Bibliotecas escolares

O 15 de decembro trouxo boas noticias ao colectivo das Bibliotecas Escolares Galegas. O Ministerio de Educación comunicaba as decisión do Xurado do Concurso Nacional de boas prácticas para a dinamización das bibliotecas dos centros escolares, 2010. Na relación de centros recoñecidos con estes premios podíanse contar ata 8 centros galegos. Recoñecese, un ano máis, o esforzo que están a facer as nosas comunidades educativas por transformar as súas bibliotecas en espazos de aprendizaxe e de convicencia arredor da lectura e os recursos culturais. Ponse de manifesto, á súa vez, que as actuacións impulsadas desde a Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, a través dos seus programas ("Hora de ler" para o fomento da lectura, e o Plan de mellora de bibliotecas escolares iniciao no curso 2005/2006) están a dar bos resultados. Parabéns a todos os centros premiados, moi especialmente, ao profesorado que pon en pé, día a día, hora a hora, estas "pequenas utopías" que son as bibliotecas escolares:

Modalidade A (Centros de infantil, primiaria, educación especial e EPA):

Grazas ao Equipo Tics-Biblioteca do IES Sánchez Cantón, de Pontevedra (un dos centros que levan tempo integrando de forma admirable as tecnoloxías da comunicación e da información en toda a actividade xenerada ou apoiada desde a biblioteca escolar), temos acceso a unha presentación sobre o papel das bibliotecas escolares nos centros educativos, e as súas posibilidades. A partir dos carteis que a consellería publicou nos tres últimos anos, co gallo do mes de outubro, mes da biblioteca escolar, con ilustracións de Manuel Lariño, Miguelanxo Prado e Mariña Seoane, respectivamente, a compañeira Charo Sánchez, co resto do seu equipo, ofrécenos esta atractiva ferramenta sobre as oportunidades da biblioteca escolar. Porque hai unha ducia de motivos para que as bibliotecas escolares sexan, dunha vez por todas, contempladas como eses recursos imprescindibles para un ensino de calidade na sociedade actual. Grazas por compartilo!

No Portal Educativo aparece hoxe publicada información relativa ao estudo estatístico que se vai levar a cabo en todas as comunidades autónomas, Galicia incluída, sobre a situación actual das bibliotecas escolares. O estudo está incluído no Plan Estatístico Nacional. Esta información fíxose chegar tamén a todos os centros implicados, vía correo electrónico. Deberán cubrir o formulario pertinente todos os centros de titularidade pública ou privada que impartan durante o curso 2010/2011 algunha das seguintes ensinanzas: Educación Primaria, Educación Especial (específica), Educación Secundaria Obrigatoria, Bacharelato (reximes ordinario, adulto presencial e a distancia), Ciclos Formativos de F.P. de Grao Medio e/ou Grao Superior, Programas de Cualificación Profesional Inicial, e enisnanzas de sistemas educativos estranxeiros impartidas en centros autorizados polas Administracións Educativas.

Para a recollida de información os centros deberán acceder a un formulario vía web. Toda a información está recollida na carta do Director Xeral de Centros e Recursos Humanos, nas instrucións e no manual metodolóxico. O prazo para cubrir o formulario remata o día 15 de novembro.

ACCESO A TODA A INFORMACIÓN

Cuestionario actualizado para a análise da situación da biblioteca escolar do centro. É unha ferramenta útil para descubrir o papel que a bibliote está a xogar na dinámica pedágoxica e cultural da vida do centro.

CUESTIONARIO

Seguindo a dinámica iniciada en 2008, a Consellería de Educación difunde un cartel a comezos de outubro (que chegará aos centros nestes días), co fin de lembrar as posibilidades da biblioteca escolar, e apoiar a visibilidade do traballo que o profesorado dos centros vén realizando para facer útiles estes importantes recursos educativos. Manuel Lariño e Miguelanxo Prado puxeran imaxe aos carteis anteriores. Nesta ocasión é Marina Seoane quen aceptou o reto de ilustrar o lema proposto, unha ilustradora nacida en Madrid pero asentada xa hai tempo en Galicia, membro de AGPI (Asociación Galega de Profesionais da Ilustración). Pódese acceder ao seu blogue e coñecer algo máis da súa obra.

