Sistemas de expresión da soberanía nacional e popular respectivamente propios, o primeiro, das correntes liberais doutrinarias e, o segundo, das liberais democráticas. O censatario implica a votación da poboación cun determinado nivel de renda o que produce un réxime oligárquico dominado pola alta burguesía. Este tipo de votación foi o característico durante o dominio político dos partidos liberais moderado e progresista en gran parte do século XIX. O universal, relaciónase co liberalismo democrático e ainda que se consagra na Constitución de 1869, non se consolida ata 1890, estendendo o exercicio do dereito ao voto á totalidade dos cidadáns varóns, non así as mulleres que terán que conquistalo na Segunda República, facéndose efectivo nas eleccións de novembro de 1933.