Vista preliminar da
Vista preliminar da programación na que poderá consultar todos os apartados da programación.
1. Introdución (Elaborado)
O obxectivo desta programación de 1º de Bacharelato confórmase arredor dos seguintes principios básicos:
- Ensinar a lingua estranxeira coa fin de que o alumnado logre comunicarse e desenvolverse con éxito no plano oral e escrito de xeito natural.
- Profundar no desenvolvemento das estratexias de aprendizaxe para que poida enfrontarse con éxito a situacións reais de comunicación.
- Conseguir que entenda o funcionamento do sistema lingüístico e reflexione sobre el, comparándoo coa súa lingua materna para alcanzar un bo nivel de comunicación.
- Profundar no sistema fonético, nas funcións gramaticais e no vocabulario de xeito que poida recoñecelos e empregalos en situacións reais de comunicación.
- Fomentar a expresión das ideas e puntos de vista persoais do alumnado para crear unha comunicación real.
- Desenvolver e dominar de xeito integrado a catro destrezas básicas: listening, speaking, reading e writing.
- Ofrecerlle todas as facilidades posíbles para que amplíe os seus coñecementos sobre os aspectos socioculturais da lingua inglesa e asimile a cultura da que forma parte, evitando así que exprese os seus logros só en termos morfosintácticos e funcionais.
- Espertar no alumnado a responsabilidade de acadar a autonomía na súa aprendizaxe, recoñecendo os métodos de estudo e o tipo de organización que máis o axuden.
- Motivar o alumnado con temas de interese e ofrecerlle unhas metas claros ao longo do curso.
- Fomentar a autoavaliación como ferramenta imprescindible para acadar un progreso eficaz na aprendizaxe.
No novo curso (duodécimo de funcionamento do IES do Milladoiro), o centro ten unha matrícula de máis de 526 estudantes.
O Departamento de Lingua Estranxeira Inglés está formado por catro profesoras.
4.1. Concrecións metodolóxicas (Elaborado)
Seguindo as recomendacións do Marco Común Europeo de Referencia (MCER), anímase aos alumnos/as a organizar e expresar as súas propias ideas, experiencias e opinións a través de tarefas de expresión escrita e oral e a avaliar as súas propias habilidades lingüísticas segundo as van traballando ao longo do libro. Un alumno/a será competente na maior parte de capacidades lingüísticas expresadas no nivel B1+, é dicir, un usuario independente que:
- é capaz de entender as ideas principais de textos complexos que traten de temas tanto concretos como abstractos, mesmo se son de carácter técnico, sempre que estean dentro do seu campo de especialización;
- pode relacionarse con falantes nativos cun grao suficiente de fluidez e naturalidade, de xeito que a comunicación se realice sen esforzo por parte dos interlocutores;
- pode producir textos claros e detallados sobre temas diversos, así como defender un punto de vista sobre temas xerais indicando os pros e os contras das distintas opcións.
No que se refire á comprensión de mensaxes orais e escritas, en Bacharelato os alumnos/as deben ser quen de comprender a información transmitida polo seu interlocutor/a, independentemente do acento que este teña.
No caso das emisións transmitidas por medios de comunicación ou reprodución mecánica, preténdese que comprendan a información global e específica das mensaxes, que interpreten algunhas das ideas principais transmitidas neles e sexan quen de realizar certos tipos de abstracción dentro do campo de interese xeral do alumno/a.
Os temas e situacións de comunicación amplían o coñecemento do mundo e as experiencias persoais do alumnado, ademais de axudalo a tomar conciencia do valor da lingua inglesa como vehículo de comunicación internacional e da súa importancia na sociedade e no mercado laboral actual.
Para establecer o grao de dificultade das situacións de comunicación, tense en conta o tipo de mensaxe e o tema, o interlocutor/a ou interlocutores/as, a canle, grao e tipo de comprensión requirida, o uso de estratexias comunicativas (lingüísticas e non lingüísticas) e a necesidade de axuda.
