O deseño do currículo da materia de Relixión Evanxélica realizouse considerando os elementos curriculares previstos no Real Decreto 217/2022, do 29 de marzo, polo que se establecen a ordenación e os ensinos mínimos da Educación Secundaria Obrigatoria. En termos xerais, e de acordo cos elementos curriculares da etapa de Educación Secundaria Obrigatoria, o Ensino Relixioso Evanxélico ten a finalidade de capacitar ao alumnado para que coñeza a fe evanxélica desde unha perspectiva bíblica, comuníquea na súa vida cotiá en situacións de convivencia relixiosa e cultural, e participe activa e responsablemente na sociedade da que forma parte. Con este enfoque, o Ensino Relixioso Evanxélico supera o marco da instrución e adquire unha nova dimensión, onde non todo se restrinxe ao tanxible e temporal, senón que se abre un camiño cara á transcendencia e a eternidade. As respostas que o alumnado, nesta etapa, comece a darse respecto a interrogantes transcendentes, inflúen poderosamente sobre unha formación integral que contribúa ao pleno desenvolvemento da súa personalidade, identificada en corpo, alma e espírito. O currículo do Ensino Relixioso Evanxélico para a etapa de Educación Secundaria Obrigatoria foi elaborado axustado a varias fontes; epistemolóxica, social, teolóxica e psicopedagóxica. Ten a Biblia, Sacras Escrituras, como fonte de autoridade e inspiración dos elementos curriculares. Considera o contexto sociocultural europeo e internacional, e a Lei 24/1992, do 10 de novembro, que aproba o Acordo de Cooperación do Estado coa Federación de Entidades Relixiosas Evanxélicas de España, e recolle no artigo 10.3 que os contidos serán sinalados polas igrexas evanxélicas. Todas as ciencias da educación achegan e enriquecen as consideracións sobre o deseño e o desenvolvemento do currículo da materia, especialmente os valores cristiáns que se poden aprender dos ensinos das Sacras Escrituras e do exemplo dos personaxes bíblicos. O Ensino Relixioso Evanxélico na etapa de Educación Secundaria Obrigatoria expón o desenvolvemento de seis competencias específicas, que poden ter unha pauta de progresividade con respecto á etapa de Educación Primaria, se o alumnado estivese matriculado con anterioridade. Os criterios de avaliación formuláronse en relación directa con cada unha das seis competencias específicas, e han de entenderse como ferramentas de diagnóstico e mellora en relación co nivel de desempeño que se espera da adquisición daquelas. Os criterios de avaliación teñen un claro enfoque competencial e atenden tanto aos procesos como aos produtos da aprendizaxe, o cal esixe o uso de instrumentos de avaliación variados e axustables aos distintos contextos e situacións de aprendizaxe. Os saberes básicos emanan das Sacras Escrituras, presentados como coñecementos, destrezas e actitudes que constitúen os contidos propios da área cuxo aprendizaxe é necesario para a adquisición das competencias específicas; destacando as actitudes e valores, que son moi requiridas nas intencións educativas, que son o fundamento dos saberes básicos para aprender a ser, xa que o cristianismo é vida, Xesús é Vida, e aprender a ser, para vivir plenamente, require as actitudes e valores propostos polo currículo. Os saberes básicos vertébranse en seis bloques interrelacionados coas competencias específicas e os criterios de avaliación: a Biblia e o seu estudo; a vida e o ministerio de Xesús; a vida cristiá; a ética cristiá; a historia da salvación: de Adán a Xesucristo; e a historia do cristianismo. Ademais do dito ata o de agora, o Ensino Relixioso Evanxélico ha de desenvolver prioritariamente no alumnado unha «conciencia e expresión cristiá» que implica a apertura do alumnado adolescente ao divino, a aprendizaxe de valores propios do cristianismo e a adopción de actitudes e condutas propias da fe evanxélica á que este currículo dá resposta. Esta cosmovisión afecta as habilidades de comunicación, á actuación na contorna, á expresión cultural ou á competencia cidadá, por citar algúns exemplos. Os elementos curriculares expóñense para primeiro e segundo curso e para terceiro e cuarto curso, pero coa necesaria versatilidade para que poidan adaptarse a todo o alumnado, especialmente ao tratarse dunha materia de libre elección, adóitase dar a situación que nun mesmo contorna de aprendizaxe coincida alumnado de moi diferente nivel de aprendizaxe previa. O currículo, pois, ten que ser aberto e flexible, e á súa vez, conceder aos profesionais, desde a súa autonomía pedagóxica, a posibilidade de cumprir coa súa función de programar para que poidan adoptar innovacións metodolóxicas por si mesmos ou en colaboración cos equipos docentes dos centros en que se integran.

