Lingua Galega 1º BAC 23/24

Os outros dous grandes rexurdimentistas só cultivaron o intimismo de xeito circunstancial ou tanxencial e non atenderon practicamente o amor paixón. Porén, curiosamente, o primeiro poema de Curros, "Cántiga", trata a separación dos amantes.

1. O Curros intimista (excepcional)

A maior parte dos poemas de Curros son sociais, amosan unha preocupación constante por combater as inxustizas que se cometen coas clases populares: control da propiedade da terra, impostos, levas... Os textos costumistas e os intimistas son a excepción.

Curros, defensor dunha poesía comprometida, só compuxo media ducia de poemas intimistas, elexíacos e derivados de impactos emocionais, nos que troca a lira combativa por outra subxectiva. Foron incorporados a Aires da miña terra (1880, reeditado e ampliado en anos sucesivos) ou posteriormente á Obra completa.

• A) Composicións que parten de sucesos do ámbito familiar:

  • “Ben chegado”: celebración do nacemento do seu primoxénito.

• As elexías “¡Ai!” e “Na morte de miña nai”, nas que enfronta o falecemento dun fillo, nun caso, e da nai, no outro.

• B) Composicións sobre a angustia, a soidade e o sentido existencial:

• “Tempro deserto”: poema confesional sobre a vivencia angustiosa da fe.

• “Sola”: elexía que canta a soidade dunha moza solicitada pola súa fermosura en vida e morta en plena mocidade, a partir do cal se reflexiona sobre a fugacidade da vida e a procura do sentido da morte.

• “A Rosalía”: desde unha visión onírica do vagar da poeta, lamenta a orfandade radical e denuncia o seu mal fado.

2. Pondal: lirismo ao servizo dunha poesía de alento patriótico

• A poesía de Pondal é abertamente cívica (ou política no sentido orixinario), responde aos ideais do rexionalismo (ou protonacionalismo) e enraíza nas orixes históricas e míticas do pobo galego.
• A perspectiva que adopta o 'eu' é a do bardo consciente e revela unha concepción da poesía como himno que prepare os compatriotas para o combate.
• A súa estética formalista é moi persoal, sen concesións ao costumismo realista, tanto en Queixumes dos pinos (1886) como en Os Eoas (2005).

A perspectiva propiamente lírica, practicamente reducida á vivencia da paisaxe e ao desexo, subordínase ao papel cívico que asume o bardo.

• • A identificación coa natureza. A natureza salvaxe adquire valor simbólico desde unha concepción precristiá e panteísta do mundo: a memoria das árbores, a liberdade das aves... Así mesmo, a paisaxe agreste convértese en confidente e refuxio ante a incomprensión da que é vítima o bardo. Nesa liña, a forza e o pulo libre dos elementos da natureza chegan a reflectir o estado anímico do bardo.

Daquela, os elementos naturais da paisaxe bergantiñá presentan múltiples papeis na poesía de Pondal: constitúen o escenario épico, preséntanse como transmisores do pasado glorioso, son refuxio e confidentes do bardo e asemade reflicten o espírito deste coa súa grandiosidade e forza.

• • A ollada misóxina. A figura feminina pode aparecer idealizada (como heroína guerreira ou fada) ou ben ser obxecto de desexo sexual e de posesión violenta.

Complementos

Lectura online de Aires da miña terra (tamén aquí)

Escolma temática da poesía de Pondal

Actividades de comentario

1. Curros Enríquez: "Na morte de miña nai" [sol]

2. Eduardo Pondal: "Feros corvos de Xallas" [Preparación] [sol]

3. Eduardo Pondal: "Meniña, rapaza nova"