Os niveis de comprensión van graduados desde as habilidades comunicativas receptivas máis básicas, como son recoñecer ou identificar determinados elementos e información, ata a inferencia, é dicir, a interpretación de opinións e a identificación da funcionalidade dun texto, pasando pola interpretación de significados apoiándose en claves non lingüísticas, no contexto, etc. Búscase o desenvolvemento dunha actitude crítica ante a información transmitida nestas mensaxes.
A secuenciación das habilidades comunicativas receptivas non supón que deamos por feito que o alumnado non as adquiriu na Educación Secundaria Obrigatoria; o que tratamos de conseguir é a automatización do seu uso en Bacharelato grazas ao repaso e a práctica continua que se fai delas ao longo das unidades didácticas.
Polo que respecta á produción oral, en Bacharelato os interlocutores/as continúan sendo, como na ESO, profesores/as, compañeiros/as e falantes da lingua inglesa. Os alumnos/as participan en conversacións nas que hai que narrar, describir, informar e transmitir ideas e opinións de maneira clara e ordenada, utilizando estratexias de comunicación e compensación que aprenderon na ESO, e tamén repasan, amplían e profundan nas funcións comunicativas da lingua estudadas en cursos precedentes. Ademais, a secuenciación dos contidos fonéticos, interrelacionada co resto de contidos do curso, promove a corrección dos erros de pronuncia máis comúns entre os alumnos/as.
En canto á produción escrita, a complexidade acharase non só na extensión e os conceptos expresados, senón tamén nas habilidades comunicativas utilizadas. Por tanto, en Bacharelato os textos terán un carácter cada vez máis complexo, aínda que sempre dentro da realidade persoal e académica do alumnado. As producións incluirán desde cartas ou correos electrónicos informais ou formais ata textos narrativos, de opinión, argumentativos, informativos e descritivos ou biografías.
Os alumnos/as deberán progresar na utilización das estruturas gramaticais, mostrando así un grao de madurez sintáctica maior que na ESO. Esta madurez comporta o uso correcto dalgunhas oracións subordinadas e marcadores do discurso, a ampliación do léxico receptivo e produtivo, e o desenvolvemento de procesos de autocorrección.
No referente á lectura comprensiva e autónoma de textos de temática xeral e/ou axeitados aos seus intereses, o alumnado utilizará técnicas de aprendizaxe que desenvolvan a súa autonomía na lectura comprensiva e no uso dos procedementos adquiridos de maneira sistemática. Os tipos de texto máis usuais son artigos de revistas, textos informativos, narrativos e culturais, extractos de libros, poemas e historias breves. As estratexias de lectura centradas en desenvolver a súa autonomía, tales como a utilización de dicionarios (seleccionar o adecuado, detectar e buscar as palabras esenciais para a comprensión, identificar a acepción apropiada, etc.), o uso de gramáticas e libros de referencia, e o uso de recursos lingüísticos tales como a formación de palabras, as categorías gramaticais, a identificación de false friends, sinónimos, etc., requiren unha práctica sistemática para acadar a automatización no desenvolvemento da lectura comprensiva. Os textos, aos poucos, serán máis especializados, con temas de interese e actividades de dificultade adecuada ao seu nivel, co obxectivo de promover nos alumnos/as o aprecio da lectura como fonte de información, gozo, lecer e acceso a outras culturas e formas de vida, e fomentar unha actitude receptiva e respectuosa á vez que crítica ante a información que transmiten os devanditos textos.
A reflexión sobre o funcionamento do sistema lingüístico non só é importante como elemento facilitador da aprendizaxe, senón tamén como elemento imprescindible para a autocorrección. Desta forma, foméntase a competencia comunicativa a través de textos orais e escritos, e a reflexión sobre a competencia lingüística mesma, mediante unha serie de estratexias de aprendizaxe autónoma para que os alumnos/as poidan automatizalas coa práctica. Así, o uso destas estratexias en todas as seccións que compoñen as unidades fomenta a reflexión de forma organizada e gradual na súa aprendizaxe da lingua inglesa.
A actitude do alumno/a perante a aprendizaxe da lingua estranxeira é esencial para que recoñeza e aprecie o valor comunicativo da devandita lingua e a súa propia capacidade de aprender. A reflexión sobre a lingua e a súa aprendizaxe inclúen a consideración da finalidade que para cada estudante ten a devandita aprendizaxe, base fundamental para que recoñezan a súa capacidade persoal de aprender e progresar, e para que adopten as destrezas de estudo necesarias que poderán utilizar ao longo da súa vida.