Esta programación está  deseñada para un centro urbano que presenta unha ampla heteroxeneidade e diversidade, que se traduce a aulas con nenos e nenas procedentes de ambentes raciais, sociais e culturais moi diferentes e diversos, con niveis educativos dispares, con intereses e motivacións en moitos casos apenas coincidentes.

Dentro da nosa mateira o 95% do alumnado pertence á etnia xitana o que conleva unha serie de  dificultades e retos: 

- Absentismo escolar (antes en 2º de ESO, dende a pandemia, en todos os cursos)

- Falta de motivación cara ao estudo, xa que a maioría deles están a desexar cumprir os 16 anos para abandonar o instituto.

- Abandono aos 16 anos, especialmente nas mozas.

Por iso, tratamos de:

-Ser flexibles coa programación tendo en conta as súas características

-Empatizar cos alumnos e respectar as súas diferenzas culturais sen deixar de sometelas á reflexión dentro dos principios bíblicos.

-Integralos nas actividades do centro, como nas actividades da Biblioteca ou na celebración do Dia Internacional do pobo xitano

-Colaborar co Departamento de Orientación e a dirección en todo ou necesario para a súa integración

- Realizar charlas con persoas xitanas que poidan ser referentes para eles, tales como educadores sociais, antigos alumnos e alumnas que continuaron cos seus estudos...

  A programación didáctica é o documento no que se concreta a planificación da actividade docente no marco do proxecto educativo e da programación xeral anual. Co fin de organizar a actividade didáctica da materia, a programación concretarase en diferentes unidades de programación que se corresponden coas situacións de aprendizaxe. Nunha situación de aprendizaxe competencial concrétanse e avalíanse as experiencias de aprendizaxe. Para que estas experiencias de aprendizaxe sexan competenciais, o persoal docente debe deseñar situacións de aprendizaxe con tarefas e actividades útiles e funcionais para o alumnado, situadas en contextos próximos ou familiares, significativos para este, que lle supoñan retos, desafíos, que esperten o desexo e a curiosidade por seguir aprendendo; experiencias de aprendizaxe que impliquen o uso de diversos recursos; que potencien o desenvolvemento de procesos cognitivos, emocionais e psicomotrices no alumnado; que favorezan diferentes tipos de agrupamento (traballo individual, por parellas, ou en grupo).

O Ensino Relixioso Evanxélico asume que calquera aprendizaxe, para selo, ten que ser significativo e permitir a mobilización e aplicación en situacións reais, por complexas que sexan, do aprendido; facilitando que todo o alumnado adquira coñecementos, desenvolva destrezas e habilidades, e manifeste actitudes propias de cidadáns responsables e críticos, capaces de coñecer a realidade, interpretala, actuar nela e resolver situacións problemáticas desde a base da fe cristiá.

Na aplicación práctica das programacións o profesorado ha de ter en conta que o alumnado aprende cando participa en experiencias, sexan estas reais ou simuladas. Neste sentido, quen imparte o Ensino Relixioso Evanxélico debe procurar facilitar experiencias ao alumnado nas que se implementan os elementos curriculares que se pretende ensinar, en situacións de aprendizaxe onde se pon en contacto ao alumnado con personaxes bíblicos e con experiencias diversas e ricas nas que poñer en práctica os principios do cristianismo evanxélico. O profesorado ten tamén unha función mediadora achegando no proceso de ensino e aprendizaxe, os recursos e medios necesarios para a interpretación de feitos, ideas, principios, datos ou valores, e convértese en guía e orientador, achegando unha visión bíblica dos mesmos e modelos de aplicación práctica en situacións cotiás. Ten, por último, un valor de referencia, posto que o alumnado tende a aprender actitudes das persoas de autoridade. Por iso, o profesorado de Relixión Evanxélica ten que  asumir un rol ético propio de actitudes cristiás e un rol didáctico que achega ao alumnado os recursos, medios e guía necesaria para que sexan capaces, por si mesmos, de elaborar as súas propias interpretacións e conclusións persoais a partir das situacións expostas.

O alumnado que cursa a materia ha de ser activo; ao mesmo tempo que se lle propoñen múltiples situacións de aprendizaxe de experiencia, procura e participación, e espérase que propoña, á súa vez, respostas diversas para as mesmas. É prioritaria a súa capacitación no coñecemento e o manexo da Biblia pois ha de remitirse a esta ao longo de toda a súa aprendizaxe, como fonte básica para a comprensión do modo en que Deus se achegou e revelou ao ser humano. Esta capacitación para a investigación bíblica compleméntase co uso de fontes extrabíblicas (literarias, históricas, documentais), que mantén unha liña coherente co resto do currículo e a súa achega á formación integral do alumnado desta etapa educativa.

