No me cuentes cuentos  de  Sandra Sabatés

    A  través de contos populares Sandra Sabatés dá voz a mulleres reais que loitan coas súaspantasmas mentres tratan de reconstruír as súas vidas tras sufrir abusos de todo tipo. Todos os relatos están escritos a partir das informacións que facilitaron as protagonistas á autora. Como as protagonistas dos contos, elas son sobreviventes dunha crúa realidade que se resiste a desaparecer e, á vez, queda a esperanza de que chegue o día en que os monstros só vivan na ficción. (da presentación editorial)
    
    “(...) ¿Y si nos vamos a los Sanfermines? Caperucita y su amigo se miraron. Realmente, era un planazo.
    A los dieciocho, nadie piensa ni planifica mucho. Fui a San Fermín como pude haber ido a otra fiesta. Por fechas, fue la que mejor me pilló: acababa mi primer curso de facultad, mis padres me dejaban ir y… ¿por qué no?
    No quedaban muchos días, las vacaciones de ese 2016 estaban ya a la vuelta de la esquina, de manera que improvisarían sobre la marcha. Viajarían en coche: ese sería su hotel para los próximos días, pues iban con poco dinero y sin mucha intención de dormir. Les bastaría con echar los asientos hacia atrás.
    Llegaron a Pamplona el seis de julio, sobre las seis y media de la tarde. Tras más de cuatro horas en carretera, estaban deseosos de abandonar el vehículo y estirar un poco las piernas. Aparcaron en el Soto de Lezkairu y fueron andando hasta el centro de la ciudad, engalanada ya de un pomposo ambiente festivo. Hacía unas horas que se había lanzado el tradicional chupinazo al cielo, dando inicio a nueve días de encierros, procesiones y comparsas, en honor al patrón de Navarra. Se dirigieron a la plaza del Castillo que, a esas horas, estaba ya repleta de gente. Y es que, durante los Sanfermines, Pamplona se convierte en el epicentro de España, al que acuden personas de todo el país y turistas procedentes de los puntos más recónditos del planeta, atraídos por una fiesta conocida a nivel internacional.
    Caperucita y su amigo conectaron enseguida con un grupo de chicos de Palencia y Castellón con los que compartieron bailes, charlas, risas y alcohol, hasta que, a la una y media de la madrugada, su compañero, agotado tras horas de tensión al volante, anunció su retirada confiando en llegar sereno en unas horas al primer encierro. Ella, sin embargo, no quería despedirse tan pronto: era su primera noche y lo estaba pasando en grande, así que se quedó con el grupo disfrutando del ambiente verbenero. Al rato, descubrió entre la multitud al novio de una compañera de su facultad. Se acercó a saludarlo. Hablaron, bebieron, bailaron y cantaron, pero al darse la vuelta, en un momento de despiste, lo perdió de vista. En cuestión de segundos estaba sola en medio del gentío.
    Avanzó entre la muchedumbre, esquivando empujones y gritos, buscando sin éxito al grupo que había conocido esa misma noche. Eran ya algo más de las dos de la madrugada y estaba cansada. Se sentó a reposar en uno de los bancos de la plaza junto a un chico que, como ella, parecía estar tomándose un respiro. Era de Sevilla, le dijo, y había ido a los Sanfermines con cuatro colegas que le fue presentando a medida que se acercaban al banco. Sin duda, él era el Líder de la pandilla. Estuvieron charlando un buen rato mientras Caperucita hacía tiempo, esperando reencontrarse con los muchachos de Palencia y Castellón. Si no conseguía dar pronto con ellos, se marcharía al coche a descansar. Entonces recordó haberse intercambiado el número de teléfono con uno de los chavales. Lo llamó.
    —¿Dónde estáis? ¿Qué vais a hacer? —preguntó. A duras penas conseguía oír sus respuestas entre la música y el ruido a su alrededor.
    —…vamos a por un bocadillo —creyó entender.
     —Vale, pues quedamos después para ir a ver los encierros —concluyó.
    Miró el reloj, eran casi las tres de la madrugada. Buena hora para regresar al coche e intentar dormir esas poco más de cuatro horas que quedaban antes de que soltaran al primer toro en la cuesta de Santo Domingo” (pp. 23-26)

Para ler as primeiras páxinas preme aquí.

Unha pequena entrevista coa autora:

 Querida arcea  de  Felín Romero Lorenzo

    Unha narración sobre o amor —tamén o desamor— , a amizade, o compromiso, a loita, a terra, a serra, a perda, a esperanza… Historias ambientadas nos territorios explorados durante as viaxes e a través das paixóns do propio autor: o monte, a caza, o rural, os cans… Relatos nos que predominan os desfavorecidos, os vulnerables, os perseguidos, os perdedores, xente que vive no gume da navalla… superviventes ao fin e ao cabo (como dalgún xeito tamén somos todos nós). E para continuar sobrevivindo, Felín invítanos a camiñar, aínda que sexa «sen saber ás veces cara onde».  
    