Para o desenvolvemento do proceso de autoavaliación, baseado nos principios do Portfolio Europeo das Linguas para Secundaria, ofrécese aos alumnos/as a posibilidade de volver sobre cada un dos apartados de cada unidade e, de maneira reflexiva, reflectir o seu grao de consecución en cada un deles. Poden tamén tomar decisións sobre o que deben facer para mellorar naquelas destrezas onde a aprendizaxe estea a ser máis deficitaria.
Por suposto, o alumnado debe ser consciente da importancia que ten o inglés nas relacións internacionais, unha realidade que eles verán patente no panorama social e laboral actual e a cuxa comprensión contribuímos desde a nosa área.
A utilización sistemática de estratexias de autonomía é a finalidade a longo prazo que se busca na aprendizaxe de calquera materia educativa. Con todo, cada materia require o seu proceso e uns procedementos propios, que irán desde os máis básicos aos máis complexos.
As estratexias son elementos cruciais para a aprendizaxe e é necesario utilizalas constantemente ata chegar á súa total automatización sen necesidade de reflexión. Por iso, en Bacharelato primeiro identificamos as necesidades da aprendizaxe e logo, en consonancia con elas, seleccionamos as actividades, os materiais e os modos de traballo apropiados para alcanzar o obxectivo específico que nos marcamos.
As estratexias de aprendizaxe tamén van encamiñadas a mellorar o desenvolvemento dos procesos mentais necesarios para realizar as actividades. Estas son as que desenvolvemos en cada destreza comunicativa:
- Reading (comprensión escrita): predición do contido do texto a partir do título, subtítulo e ilustracións; lectura da primeira oración de cada parágrafo para atopar a idea central; identificación da finalidade do texto (informar, entreter, etc.); procura de información específica (scanning); identificación das palabras chave nun texto; inferencia de significados non explícitos (ler entre liñas); dedución do significado das palabras polo contexto.
- Listening (comprensión oral): comprensión de enunciados; anticipación de contidos; atención selectiva; identificación de información específica; inferencia de significados; toma de notas; seguimento de instrucións; identificación do tema principal; secuenciación de información; recoñecemento da pronuncia; distinción de diferentes matices de significado segundo o ritmo e a entoación; escoita comprensiva de mensaxes emitidas por falantes con distintos acentos, etc.
- Speaking (produción oral): estratexias de elaboración que facilitan a interacción na aula tales como organizar as ideas antes de falar e basear a exposición oral nun guión que dea mostras de claridade e estrutura lóxica; estratexias de compensación, clarificación e comprobación; estratexias para a práctica como a repetición, a imitación, a aplicación de regras, etc.; estratexias de autocorrección como a identificación de problemas e a súa solución, buscando sempre mellorar a pronuncia, o ritmo e a entoación nas producións orais.
- Writing (expresión escrita): á marxe das estratexias comentadas no apartado anterior, inclúense tamén as de transferencia, elaboración e autocorrección; o desenvolvemento da imaxinación e a creatividade, e a procura da información en diversas fontes. Os alumnos/as deberán atender tanto ao proceso de escritura como ao produto, tendo en conta as características propias do tipo de texto, utilizando o rexistro idóneo, os marcadores do discurso e os signos de puntuación adecuados, ordenando frases e parágrafos en textos coherentes mediante o uso de adxectivos, adverbios, expresións temporais, conxuncións e conectores, e respectando, ao tempo, a estrutura destes.
5.1. Procedemento para a avaliación inicial (Elaborado)
A avaliación inicial desenvolverase mediante diferentes probas (orais, exercicios escritos feitos durante a hora de clase, etc) realizadas durante os primeiros días, que permitirán detectar as fortalezas e carencias que poida ter o alumnado ao principio de curso. É importante que as fagan durante os períodos lectivos, para preservar a obxectividade das valoracións, feitas mediante observación.