A biblioteca escolar, entendida como un espazo educativo pleno de oportunidades para a formación persoal e académica, pleno de posibilidades para a actuación docente; un lugar no que soñar e viaxar, un lugar presencial dende o que achegarse a mundos virtuais. Esa capacidade de estar presente no centro é a que facilita o achegamento de toda a comunidade educativa aos recursos, a que fai posible o encontro entre iguais pero tamén entre persoas distintas. Un lugar para o traballo, para o desenvolvemento desas competencias básicas indispensables para a vida persoal, académica e social. Un espazo, tamén, para a búsqueda e o achádego, para facerse preguntas e atopar respostas.   CARTEL

Un ano máis, a IASL (International Association of School Librarianship) difunde un cartel e un lema para poñer en valor, no mes de outubro dunha forma intensiva, as bibliotecas escolares. Nesta ocasión, o lema (de tradución complexa) fai fincapé nos recursos que as bibliotecas escolares proporcionan ao alumnado e ao profesorado nese difícil asunto da adaptabilidade, da capacidade de enfrontar novos desafíos, novos retos; de enfrontar con éxito a diversidade individual e a pluralidade e complexidade que as aulas presentan.

As bibliotecas escolares o teñen todo: libros en formatos e soportes diferentes, para cubrir os intereses de lectores tamén diferentes, por idade, capacidade, situación social, afectiva, económica; materiais informativos para as distintas áreas e materias; xogos educativos; ficción e información; materiais impresos e materiais electrónicos; unha colección diversificada e axeitada ao alumnado do centro, pero tamén útil para as familias e o profesorado, cada quen no seu labor e na súa función para cos rapaces e rapazas. As bibliotecas escolares dispoñen dun material único para que cada quen atope un espazo persoal de crecemento: os textos literarios de calidade, os álbumes, as novelas gráficas, os clásicos, os contos tradicionais, a poesía, os textos teatrais, a música, o cine... 

CARTEL IASL

Os días 29 e 30 de outubro celebraranse en Santiago de Compostela (Palacio de Congresos) os III Encontros de Bibliotecas Escolares de Galicia. O lema desta cita será VARIACIÓNS SOBRE A LECTURA, e será unha oportunidade para a difusión de experiencias que se están a levar a cabo en centros escolares galegos (algún tamén de fóra de Galicia), arredor desta cuestión (a lectura),  que aúna tantas vontades e merece tanta atención en tempos de mudanzas tecnolóxicas e, ao dicir de algúns expertos, de paradigma na cultura escrita e na forma de ler e de escribir. Será un punto de encontro do gran colectivo galego das bibliotecas escolares para seguir ampliando as posibilidades de colaboración. O prazo de inscrición remata o 24 de setembro.  Pre-programa

Publicouse no día de hoxe (15 de xullo de 2010), no Portal Educativo da Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, a resolución provisional da convocatoria do Plan de mellora de bibliotecas escolares, segundo orde de 23 de abril de 2010 (DOG 7/05/10), coa relación de centros que se incorporan a este programa para o curso 2010/2011.

Acceso á publicación no Portal Educativo

Recentemente coñeceuse o resultado a nivel estatal da avaliación diagnóstica dos nenos e nenas de 4º de primaria. En relación á competencia lingüística constatábase a influencia dalgunhas variables nos bos resultados neste ámbito: a presenza de libros na casa, por exemplo. Así na páxina 125 do estudo pódese ler: "La puntuación media obtenida por los alumnos en las cuatro competencias correlaciona intensamente con la variable "número de libros en casa". Cuanto mayor es el número de libros que el alumnado tiene en su casa, más alta es la puntuación media que obtiene". Un IES da provincia de Ourense, nun interesante estudo sobre a situación da lectura na súa comunidade educativa constata a escasa presenza de libros nas casas do alumnado. Tamén resulta inquietante o gráfico referido ao hábito de lectura nas familias. Á vez, vese a importancia da biblioteca escolar como instrumento de acceso á cultura e factor de compensación social: mentres só un 4% do alumnado asegura acudir á biblioteca municipal, un 52% do mesmo acude á biblioteca do seu centro. 

