e nenos.

O impacto do uso de dispositivos dixitais na infancia

Finalmente, un dos temas tratados na escola de familias é o impacto do uso de dispositivos dixitais na infancia. Hoxe en día, dispositivos como teléfonos móbiles, tabletas e ordenadores forman parte do ámbito cotián de moitos pequenos. Con todo, o uso inadecuado destes dispositivos pode ter consecuencias negativas no seu desenvolvemento.

Riscos do uso excesivo de pantallas

O uso excesivo de pantallas na infancia está relacionado con diversos problemas, como trastornos do sono, dificultade no desenvolvemento da linguaxe e da atención, e problemas de socialización. Ademais, o acceso a contidos inapropiados ou ás redes sociais a idades temperás pode ter efectos prexudiciais na saúde mental e emocional das crianzas.

Estratexias para un uso saudable da tecnoloxía

Na nosa formación, proporcionámoslles ás familias estratexias para un uso saudable dos dispositivos dixitais:

1. Limitar o tempo de pantalla: recomendamos que o tempo diante da pantalla non supere o tempo recomendado polas autoridades sanitarias.

2. Seleccionar contidos apropiados: é fundamental elixir contidos que sexan adecuados para a súa idade, fomentando actividades educativas que estimulen a súa creatividade e aprendizaxe.

3. Fomentar o xogo físico e a interacción social: animamos as familias a promover actividades ao aire libre e a fomentar xogos nos que poidan interactuar cos outros nenos e nenas, o que é esencial para o seu desenvolvemento social.

Conclusión

A escola de nais e pais no noso centro desempeña un papel esencial no acompañamento das familias durante a etapa de educación infantil. A través da formación e do intercambio de experiencias, axudamos as nais e os pais a xestionar aspectos clave do desenvolvemento dos seus fillos, como a xestión das emocións, o desenvolvemento da linguaxe, a prevención do abuso e maltrato infantil e o uso saudable dos dispositivos dixitais. Este enfoque integral é fundamental para crear un ambiente educativo positivo que favoreza o benestar e o desenvolvemento do alumnado, tanto no fogar coma na escola.