Poesía

1. Métrica

A poesía é a forma fundamental do xénero lírico.

A poesía, historicamente, nace asociada ao canto. Ata que nace a escritura a poesía e o canto foron unha soa cousa. A escritura permitiu primeiro conservar a letra e logo, cando nace a escritura musical, conservar a música ou a letra e a música conxuntamente.

Para traballar correctamente a poesía imos utilizar un texto de Xavier Alcalá para o cantante galego Andrés do Barro: Teño Saudade.

1.1. Ritmo

O máis importante na poesía, como xa dixemos, é o ritmo. É o que nos permite cantar o poema. Mesmo axuda na memorización.

Pensemos na Rianxeira: é difícil dicir a letra sen cantar. Polo menos sen pensar na canción.

O ritmo dánolo tanto o número de sílabas como o acento, aínda que é máis importante o número de sílabas que o acento.

1.2. Os versos

O verso é a base do poema. Cando os representamos, é cada unha das liñas que escribimos.

Non é un capricho escribir cada verso separado dos demais. É a base do ritmo.

1.3. Rima

A rima é o segundo elemento importante na poesía. É un xeito de marcar o ritmo e, ao tempo de xogar coas palabras.

2. Os versos

Trisílabos

Tetrasílabos

Pentasílabos

hexasílabos

heptasílabos

octosílabos

eneasíalabos

decasílabos

hendecasílabos

dodecasílabos

Tridecasílabos

Alexandrinos

2.1. trisilabos

2.2. pentasílabos

 Fun á o muhiño               -5 (pentasílabo)
 D' o meu compadre,        a5 (pentasílabo)
 Fun pó lo vento,              -5 (pentasílabo)
 Vin pó lo aire.                  a5 (pentasílabo)

(Cantares Gallegos. Rosalía de Castro)

3. As estrofas

Estrofas máis habituais en galego.

3.1. Estrofas de 4 versos

Cuarteto.- Catro verso de arte maior con rima abrazada: A(BB)A

Que quererás de min, meu novo outono,

si xa todo cho din na última entrega;

si xa fixen balance e soio anega

tristeza ó corazón en abandono.

(Arcadio López Casanova)

Serventesio.- Catro versos de arte maior con rima encadeada: ABAB

Esa celeste música que vos reagala a orella,

que vos gorenta a alma e arrula o corazón

évos, trocada en moza, unha alborada vella

que ten catro mil anos ou máis de tradición.

(Manuel Curros Enríquez)

Cuarteto-lira.- Catro versos endecasílabos e heptasílabos con rima e combinación variable.

Como acendida lámpada en estreito

pechado camarín

así no santuario do meu peito

arde unha lus sin fin”.

(Manuel Curros Enríquez)

Redondilla.- Catro versos de arte menor con rima abrazada: abba

Galicia! Nai e Señora,

sempre garimosa e forte;

preto e lonxe; onte, agora

mañán... na vida e na morte!

(Ramón Cabanillas)

Cuarteta.- Catro versos de arte menor con rima consonante encadeada: abab

Sin a seiva nutricia

esmorecen as gallas.

Arbre antigo, Galicia,

fendérono as machadas

(Celso Emilio Ferreiro)

Cuarteta asonantada ou tirana.- Catro versos de arte menor con rima asonante encadeada: abab

Alá van nosos mociós

pasar as penas da sega,

da sega, onde se asan vivos

sen probar a auguiña fresca.

(Manuel Leiras Pulpeiro)

Copla.- Estrofa de catro versos de arte menor na que quedan libres os versos impares e riman os pares (normalmente en asonante): - a – a

A virxe de Guadalupe

cando vai pola ribeira

descalciña pola area

parece unha rianxeira.

4. As figuras literarias

Figuras literarias máis usuais na poesía.