5.3. Procedemento de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes (Elaborado)
Dado o carácter progresivo da materia, o alumnado que entregue feitas todas as tarefas de reforzo dispoñibles na Aula Virtual (adecuadamente e en prazo) e aprobe a 1º e 2ª avaliación do curso actual, aprobará automaticamente a materia dos cursos anteriores. No presente curso 24-25, as tarefas de reforzo deberán ser entregadas por parte do alumnado ao profesorado que imparte a materia no curso no que estea matriculado, os días 29 de novembro, 28 de febreiro e 25 de abril.
Cada profesor/a informará previamente ao alumnado que teña con materia pendente deste material de traballo, que se baseará nos mínimos esixibles para preparar a proba final, no caso de que a teñan que facer.
O alumnado que non supere a materia por esta vía, terá que realizar as probas para alumnado con materias pendentes correspondentes aos cursos non superados. O alumnado recibirá información dos contidos lingüísticos avaliables e aspectos a avaliar. A nota obtida nas devanditas probas suporá o 80% da cualificación. O 20% restante procederá dos devanditos TRABALLOS DE REFORZO (handouts) propostos polo profesorado do departamento e do esforzo e traballo persoal nas clases do curso actual.
5.4. Procedemento para acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias (Elaborado)
Este apartado non procede.
6. Medidas de atención á diversidade (Elaborado)
Como punto de partida tomamos en conta catro ámbitos de diversidade:
- A capacidade para aprender
Cada alumno/a ten o seu propio ritmo de aprendizaxe. Partimos da base de que todos son quen de acadar un nivel mínimo sempre que sigan un ritmo sostido de traballo, que pode ser diferente para cada un. Consideramos este aspecto ao incluír un repaso continuo de estruturas e vocabulario. Ofrécense tarefas con diferentes niveis de dificultade para poder integrar aos distintos tipos de alumnos/as, mostrando amplas oportunidades de reforzo para os alumnos/as con capacidades menos desenvolvidas e, á vez, materia de ampliación para os de nivel máis avanzado. Con este conxunto de materiais, o profesorado pode elixir e adecuar as tarefas ao nivel concreto de cada alumno/a.
- A motivación para aprender
A motivación do alumno/a para aprender é moi diversa, sobre todo cando se trata dun idioma, debido a que depende moito do historial de éxito ou de fracaso que tivese ata ese momento. En moitas ocasións, a motivación está directamente condicionada polo ambiente e o contexto no que os alumnos se desenvolven.
Tomamos en conta tanto este factor como as diferenzas no ambiente sociocultural do que proceden os alumnos/as, pois todo iso inflúe notablemente non só no nivel das súas motivacións individuais, senón tamén na forma máis lóxica e funcional de presentarlles os contidos. Seleccionáronse temas que fan posible a implicación emocional dos alumnos/as dado o noso convencemento de que, cando se apela ao que directamente lles afecta e interesa, a resposta ao estimulo está asegurada.
- Os estilos de aprendizaxe
Ao longo dos últimos anos leváronse a cabo toda clase de estudos sobre os diversos estilos de aprendizaxe á hora de estudar un idioma. Como é ben sabido, o alumno/a pode ser reflexivo ou impulsivo cando se enfronta ás súas tarefas escolares. Uns poden reaccionar moi rapidamente e, mesmo así, necesitar varios intentos para asimilar unha idea, mentres que outros poden traballar máis concienciudamente e aprender máis amodo obtendo o mesmo resultado. Este factor tívose en conta sistematicamente. Por exemplo, á hora de ensinar as estruturas inclúense táboas e exercicios para aprender e repasar a gramática paso a paso, do mesmo xeito que unha ampla repetición e práctica en distintas situacións para os alumnos/as que non usen tanto o estilo analítico cando aprenden.
Pensando nos diferentes estilos e niveis de desenvolvemento das capacidades de aprendizaxe, deseñáronse varios tipos de actividades que dan cabida aos distintos estilos de aprendizaxe, enmarcadas nunha secuenciación de estratexias para que desenvolvan a súa autonomía en cada destreza comunicativa. Por iso desde a primeira unidade promovemos a reflexión dos alumnos/as sobre a súa propia aprendizaxe, para que non só sexan conscientes do seu progreso, senón que tamén aprendan de maneira máis efectiva, o cal implica maior motivación e responsabilidade por parte do alumnado.