O Ensino Relixioso Evanxélico nesta etapa implica tomar en consideración os intereses propios do alumnado nesta idade e as súas características evolutivas á hora de expor distintas situacións de aprendizaxe. É por iso que, ao longo da etapa, o Ensino Relixioso Evanxélico debe tender a facilitar unha cada vez maior autonomía do alumnado e unha progresión desde o coñecemento inmediato cara cotas mais altas de abstracción. Débense potenciar, a medida que se avanza na etapa, situacións de aprendizaxe cunha dose cada vez maior de confrontación e exercicio crítico que lle permita afianzar a fe e valores cristiáns que adquire. Loxicamente, todo nun clima de liberdade e convivencia, no que non se pretende tanto que a mensaxe sexa aceptada, coma  que sexa aprendida. Non se pretende impoñer externamente virtudes, crenzas ou modos de comportarse, pero si esperar que flúan no alumnado a partir de conviccións suficientemente profundas.

O Ensino Relixioso Evanxélico exponse simultaneamente como un espazo de aprendizaxe da convivencia, tanto nos grupos de idade que se constitúen para impartir a materia, como no conxunto do centro e do grupo clase onde se convive con diferentes compañeiros e compañeiras e outras maneiras de ver o mundo. Para iso o profesorado, ademais de coa súa actitude e exemplo, conta coa posibilidade de traballar en agrupamentos diversos concibidos con flexibilidade para dar resposta a distintos obxectivos de aprendizaxe. De igual modo, o profesorado ha de reflexionar sobre a xestión do tempo, ao propoñer ao alumnado as tarefas propias da materia, a fin de que estas permitan ao alumnado traballar de maneira adecuada tanto cando está a se aproximar por primeira vez ás propostas, como cando está a revisar o seu traballo. O profesorado debe, en definitiva, xestionar o tempo e os espazos de traballo de maneira que facilite o traballo activo e responsable do alumnado.

É pertinente suscitar a relevancia dos recursos didácticos entre as decisións metodolóxicas a adoptar, de maneira que, está na propia identidade do área o uso prioritario da Biblia como recurso básico e imprescindible. No entanto incluiranse no proceso de ensino e aprendizaxe outros materiais, impresos, dixitais ou doutro tipo, que se incorporan como medios para estimular o estudo da Biblia. O docente de Ensino Relixioso Evanxélica participa na produción destes materiais e na súa difusión e intercambio en foros específicos creados no marco de FEREDE e que teñen a importancia de ser un espazo de crecemento profesional ao facilitar a formación e innovación permanente do profesorado.

En canto a estratexias metodolóxicas propiamente ditas non se identifica o Ensino de Relixión Evanxélica cun único método universalmente aplicado, senón que é o docente o que debe adoptar decisións concretas de como traballar e orientar o traballo en cada caso para alcanzar os fins previstos, coas máximas cotas posibles de calidade, de acordo co contexto en que se sitúa. En calquera caso, ao adoptar estas decisións metodolóxicas o docente debe ter en conta a importancia de estimular a motivación do alumnado, potenciar o seu autoestima e a súa autonomía, desenvolver estratexias de traballo compartido e potenciar a comunicación coas familias

No desenvolvemento das tarefas previstas, baseándonos nos paradigmas anteriormente nomeados, empregaremos diversas estratexias metodolóxicas:

-             Traballo cooperativo/colaborativo onde todo o alumnado poida achegar o seu traballo e aprender de forma activa axudando aos demais a realizar o mesmo proceso.

-             Debates en grupo: Aprenderán a expresarse correctamente de forma oral, perderán o “medo escénico” ao dar o seu punto de vista e poderemos corrixir falsas ideas que o alumnado teña acerca dos temas que tratamos.

-             Traballaremos con materiais audiovisuais, que posteriormente analizaremos.

-             Investigaremos en internet de forma guiada polo docente, partindo das ideas previas que posúa o alumnado co fin de alcanzar un aprendizaxe significativo.

-             O xogo (dinámicas, xogos de mesa…) como forza motivadora para o aprendizaxe, pois está intimamente relacionado coa curiosidade natural do ser humano.

En canto a organización do espazo e tempo, a distribución física do alumnado será en parella, aínda que en canto ás dinámicas de traballo, e segundo as diferentes actividades, os alumnos poderán traballar individualmente, en parella, pequeno grupo, ou en gran grupo. O espazo de referencia será a aula, provista de pizarra convencional, e canón de proxección, coa posibilidade de utilizar paredes para a exposición de murais, e con estantes para libros de consulta ou de lectura. Nalgún momento utilizaremos a biblioteca ou a aula de informática para a realización dalgún traballo de investigación.

Durante o primeiro mes de curso procederase a unha avaliación inicial xeral para a que se utilizarán algúns destes instrumentos:

-Informes individualizados do curso anterior.

-Cuestionarios escritos iniciais.