LANCE 6. OUTONO
O xogo consistía en contar coches. Sentados nas escaleiras da casa. O avó contaba os que subían dende a tenda de Amparo e eu os que viñan do Folón. Ás veces cambiábamos o sentido. Pero o avó sempre gañaba, e sorría ó facelo vendo como eu me enfurruñaba. Mentres os poucos coches e as horas pasaban, falábame. Falábame coa boca pequena dos curas e da Garda civil, falábame porque sabía que eu entendía. Un día ganei eu. E sorrin mentres o avó se enfurruñaba. E souben que as vitorias que custan saben mellor. E logo o avó foise.
Foise no ano no que Roger Milla nos ensinou a ledicia de bailar despois de marcar en Balaidos. Foise. E co tempo, a vella estrada ensancharona e os coches son tantos e van tan a presa, que o neno e o avó perderían a conta no seu хоgо. Os tíos ensináronme a seguirlle a pista ó raposo e a buscar niños. A escoitar a fala do monte e saber distinguir a voz da noitarega, da curuxa e da raposa. Os tios tamén me ensinaron o segredo das troitas... Logo, os tíos fóronse.
Antes pasaban os carros das vacas e dos bois, e polo San Miguel era un trunfo atopar espigas que caían na estrada ou nos camiños ó tropezaren os carros nos buratos. Logo corría xunto a tía e a avoa para levarlle esas espigas ás vacas.
O xogo consistía en darllelas a comer na man, mentres as vacas te miraban agradecidas cos seus fermosos ollos. E a tía dábame unha peseta por cada espiga ou traíame un Cropan da tenda. Logo deixaron de pasar carros e viñeron os tractores. E xa caían menos espigas. Hoxe xa non hai campos de millo sementados, xa non pasan carros. E os poucos tractores teñen que levar unha luz horrible para seren vistos. Xa non hai San Miguel e xa non caen as espigas nos camiños. Xa non podo correr cara á corte nin abeirar as vacas nas cunetas. Logo, as vacas fóronse. E a avoa. E tamén a tía.
Un día, decidimos ampliar a casa. Como se facía antes, sen xuros nin hipotecas. E as escaleiras de pedra xa non facian falla. Pero aquí todo se recicla. E o pai fixo unha fermosa lareira daquela pedra na que tantas horas pasei de neno co avo. E fixemos moitos lumes nesa pedra. E afumamos os chourizos e fixemos churrasco ós domingos. Logo, o pai foise.
Fronte á casa había unha explanada á que sempre lle chamamos o campo do balón. Estaba aberto e ali matabamos as tardes dándolle à pelota. Ás veces non podías, porque no campo do balón tamén se estendía a herba para secar ou se facían meducos. En ocasións tiñas que compartir o terreo de xogo coas ovellas que pastaban nel. Alí aprendemos a soñar. E aprendemos que as feridas dos xeonllos, como as da vida, cúranse con máis feridas. E alí tamén aprendemos a mocear e foi onde os nosos corpos se foron descubrindo e medrando. Hoxe en día, o campo está pechado e ten herba de plástico. E os nenos xogan nel con botas de cores e aínda que caian xa non se feren nas pedras. Aquel campo do balón, onde os teus ollos desarmaban a noite. E o teu corpo recendía como as herbas do San Xoán. Onde fixemos o amor por primeira vez. E logo, fúcheste.
Case que todas as persoas que quixen nesta vida xa se foron. Como se vai a auga entre os dedos dun cativo que tenta apreixala. Todos se foron xa. E o corazón teno un trasno malo que aperta e se ri coas punzadas da dor. Por iso sigo contando os coches de vez en cando, e fago...(pp. 35-37)

  Quen escribirá a miña historia?  de  Iria Morgado Valcárcel

     As persoas presas no campo de concentración do mosteiro de Oia debuxaban nas paredes do mosteiro. Facíano quizais para voar lonxe do horror. Tamén escribían, deixando nos muros as súas últimas mensaxes, os seus derradeiros pensamentos.
    Unha desas frases convértese para Alba nun enigma que é preciso resolver. Intentalo levaranos a unha viaxe entre os anos trinta e o novo milenio, entre dous confinamentos ben diferentes, entre o presente e o pasado, aquel dos presos do mosteiro, pero tamén o da propia Alba, cativa, tamén ela, da violencia que non pasa. (sipnose editorial)