- Os intereses dos alumnos/as
É un feito que os intereses dos alumnos/as diversifícanse moito máis en Bacharelato. O seu interese por aprender un idioma varía moito dependendo da súa motivación e/ou a necesidade de facelo. Por iso incluímos unha gran variedade de temas, tentando que sexan de interese para a maioría.
Ademais, levouse a cabo unha coidadosa selección de funcións co fin de que as poidan poñer en práctica nun futuro próximo, tales como as necesarias para responder un test de cultura xeral, manter conversacións informais, escribir correos electrónicos, entender aos mozos/as da súa idade doutros países, etc.
Cando o progreso dunha alumna/o, non sexa o adecuado, estableceranse medidas de reforzo educativo. Estas medidas adoptaranse en calquera momento do curso, tan pronto como se detecten as dificultades, con especial seguimento da situación do alumnado con NEAEs, e estarán dirixidas a garantir a adquisición das aprendizaxes imprescindibles para continuar o proceso educativo.
Para dar resposta á diversidade do alumnado, traballarase máis a individualidade, procurando manter a motivación e reforzo daqueles estudantes que o necesiten, con maior explicacións ou con ampliación de contidos. Respecto ao alumnado con NEAEs reforzaranse as comunicacións co equipo de orientación para adaptar todas aquelas actividades previstas para eles.
8.2. Procedemento de seguimento, avaliación e propostas de mellora (Elaborado)
Un dos aspectos máis importantes na programación é a avaliación da práctica docente e da propia programación didáctica que estará suxeita a un proceso permanente de revisión e avaliación tendo en conta o desenvolvemento do curso a súa eficacia para conseguir os obxectivos propostos. As observacións que realice o profesorado do departamento, xunto coas achegas do alumnado e outros membros da comunidade educativa serán a base dunha revisión xeral ao finalizar o curso.
Dado que a programación didáctica debe ser aprobada a comezo do curso, as súas modificacións por escrito realizaranse anualmente antes do comezo das actividades lectivas. Con todo, o seguimento da programación será levado a cabo unha vez ao mes nunha reunión do departamento. Se durante o curso hai circunstancias que aconsellen modificacións puntuais desta programación didáctica, o departamento realizaraas informando adecuadamente ao alumnado.
Tamén avaliaremos o proceso de ensino e a nosa práctica docente ao longo do curso. O mecanismo para a avaliación da programación didáctica, o proceso de ensino e a práctica docente ten como ferramentas as que describimos a continuación.
Para avaliala cómpre utilizar os instrumentos necesarios que permitan valorar o funcionamento da programación e a actuación como docente nesta área; facer autoavaliación, seguimento e avaliacion do proceso de ensino-aprendizaxe.
O procedemento debe ser sinxelo e axeitado co fin de recoller os datos necesarios que permitan valorar a situación e propor e incorporar as medidas de mellora que puideran ser necesarias.
A práctica docente e o proceso de ensino-aprendizaxe abranguen moitos ámbitos e aspectos: motivación do alumnado, tratamento da diversidade, actividades de aula, metodoloxía, materiais, participación das familias, avaliación, programación...e para valoralos hai que seleccionar e concretrar as dimensións xerais que recollan e ordenen todos estes ámbitos de traballo, ligados á práctica docente cuns indicadores de logro significativos.
Para obter a mellor información posible hai que utilizar os instrumentos necesarios como poden ser cuestionarios ao alumnado e ás familias, reflexión sobre o desenvolvemento do curso na acción titorial, con diferentes dinámicas, valoración de resultados, compromisos do alumnado, valoración sobre a práctica docente, avaliación inicial compartida,etc.
Pero ademais desta práctica que sirve para retroalimentar e reconducir o proceso de ensinao-aprendizaxe e a propia docencia utilizaranse cuestionarios para a autoavaliación do profesorado e rúbricas de indicadores que promoverán a reflexión sobre o proceso de ensino-aprendizaxe (reflexión na acción), imprescindible para acadar a mellora da práctica docente. Esa reflexión levarase a cabo a partir de diferentes indicadores de logro relacionados con tres aspectos do proceso:
• O proceso de ensino.