Son xa máis de cento sesenta as fiestras abertas ás bibliotecas escolares galegas, blogues que serven para a difusión da enorme actividade que xeneran estes espazos educativos e a diversidade de programas e iniciativas dos centros aos que apoian cos seus recursos. Velaquí os cinco últimos blogues dos que temos noticia e que xa están subidos á sección correspondente nesta páxina: PRIMARIA ou SECUNDARIA:

• Bibliorratoxalleiro, do CEIP Barrié de la Maza (Santa Comba, A Coruña)
• Afonsa le e conta, do IES Fontem Albei (A Fonsagrada, Lugo)
• O Tobo do Ribeiriño, do IES do Ribeiro (Ribadavia, Ourense)
• A beira das palabras, do IES Vilalonga (Sanxenxo, Pontevedra)
• Pontenabiblio, do IES de Ponte Caldelas (Ponte Caldelas, Pontevedra)

O pasado 28 de maio, o Ministerio de Educación fixo entrega en Fraga (Huesca) dos Premios Nacionais de Boas Prácticas na dinamización e innovación das bibliotecas escolares, correspondente ao ano 2009.

Foron cinco centros galegos os que recibiron galardón: CEIPR Frian-Teis (Vigo), CRA Mestre Manuel Garcés (Toiño), CEIP A Pedra (Bueu), IES Sanxenxo (Sanxenxo) e IES de Catabois (Ferrol). No blogue da biblioteca do CEIP Frian-Teis pódese ler a crónica deste acto. Parabéns ás comunidades educativas destes centros!

O DOG de hoxe, 7 de maio, publica a orde de 23 de abril de 2010 pola que se convoca o Plan de mellora de bibliotecas escolares en centros públicos non universitarios de titularidade da Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, para o curso 2010/2011. O mesmo que en anos anteriores, os 299 centros que xa están integrados no PLAMBE deben confirmar a súa vontade de continuidade e remitir a documentación requerida, quedando supeditada esta continuidade á valoración da memoria final do presente curso. Incorporaranse 75 centros novos (número que poderá incrementarse en función das baixas  ou renuncias). As contías destinadas a esta acción suman un total de 1.210.500€, estando cofinanciada pola Consellería de Educación e o Ministerio de Educación, en virtude da Adenda asinada en 2009 ao Convenio de colaboración para a mellora das bibliotecas escolares.  Recoméndase unha lectura pausada e detallada da orde de convocatoria. O prazo final para a presentación de solicitudes é o 7 de xuño.

Acceso aos impresos de solicitude en formato electrónico

O CEIP A Lama (A Lama, Pontevedra) estrea biblioteca: una espazo ben digno para o encontro coa Palabra, coa cultura impresa e a cultura dixital; un lugar fermoso onde aprender con alegría e asomarse ao mundo dos saberes con entusiasmo e ganas de compartir. O equipo de biblioteca amosa un coidado exquisito na ambientación e, de seguro, ler nesa biblioteca sós ou en compañía, para aventurarse nos mundos de ficción ou en mundos de coñecemento, debe ser unha experiencia grata e educadora. Parabéns á comunidade educativa. Máis información e máis imaxes no seu blogue: O recanto de Leo.

O mes de abril foi mes de inauguracións de bibliotecas: O CEIP Ría de Vigo (Vigo, Pontevedra), o IES Porto do Son (Porto do Son, A Coruña), CPI dos Dices-Rois (Rois, A Coruña), IES Ribeira do Louro (Porriño, Pontevedra), CEIP Souto-Donas (Gondomar, Pontevedra).

