Xeacronos 4 (Xeografía e Historia. 4º ESO)

John Steinbeck (1902-1968), gañador do Premio Nobel de Literatura en 1962 pola súa "escritura realista e imaxinativa, combinando o humor e a aguda percepción social," publicou en 1939 a novela As uvas da ira, unha das obras clásicas do século XX e que acadou unha gran repercusión pola súa homónima adaptación cinematográfica, dirixida por John Ford en 1940.

As uvas da ira narra a historia da familia Joad, orixinaria de Oklahoma e representante do pequeno campesiñado que sufriu duramente as consecuencias do denominado Dust Bowl. Este foi un período de secas e tormentas de po que tivo lugar na década dos anos 30 e que agravou as consecuencias da Gran Depresión no centro dos Estados Unidos, afectando a uns 400.000 km² e xerando uns 3.000.000 de persoas desprazadas. O éxodo destas xentes dirixiuse cara a California coa esperanza de atopar traballo, tras perder as súas pequenas explotacións a mans dos bancos ou dos grandes propietarios. Sen embargo, á súa chegada toparon cunha realidade moi diferente, en forza de explotación laboral e desprezo e desconfianza dos habitantes daquelas zonas. A situación das persoas migrantes foi tamén recollida pola fotógrafa Dorothea Lange: na imaxe, de 1936, podes ver as condicións de vida nos campamentos improvisados en California.

Steinbeck describe maxistralmente as duras condicións nas que se atopaban as mulleres e homes desposuídos e critica duramente a explotación que sufriron dentro do seu país, erosionando a típica imaxe do "soño americano" que predica o éxito seguro asociado ao esforzo. Iso fixo que As uvas da ira fose prohibida en bibliotecas e escolas públicas estadounidenses por todo o país. A biblioteca pública de St. Louis (Illinois) mesmo chegou a queimar a obra, condenando a súa "linguaxe obscena e doutrinas comunistas", tal e como conta Fernando Báez na súa obra Historia universal de la destrucción de libros.

Texto 1:

(...) E os enviados [dos propietarios] explicaban o mecanismo e o razoamento do monstro que era máis forte ca eles. Un home pode conservar a terra se consegue comer e pagar a renda: pode facelo.

Si, pode facelo ata que un día perde a colleita e se ve na obriga de pedir cartos prestados ao banco. (...) eses bichos non respiran aire, non comen carne. Respiran beneficios, aliméntanse dos intereses dos cartos. Se non teñen isto, morren, o mesmo ca ti morres sen aire, sen carne. É triste pero é así. Sinxelamente é así.

Os homes erguían os ollos intentando comprender. ¿Non podemos quedar? Tal vez o ano que vén sexa un bo ano. Deus sabe canto algodón haberá o ano que vén. E con todas as guerras, Deus sabe que prezo acadará o algodón. Non fabrican explosivos co algodón? Non fan uniformes? Coas guerras suficientes, o algodón irá polas nubes. O ano que vén, tal vez. Miraban cara arriba interrogantes.

Non podemos depender diso. O banco, o monstro necesita obter beneficios continuamente. Non pode agardar, morre. Non, a renda debe pagarse. O monstro morre cando deixa de medrar. Non pode deixar de medrar.

(Fragmento do capítulo V)

Texto 2:

A terra do oeste, nerviosa ante o cambio que chega. Os estados do oeste, nerviosos coma cabalos antes da tormenta. Os grandes propietarios, nerviosos, sentindo o cambio, pero sen saber nada da súa natureza. Os grandes propietarios, dirixindo os seus esforzos contra o inmediato, o goberno en expansión, a crecente unidade dos traballadores; atacando os novos impostos, os proxectos; sen darse conta de que estas cousas son resultados e non causas (...). As causas son a fame nun estómago, multiplicado por un millón.

(...) Os estados do oeste están nerviosos ante o cambio inminente (...). Medio millón de persoas movéndose xa polo país; un millón máis impaciente, dispostas a partir; e outros dez millóns de persoas empezando a sentir o nerviosismo.

(Fragmento do capítulo XIV)

a. Busca información sobre a queima de libros perpetrada polo nazismo o 10 de maio de 1933 e elabora un breve informe sobre a mesma. Anota as fontes empregadas.

b. Busca información sobre a escritora rusa Anna Akhmátova, perseguida e censurada polo estalinismo e elabora un breve informe sobre ela. Anota as fontes empregadas.