3º ESO A,B,C,D BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 2021-22

Idea clave 1.- “Previmos a violencia sensibilizando en igualdade"

Contidos.

• Conceptos de sexo e xénero

• Conceptos de rol e estereotipo de xénero.

• A construción social da identidade de xénero diferencial e as súas consecuencias.

• Principais axentes sociais transmisores dos mandatos de xénero.

Que pretendemos?

A finalidade desta actividade é reforzar a aprendizaxe significativa destes conceptos, considerados claves para a comprensión da construción diferenciada das identidades de xénero masculino e feminino e que constitúen a orixe e a base sobre a que se asintan a desigualdade e a violencia de xénero.

Información de apoio.

Que entendemos por sexo e xénero?. Co termo sexo faise referencia ás diferenzas biolóxicas entre homes e mulleres. Son universais e coinciden en todo tempo e cultura e por tanto inamovibles.

Ao falar de xénero referímonos á construción cultural que fai unha sociedade a partir de as diferenzas biolóxicas. Falamos do conxunto de características psicolóxicas, sociais e culturais socialmente asignadas ás persoas por razón do sexo. Estas características vanse transformando no tempo e, por tanto, son modificables.

Enfrontámonos a unhas crenzas fortemente arraigadas e a procesos de socialización diferentes para un e outro sexo.

Como se constrúe o masculino e o feminino? O "feminino" e o "masculino" non son feitos naturais ou biolóxicos, senón construcións culturais, distintas actitudes, tarefas a realizar e responsabilidades adxudicadas ás persoas en función do seu sexo e que ten como consecuencia a desigualdade de oportunidades entre mulleres e homes.

Os estereotipos de xénero son ideas simplificadas e fortemente asumidas sobre as características, actitudes e aptitudes que se atribúen a homes e mulleres polo mero feito de selo. Son como etiquetas que nos poñen ao nacer.

Os Roles de Xénero son patróns de conduta ou comportamentos que se consideran apropiados e desexables para cada sexo, o papel que debemos desempeñar homes e mulleres, a repartición de tarefas entre mulleres e homes, espazos ou ámbitos de participación dunhas e outros.

Estes estereotipos e roles diferenciais son interiorizados a través dun proceso de aprendizaxe que se denomina Socialización de Xénero e que fai que as persoas se adapten ás expectativas que sobre elas ten o resto da sociedade, en función do seu sexo, e que vai favorecer a súa inserción como membros activo en a sociedade de pertenza.

Na socialización de xénero interveñen os chamados axentes socializadores (a familia, a escola, os grupos de iguais, a relixión ou os medios de comunicación) que son os encargados de transmitir, xeración tras xeración, os valores e concepcións da sociedade na que se vive. Hai que destacar que a clave da forza do proceso de socialización diferencial radica na congruencia das mensaxes emitidas por todos os axentes socializadores.

Así, por exemplo, ás mulleres asígnanselles roles vinculados ao desempeño de tarefas no ámbito doméstico, privado, relacionadas co coidado do fogar e das persoas da contorna familiar, mentres que aos homes asígnanselles roles relacionados co ámbito público, o emprego remunerado e a participación nos órganos de toma de decisións que afectan o conxunto da sociedade.

Igualmente, atribúense estereotipos diferentes a uns e outras: as mulleres son sensibles e cariñosas, débiles, comprensivas, pasivas, maternais, coidadoras, delicadas, emotivas, submisas, etc. Os homes son fortes, competitivos, responsables, fríos, independentes, impulsivos, agresivos, emprendedores, audaces, intelixentes, etc.

E, que consecuencias ten a adxudicación diferencial de roles e estereotipos?

Esta diferenciación que a sociedade fai entre os sexos, ten consecuencias significativas e, en moitos casos, graves. Por que? porque no proceso de construción dos xéneros, a socialización diferencial, adxudícanse uns espazos, tarefas e roles diferentes a homes e mulleres, cunha valoración ou recoñecemento social distinta, infravalorándose o feminino e sobrevalorándose o masculino.

Á vez, esta diferente valoración, por razón de sexo, sitúa aos homes nunha posición de preponderancia, superioridade, dominación e control respecto das mulleres, dando lugar a unha situación social de discriminación, desigualdade e relacións de poder dos homes sobre as mulleres.

Desde esta posición de superioridade sustentada pola sociedade, un home pode crerse con dereito a impor os seus gustos ou opinións sobre unha muller xa que son máis "valiosas" polo simple feito de ser un home así como controlar a maneira de vestir da súa parella, as súas saídas, relacións, o diñeiro que gasta, se traballa fóra de casa ou non, etc.

A partir da desigualdade, a violencia contra as mulleres pode xurdir de forma case natural: O home que exerce este tipo de violencia crese con dereito a imporse sobre parella e a violencia resúltalle un instrumento útil para manter o seu dominio.

Como podemos contribuír á eliminación de roles e estereotipos e así previr a violencia de xénero? O xénero non é algo natural senón unha construción cultural. Esa construción cultural non é inofensiva, ten as súas consecuencias porque sitúa a homes e mulleres en espazos distintos, facendo tarefas diferentes e con diferente recoñecemento social e isto repercute moi directamente nas distintas oportunidades que van ter uns e outras.

Pero, se é unha construción cultural, pódese cambiar. Todas as persoas, homes e mulleres, somos parte da sociedade na que, tanto uns como outras, temos a posibilidade de introducir cambios xa que participamos na socialización doutras persoas e podemos e debemos transmitir modelos non estereotipados para non perpetuar a desigualdade.