-Cuestionarios orais breves ao comezo de cada clase

-Exame superficial do traballo no caderno individual.

Recolleranse datos sobre os seguintes indicadores:

-Capacidade de comprensión utilizando contidos vellos.

-Capacidade de memorización comprensiva e interiorización de contidos novos.

-Capacidade xeral de comunicación.

Todos estes datos compararanse cos recollidos polo resto do profesorado na sesión de avaliación inicial. Discriminaranse entón que elementos do proceso de ensino/aprendizaxe están mediatizados polas actitudes e cales responden a situacións determinadas a respecto das áreas lingüística e sociocultural de cada alumno/a.

No caso de que a materia non fose superada na avaliación final, poderá ser recuperada nas condicións seguintes:

O alumno, con materias pendentes, que realice satisfactoriamente os traballos ou probas marcados polo departamento superará a materia pendente. O alumno que supere a 2ª Avaliación do curso actual terá superada a materia pendente (por ser esta unha materia considerada progresiva)

-           Aqueles alumnos que polos criterios anteriores non superen a pendente terán a posibilidade de asistir a unha proba final en maio

-           Finalmente, se un alumno aproba a materia do curso actual, aínda que suspendera a pendente, superará esta de maneira automática.

Un dos principais principios pedagóxicos da LOMLOE é o da atención á diversidade (Art.17.1). Tanto é así que os centros docentes elaboran propostas pedagóxicas para todo o alumnado atendendo á súa diversidade, e ponse especial énfase en garantir a prevención de dificultades de aprendizaxe e a posta en práctica de mecanismos de reforzo e flexibilización, alternativas metodolóxicas ou outras medidas adecuadas tan pronto como se detecta calquera destas situacións.

Dende a nosa área, colaboraremos coa xefatura do departamento de orientación  na detección das necesidades específicas e no establecemento de mecanismos de apoio e reforzo tan pronto como se detecten dificultades de aprendizaxe, co obxecto de reforzar a inclusión e asegurar o dereito a unha educación de calidade.

As medidas de atención á diversidade (MAD) que establece a LOMLOE son:

–                 Adaptacións do currículo

–                 A integración de materias en ámbitos

–                 Os agrupamentos flexibles

–                 Os desdobramentos de grupos

–                 A exención da Segunda Lingua Estranxeira

–                 A oferta de materias optativas

–                 Os programas de reforzo.

–                 Medidas de apoio personalizado para o alumnado con necesidade específica de apoio educativo.

No caso da nosa área, poderemos adoptar de ser preciso as pertinentes adaptacións do currículo ou programas de reforzo para o alumnado que non sexa quen de adquirir os obxectivos mínimos.

En todo caso, para responder ás necesidades educativas concretas do alumnado tendo en conta as súas circunstancias e diferentes ritmos de aprendizaxe, seguiremos os principios do Deseño Universal de Aprendizaxe (DUA) para todo o alumnado, pero en caso do alumnado con diversidade funcional que presente necesidades educativas especiais (ACNEE) ou o alumnado con necesidades específicas de apoio educativo (ACNEAE) que non adquira os obxectivos, programaremos actividades especificamente dirixidas para eles para reforzar os contidos desenvolvidos na unidade ou tema traballado.

Dado que as características de esta materia determinan que os grupos que se conforman son moi reducidos, faremos un seguimento moi individualizado do alumnado respectando os ritmos de aprendizaxe de cada alumno ou alumna coa finalidade de que o alumnado por completo acade -canto menos- os obxectivos mínimos. No caso de non ser posible, coordinaremos coa xefatura do departamento de orientación as accións a levar a cabo.

A programación didáctica da materia de Relixión Evanxélica estará á disposición da comunidade educativa do centro e, ademais, a comezos de curso, proporcionarase ao alumnado un extracto da mesma cos seus puntos esenciais: obxectivos, criterios, instrumentos e procedementos de avaliación, materiais didácticos e sistema de recuperación.

A programación didáctica será obxecto de seguimento e avaliación a través da aplicación PROENS e poderá sufrir as modificacións precisas para adaptarse ás necesidades educativas do alumnado, en beneficio da correcta evolución do proceso de ensino-aprendizaxe e da consecución dos obxectivos establecidos. Ditas modificacións, debidamente xustificadas, figurarán tamén nas actas das reunións de departamento e na memoria final da materia.

A avaliación da programación realizarase a través dos seguintes indicadores de logro

a. Resultados académicos do grupo.

b. Eficacia das medidas de atención á diversidade adoptadas.

c. Grao de cumprimento da programación e, no seu caso, causas dos incumprimentos.

A valoración do grao de cumprimento destes indicadores debe dar lugar a unha serie de propostas de modificacións e mellora para o curso vindeiro, que se deben reflectir na memoria de final de departamento e máis na programación do seguinte curso.