Hai seis anos, co ollar asustado e o último soño prendido do rabo do ollo, chegastes ao Instituto. Nun dos primeiros días de clase, despois de ler o relato O ladrón de palabras, unha profesora preguntouvos se sabiades o que era unha parábola. Un de vós respondeu, matematicamente, que era unha curva. Pero unha de vós, medindo cada palabra, respondeu case inaudible que non sabía explicar o que era, pero que podía contarnos unha.
E contou aquela do labrego que saíra a sementar e, ao botar a semente, parte dela fora caendo polo camiño adiante, así que a xente pisáraa e os paxaros comérana. Outra parte caera entre as pedras, onde xermolara; pero secara por non ter lentura. Outra caera entre as silvas; pero, ao medrar, a silveira afogáraa. Porén, algunhas sementes caeran en terra feraz e comezaran a agromar.
Aínda que vós xa non vos lembredes, a profesora contouvos que a semente era a metáfora da palabra e que todos profesores e profesoras sementamos palabras: somos labregos da palabra! Tamén vos contou que os espazos nos que caen as sementes simbolizan as distintas actitudes que vós mantedes ante as nosas palabras. Cae a nosa semente no camiño cando vós non podedes oírnos, porque outras músicas enxordecen as nosas palabras. Cae a nosa semente entre as pedras cando vós, podendo oírnos, non nos escoitades e deixades que as nosas palabras as leve o vento. Cae a nosa semente na silveira cando vós, escoitándonos, non nos entendedes porque non vos preparamos para facelo. Porén, algúns de vós, oíndonos, escoitádesnos e entendédesnos, abrindo a vosa porta á curiosidade, esta é a semente que cae en terra feraz. Pois profesoras e profesores sabemos que con cada gran baixo terra / medran cen flores rosadas / e cada póla coidada / achega máis compañeiras.
Cando estamos a falar na aula contemplamos diante nosa unha masa imprecisa de rostros e de olladas, pero sempre aflora entre todas elas a ollada curiosa, atenta, interesada, que nos libra do abismo. E esa ollada, é dicir, a posibilidade de que as palabras que pronunciamos, as ideas que pretendemos sementar, esperten en algún de vós a curiosidade, o interese, a reflexión, a crítica..., esa ollada, é a maior das satisfaccións que o exercicio docente nos ofrece.
Sucede, ás veces, que o cego ten que ir pedir aos poetas palabras novas para os seus cantares, canso xa de repetir as mesmas.Neses casos botamos man de Hipatia e de Dante, de Galileo e de Lisístrata, de Amadeo e de Maruxa, de Alfred e de Virxinia, de dona Emilia e don Benito e don Ramón… de Daniel! A saber que faríamos nós sen Rosalía! Ben pouca cousa, seguro!, seriamos xente sen voz e sen presenza, sen palabras. E a noite longa é tan dura / que as saudades se instalan, / pero que non pense a lúa / que o sol non vén pra botala.
Aínda que todo sería máis doado, se profesores e profesoras fósemos, como a nai de Sócrates, parteiras, que debemos axudar o nacemento dun ser pensante. Nós non temos que darvos as respostas, debemos xerar as vosas dúbidas, até que cheguedes a producir as vosas propias ideas. Vós non tedes que aprender as respostas, senón descubrir as preguntas. Vós e nós debemos, socraticamente, dialogar, para demostrarvos que aquilo que criades coñecer, en realidade sustentábase en prexuízos.
Nós temos que ensinarvos a cuestionar o establecido, a non ser conformistas, a abrir a mente, a ser creativos e non produtivos. Temos que ensinarvos a respectarvos nas vosas diferenzas, a aprender que diverxer non é sufrir un trastorno mental. Temos, en fin, a obriga moral de ensinarvos a desaprender. Ardua tarefa a nosa, vogando sempre contracorrente, pero coa claridade do río / e do mar a forza brava / faise pequeno o camiño / e o medo todo se acaba.
Hoxe, vós sodes os telémacos que abandonades a praia (as nosas aulas) e tomades as rendas da vosa vida. Nesta sociedade atemorizada polo complexo de Telémaco, na que o fillo agarda polo pai ausente, os docentes debemos, en colaboración coa nai, Penélope, proporcionarlle a cada Telémaco os recursos para construír o seu propio futuro, a partir da herdanza recibida, pero inventando algo novo.
Por iso querémosvos respectuosos coas vosas nais, coas vosas irmás, coas vosas mozas; que sexades quen de valorar máis a comunidade que a gloria persoal e ousedes opoñervos á extinción deste pobo galego saqueado polo ladrón de palabras.
Lembrade que os saberes considerados inútiles son un antídoto contra a barbarie do útil. Buscade sempre a felicidade, porque a alegría é un acto revolucionario que hai que levar a cabo cada día. E nós ficaremos orgullosos e orgullosas se unha soa das nosas sementes prende.Se a abonades, a regades e a soleades, que importa, / se non a chegamos a ver? / que importa que morramos, / se deixamos semente de vencer?