• A práctica docente.
• A programación.
Indicadores de Logro no proceso do ensino Valoración (de 0 a10) Propostas de mellora
1. O nivel de dificultade foi adecuado ás características do alumnado.
2. Conseguiuse a participación activa de todo o alumnado.
3. Contouse co apoio e coa implicación das familias no traballo do alumnado.
4. Mantívose un contacto periódico coa familia por parte do profesorado.
5. Adoptáronse as medidas curriculares adecuadas para atender ao alumnado con NEAE.
6. Adoptáronse as medidas organizativas adecuadas para atender ao alumnado con NEAE.
7. Atendeuse adecuadamente á diversidade do alumnado.
8. Adecuada temporalización das unidades didácticas
9. Usáronse distintos instrumentos de avaliación.
10. Valorouse realmente á observación do traballo na aula.
11. Valorouse adecuadamente o traballo colaborativo do alumnado dentro do grupo.
12. Validez dos recursos empregados
13. Validez das estratexias metodolóxicas seleccionadas.
Indicadores de Logro na práctica docente Que destacar Que mellorar Propostas de mellora persoal
1. Como norma xeral, fanse explicacións xerais para todo o alumnado.
2. Ofrécense a cada alumno/a as explicacións individualizadas que precisa.
3. Realiza a avaliación inicial para axustar a programación ao nivel dos alumnos.
4. Detecta os coñecementos previos de cada unidade didáctica.
5. Elabóranse actividades atendendo á diversidade.
6. Elabóranse probas de avaliación adaptadas ás necesidades do alumnado con NEAE.
7. Utilízanse distintas estratexias metodolóxicas en función dos temas a tratar.
8. Combínase o traballo individual e en grupo.
9. Poténcianse estratexias de animación á lectura.
10. Poténcianse estratexias tanto de expresión como de comprensión oral e escrita.
11. Incorpóranse as TIC aos procesos de ensino – aprendizaxe.
12. Revisa os traballos propostos na aula e fora dela.
13. Ofrécense ao alumnado de forma rápida os resultados das probas / traballos, etc.
14. Analízanse e coméntanse co alumnado os aspectos máis significativos derivados da corrección das probas, traballos, etc.
15. Dáselle ao alumnado a posibilidade de visualizar e comentar os seus acertos e erros.
16. Favorece os procesos de autoavaliación e coavaliación.
17. Propón novas actividades que faciliten a adquisición de obxectivos cando estes non foron alcanzados suficientemente.
18. Propón novas actividades de maior nivel cando os obxectivos foron alcanzados con suficiencia.
19. Avalíase a eficacia dos programas de apoio, reforzo, recuperación, ampliación...
Indicadores de Logro da programación didáctica Valoración (de 0 a 10) Propostas de mellora
1. O desenvolvemento da programación respondeu á secuenciación e a temporalización previstas.
2. Adecuación do grao mínimo de consecución fixado para cada estándar.
3. Vinculación de cada estándar a un ou varios instrumentos para a súa avaliación.
4. Adecuación da secuencia de traballo na aula.
5. Adecuación dos materiais didácticos utilizados.
6. Adecuación do libro de texto .
7. Adecuación das pautas xerais establecidas para a avaliación continua: probas, traballos, etc.
8. Adecuación dos criterios establecidos para a recuperación dun exame e dunha avaliación
9. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación final.
10. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación extraordinaria.
11. Adecuación dos criterios establecidos para o seguimento de materias pendentes.
12. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación desas materias pendentes.
13. Adecuación das medidas específicas de atención ao alumnado con NEAE.
14. Grao de desenvolvemento das actividades complementarias e extraescolares previstas.
15. Adecuación dos mecanismos para informar ás familias sobre criterios de avaliación, estándares e instrumentos.
16. Adecuación do seguimento e da revisión da programación ao longo do curso.
17. Contribución desde a materia ao plan lector do centro.
18. Grao de integración das TIC no desenvolvemento da materia.