Viaxe ao centro do universo
X. Ricardo Losada
Para o C.D. Unión no seu 50 aniversario
Fun ver ao campo de Vilas o Torneo Internacional de fútbol alevín e benxamín que se celebrou en maio. Había un ambiente extraordinario e a competición atrapou o meu interese, pero percibín en todo momento unha estraña sensación, que non tardei en relacionar co feito de que esa mesma mañá lera un artigo de prensa no que o autor dicía que, a pesar de que é indubidable que o mundo progresa, a maioría da xente percibe o futuro con pesimismo, e cre que as novas xeracións son un desastre. Nos últimos dous centos anos a pobreza estrema, a mortalidade infantil, a violencia e as guerras, a explotación laboral baixaron no mundo de forma moi significativa. A clase media, a educación básica, a vacinación, a democracia, os dereitos das mulleres, as expectativas de vida aumentaron tamén de forma evidente. Porén, a xente prefire pensar que a apocalipse está á volta da esquina.
A razón, xa que logo, daquel malestar era que o neno que fóra había máis de corenta anos estaba comigo e obrigábame a comparar aqueles partidos de Vilas cos que el vivira, a principios dos anos 70, e que quedan moi ben reflectidos nesa foto, que acompaña este texto, na que estamos un grupo de amigos nas escaleiras do concello cun trofeo acabado de gañar. Unha foto moi distinta desoutra na que, tamén nas festas de Guadalupe, aparecemos case o mesmo grupo de amigos aliñados no medio do campo de Abaixo uniformados coas cores do Deportivo. A pesar de que as vestimentas suxiren que pasou moito tempo, hai poucos anos de diferenza entre unha e outra, xa que ese cambio estético non se debeu á mellora das condicións de vida, senón á teimosía de meu pai, presidente da comisión de festas, por organizar un partido de gran solemnidade. E, a verdade, estareille eternamente agradecido, pois gardo un recordo indeleble daquel día. Aínda así, debo recoñecelo, emocióname máis a primitiva foto das escaleiras que a civilizada foto no asfalto do Campo de Abaixo. Nesta, eu vivía un soño (sentirme xogador profesional). Na outra, unha realidade, pois aínda que vestiamos a camiseta branca do Madrid, é evidente que o Madrid non vestía coma nós. E agora, tantos anos despois, non me gusta recordar os soños que tiven. Gústame recordar as realidades que vivín.
Así, en Vilas, a estraña sensación que se apoderou de min viña de comparar o que observaba co recordo que a foto das escaleiras evocaba. Vía as botas de marca dos nenos actuais e recordaba a José Antonio, o inesquecible encargado da roupa do C.D. Unión, entrar na caseta cunha bolsa de lona chea de botas vellas que baleiraba no chan, e como os quince xogadores nos tirabamos a por elas, tratando de evitar o que sempre acababa pasando, que algún tería que xogar con dúas botas do mesmo pé. Vía o céspede artificial que permitía que aqueles mozos puidesen calcular coa precisión dun GPS a traxectoria do balón, e comparábaa con aqueles jodóns terróns que amenizaban os campos da miña época e que convertían o cálculo da traxectoria do balón nun feito tan imprevisible, que ata milésimas de segundo antes non sabías se o terías que golpear co peito do pé, coa canela ou coa cabeza. Vía o tempo que lle dedicaban os diferentes equipos a quentar e a estirar os músculos, mesmo con xogos amenos e lúdicos, e recordaba os adestradores da miña época antes do partido chamándonos de todo, agás guapos, a nós ou aos rivais, ou a nós e aos rivais, para sacarnos a pasear a mala hostia, dicían eles, que nos facía homes, mentres os oiamos sentados coa cabeza baixa, os músculos durmidos e as orellas enfestas. Porque esa era outra boa comparación. Os nenos que vía en Vilas non discutían entre eles, non berraban co árbitro, non facían entradas duras, mentres que na miña época un xogador podía ter o posto asegurado no equipo inicial, independentemente do trato que lle dera á pelota, se tiña habilidades teatrais para o insulto ou se de alcume lle chamaban Matahomes. E que dicir desa nena que vía xogar en Vilas como titular todo o partido sen poder deixar de preguntarme se non lle gustaría máis o brilé ao que estaban obrigadas as nenas da miña infancia? E aínda me provocaba máis tristeza ver equipos de Rianxo competindo pacificamente con equipos ingleses, holandeses, portugueses, valencianos, cántabros ou asturianos, cando nós, para xogar cos da Ribeira no campo da Praza Vella, cos de Fincheira no campo do Cemiterio ou cos do Pazo no campo da Barraca, tiñamos que cruzar, distribuídos como as lexións romanas, perigosas e afastadas fronteiras con pedras nos petos e os máis brutos diante. E que dicir do alcohol? En Vilas estaba prohibido que entrase no campo. Na miña nenez, que non entrase.
Aínda así, o peor de todo, o que me impedía ver con tranquilidade aquela marabillosa competición, non era ningún deses factores, senón o feito de que os rapaces de Rianxo puidesen competir co mesmísimo Celta e co mesmísimo Deportivo, algo co que nós soñabamos sabendo que nunca o conseguiriamos. E ese non era un soño menor. É o soño decisivo desas idades, pois ter a posibilidade de ser David e gañarlle a Goliath (máis aínda naquela época tan apoucada) podía significar un chute de felicidade tal que xa che podía pasar calquera cousa no resto da túa vida, que morrerías feliz. Aí me tedes a min. Cando estou deprimido e quero subir o ánimo, recordo aquela heroica vitoria do equipo infantil de baloncesto do Colexio Público de Rianxo na cancha de parqué cuberta (en 1974!) do Colexio Privado Peleteiro. Imaxinade que fose na do Deportivo ou na do Celta... E xa non digo nada se fose na do Madrid ou na do Barcelona. E xa nin quero pensar na dun equipo inglés ou holandés. Hoxe sería inmune a calquera desánimo, incluída (el comprenderame) a prematura morte de meu irmán.
E por iso, poñan como se poñan os filósofos, os analistas, os escritores, os expertos, e todos os adultos, teño moi claro que lle vou facer máis caso ao neno que fun e que me acompañaba entristecido vendo os partidos de Vilas: é estúpido dicir que calquera tempo pasado foi mellor, por moito que eu, mirando esa primitiva foto nas escaleiras do concello, siga pensando que a miña infancia foi moito mellor que a deses nenos que, en Vilas, aínda non saben que dentro de corenta anos pensarán que eses foron os mellores anos da súa vida e, quen pode dubidalo, os mellores anos da historia do mundo e, xa postos, e sabendo que me coñecedes e non ides pensar que estou tolo, os mellores anos da historia do universo todo.
