Os primeiros textos publicados en galego no século XIX están fortemente vencellados aos acontecementos históricos e á situación social en xeral. Son principalmente de dous tipos:
Liberais contra conservadores
Os enfrontamentos entre liberais e conservadores deron lugar a textos dialogados en que se realizaba propaganda ideolóxica, case sempre a favor do bando liberal. Exemplo deste tipo de textos son a Tertulia da Quintana (1820) ou os Diálogos na alameda de Santiago (1837).
Guerra contra o "Francés"
Anteriores son os textos contra a invasión francesa, ao que pertence Proezas de Galicia ou o garrido poema "Un labrador que foi sarxento". A “Guerra de Independencia”, tamén chamada “Guerra contra o Francés”, trouxo dúas consecuencias interesantes para Galicia:
- Serviu como primeira experiencia exitosa de autogoberno para o Reino de Galicia, illada do resto do estado pola invasión francesa.
- O xurdimento dunha conciencia galeguista plasmada en textos que apelaban á identidade do pobo galego como arma principal para combater as inxustizas representadas inicialmente no exército francés, pero que logo habían atopar outros inimigos.
Lingüisticamente percíbese a maneira en que a lingua galega funciona como aglutinante do pobo galego, fronte a lingua francesa que é obxecto de burla constante remedándoa coa intención de a ridiculizar. Fixémonos no seguinte exemplo: “Une Fraire con cinconte omi tenibii el atreviman de facer frent aun exsercite vitorioso, como el de moa: esti seti farsa futre, è de afusilé tuti.”
ACTIVIDADE:
Por parellas, facede unha tradución aproximada ou libre deste fragmento en francés "macarrónico".