O BOE do 4 de maio publica a resolución da Secretaría de Estado de Educación pola que se convoca o concurso nacional de boas prácticas para a dinamización das bibliotecas dos centros escolares para o ano 2010. Pódense presentar todos os centros educativos sostidos con fondos públicos que impartan ensinanzas reguladas na LOE e que teñan desenvolvido accións de dinamización e innovación da súa biblioteca. O prazo para a presentación de memorias e documentación remata o 10 de xuño. A inscrición debe realizarse por vía telemática no enderezo:

http://www.educacion.es/horizontales/ministerio/premios/centros-educativos.html

Todos os materiais dos diferentes relatorios dos pasados Encontros do Plan de mellora de bibliotecas escolares 09/10, están dispoñibles (previa autorización dos seus autores) na plataforma virtual da Asesoría de bibliotecas escolares, redeBE. Para acceder, entrar no "curso correspondente" en calidade de invitado. Aquí o enlace directo.

Proximamente estarán tamén dispoñibles as diferentes intervencións.

Os días 15 e 16 de abril celebraranse en Santiago de Compostela os Encontros do Plan de mellora de bibliotecas escolares, 2009/2010. Están convocadas as persoas responsables das 299 bibliotecas escolares incluídas no presente curso neste programa da Consellería de Educación e Ordenación Universitaria. Os encontros teñen como finalidade avanzar na formación específica deste colectivo nos aspectos máis variados da biblioteca escolar: o papel que xogan hoxe en día estas bibliotecas nos centros educativos e as posibilidades que ofrecer para educar a un alumnado que medra na sociedade da información. Son espazo de reflexión e de intercambio de experiencias; unha oportunidade para a creación de vínculos profesionais que posibilite traballos colaborativos entre as distintas bibliotecas, nunha dinámica xa creada e que está a demostrar a súa efectividade.

A lectura para a aprendizaxe, a educación de competencias básicas como o "tratamento da información e competencia dixital", a presenza dos soportes audiovisuais e electrónicos, a imprescindible integración da cultura impresa e a cultura dixital, serán algúns dos contidos a tratar en maior profundidade.

Entre as funcións da biblioteca escolar está a formación do alumnado como usuarios de bibliotecas de diferente tipoloxía. Cando para a organización se empregan sistemas estandarizados, de uso na meirande parte das bibliotecas (como é a CDU para a clasificación dos materiais), ou se realizan prácticas de busca de información con fin de que o alumnado aprenda a moverse con fluidez polo mundo dos libros e dos recursos electrónicos, estáselle a educar para o uso dos instrumentos culturais que a sociedade pon ao seu servizo.

As bibliotecas escolares galegas programan, xa de forma cotiá, actividades neste ámbito. Tamén difunden, mediante guías específicas, as posibilidades e os recursos da biblioteca. Así podemos ver este exemplo de guía de usuarios da biblioteca, do CEIP Mestres Goldar, de Vigo (Pontevedra).

Aquí poden verse outros exemplos.

Nace un novo blogue nunha biblioteca escolar galega. Nesta ocasión trátase do BIBLIOANTIOQUÍA, do IES Cidade de Antioquía, de Xinzo da Limia. Con este son xa 86 os blogues de bibliotecas escolares de secundaria. Pola súa parte, os centros de infantil e primaria que contan cun blogue de biblioteca escolar son 65. En total, 151 fiestras polas que asomarse a unha realidade: a das bibliotecas escolares galegas, en proceso de transformación cara ao novo modelo de biblioteca escolar, centro de recursos de lectura, información e aprendizaxe no que se integra o mellor da cultura impresa e da cultura dixital, ao servizo dun ensino máis acorde coas necesidades do alumando actual. Algúns exemplos de bibliotecas escolares de secundaria:

Ao longo de todo o ano, as bibliotecas realizan propostas de creación: contos,  poesía, cómic, ilustración, fotografía, regueifas (ou rap á galega)... As fórmulas poden ser diferentes pero a finalidade é a mesma: estimular a expresión oral, escrita e gráfica do alumnado. É tamén unha forma de incitar á lectura. Os exemplos multiplícanse a estas alturas do curso:

Así conta Emilio, da biblioteca do IES Pedra da Aguia (Ponte do Porto, Camariñas) a xestación da narración colectiva "O misterio do exame desaparecido": Alá por novembro ou decembro, deume por retar a algúns dos habituais da biblio a darlle continuidade a unha historia. Engancharonse varios rapaces de 4º e algún profe/a. Estes días dinlle remate, porque a cousa xa se complicaba de máis e podíase poñer rancia. Pero o experimento funcionou bastante ben. Houbo que correxir moi pouco, que
foron moi coidadosos, máis que nada cuestións de formato, para igualar letras e tamaños. agora que rematou algún queixouse de que non fixera o seu capítulo, o cal me parece estgupendo, non hai mel.lor que deixalos con fame.

O BOE do 21 de xaneiro de 2010 publica a resolución do concurso nacional de boas prácticas na dinamización e innovación das bibliotecas dos centros educativos, correspondente ao ano 2009, convocado polo Ministerio de Educación. Novamente, os centros galegos teñen unha importante presenza na relación de centros galardoados, con cinco premios. Este é un síntoma máis de que algo (moi bo) está a pasar nas bibliotecas escolares galegas:

• CEIP FRIAN-TEIS (Vigo, Pontevedra). 3º premio, modalidade A
• CEIP A PEDRA (Bueu, Pontevedra). 3º premio, modalidade A
• CRA MESTRE MANUEL GARCÉS (Tomiño, Pontevedra), 3º premio, mod. A
• IES SANXENXO (Sanxenxo, Pontevedra). 2º premio, modalidade B
• IES DE CATABOIS (Ferrol, A Coruña). 3º premio, modalidade B

Parabéns ás comunidades educativas destes centros!!

O 2 de decembro, a Biblioteca Nacional en Madrid, acolleu o acto de entrega dos premios 2008 do Concurso Nacional de boas prácticas na dinamización das bibliotecas escolares, que convoca o Ministerio de Educación con carácter anual.  Nesta ocasión, houbo, unha vez máis, nomes galegos na grella de centros premiados:

• IES CARLOS CASARES, de Viana do Bolo (Ourense), 2º premio
• IES AFONSO X O SABIO, de Cambre (A Coruña), 3º premio
• Colexio La Salle, Santiago de Compostela (A Coruña), 3º premio.

Os representantes das comunidades educativas destes centros estiveron acompañados polo Conselleiro de Educación, Jesús Vázquez, e polo Director Xeral de Centros e Recursos Humanos, José Manuel Pinal (dirección xeral da que depende o programa de bibliotecas escolares desta consellería).

Xa están subidos á redeBE, o espazo moodle de Bibliotecas Escolares de Galicia, os materiais das Xornadas celebradas os días 23 e 24 de outubro (Día da Biblioteca), en Compostela.

Desde este enlace pódense visionar os vídeos das distintas sesións.

No DOG od 7 de outubro de 2009 aparece publicada a orde pola que se resolve o Plan de mellora de bibliotecas escolares para o curso 2009/2010. Logo das baixas habidas e a incorporación de 80 novos, o total de centros integrados no programa de bibliotecas desta comunidade autónoma é de 299.

Son 299, e aínda máis, as razóns para seguir traballando pola eficacia, a eficiencia e a visibilidade das bibliotecas escolares galegas. Poñer en valor a biblioteca escolar do centro, procurando que sexa indispensable para os compañeiros e compañeiras que a usan no seu traballo de todos os días, é unha das tácticas para acadar a estabilidade deste recurso educativo. Pero a estratexia definitiva é traballar para que as bibliotecas escolares sexan indicadores de calidade da ensinanza que se ofrece, tal e como o están a demostrar as bibliotecas do Plan de mellora, e moitas máis, por toda a xeografía galega.