    “Unha aproximación á historias do mosteiro durante os anos nos que funcionou como campo de concentración. Un aspecto descoñecido ata este momento. Trátase dunha ollada a un terrible pasado a través dos debuxos que os propios presos deixaron nas paredes."
    Ese sería o texto da contraportada.
    O libro tería como elemento central os debuxos. A través deles narraríase a historia do campo. Que mellor forma para coñecela que os propios testemuños das persoas que estiveran alí confinadas? Eles narrarían a súa propia historia.
    Que fermoso e, á vez, que atroz.
    As cortinas do interior do edificio amarelo voaban tentando acadar a liberdade no exterior. Estarían agardándoa?
    Malia que emocionada pola saída do libro, despois de moitos meses de duro traballo, sentira que quedaba algo pendente. A visita a ducias de arquivos históricos, civís, tamén militares. Entre mans amigas e miradas receosas. Mais, pese a todas as indagacións, Alba non conseguira desvelar quen era Eugenio Blanca. O seu nome non aparecía nin na listaxe de falecidos no mosteiro que atopara Xabier, o vello historiador, nin nos diversos documentos franquistas recompilados por ela. Non houbera maneira de saber quen era, de onde viña, se os seus familiares sabían que falecera no campo.
    Finalmente, Manuel déralle a idea. Por que non buscar familiares vivos a través de Internet? Sería difícil, quizais imposible, pero non tiña nada que perder. Unha das súas frases recorrentes.
    Foi así como encontrou a Eugeni Vila Blanca, neto de Eugenio, nunha rede social de busca de emprego. E contactou con el. E obtivo a confirmación de que o seu avó loitara en defensa da República e estivera nun campo de concentración. Así chegou a este momento.
    Alba continúa parada a uns metros da entrada da casa da filla de Eugenio, Carme, nacida meses despois de que el fose arrestado. Con ela vivía a nai, Joana, unha anciá de oitenta e catro anos que aínda conservaba a mente clara e áxil. Pouco máis sabía. Ao día seguinte de contactar con Eugeni, de falar da súa avoa, que seguía viva e estaría encantada de recibila, mercara o billete de tren.
    E alí estaba. Na vila do home da parede. A poucos metros da muller coa que non puidera casar, da filla que non coñecera. Desenguedellando o enigma da frase da parede, que a conmocionara cunha forza desmedida aquel primeiro día no mosteiro. Repasouna mentalmente.

AQUÍ CHEGOU O DÍA 12-5-39 EUGENIO BLANCA...
E SAÍU PARA O CEMITERIO O DÍA 16-4-39.

    Noutras paredes atopara máis sinaturas de Eugenio. Unha delas dicía:

EUGENIO BLANCA, 18 ANOS.

    Noutra, o seu nome ía seguido de algo riscado que non conseguira descifrar.
    Dezaoito anos…
    Era un rapaz.
    Alba levaba impresas as fotografías das inscricións na pequena bolsa en bandoleira. Tiña pensado ensinarllas a Joana, xunto co resto de ilustracións que consideraba obra súa: a ponte do Diaño, o mapa e tamén aquel:

QUÉROTE, JOANA.

    Temía a súa reacción. Se sería demasiado.
    Achegouse ao edificio. A cortina seguía bailando coa brisa cálida que chegaba desde o  Mediterráneo. Tentando liberarse do interior, voar libre.
    Viu unha anciá asomada á ventá aberta. Moi queda, calada. Miraba cara a Alba cun aire de expectación, de transcendencia fulminante no ollar. Coma se ese fose o momento que levaba toda a vida agardando.
    Alba, como aquela vez diante da frase de Eugenio, sentiuse golpeada pola dor viva do seu sufrimento. Paralizada diante da entrada da casa.
    A caligrafía de Eugenio volveuse home, volveuse vida ante a mirada calma de Joana.
    Alba aínda non sabía que nada sería como imaxinara.
    A filla de Eugenio dispúxose a abrir a porta. A carta sobre a mesa movíase lixeiramente por mor da brisa suave que entraba pola ventá aberta. Coma se estivese impaciente.

    A conversa fluíu de xeito natural. Coma se o nexo que Eugenio tecía entre elas abondase para que se sentisen cómodas (pp. 75-78)

Adeline  de  María Solar

     Esta novela é unha homenaxe a Carmilla, a primeira vampira literaria, escrita polo irlandés Sheridan Le Fanu  vinte e cinco anos antes de Drácula. Aquela foi unha obra insospeitadamente valente para a súa época, con dúas mulleres novas como protagonistas: Carmilla, convertida na vampira Mircalla, e Laura, a vítima seducida.
    En Adeline Laura vive desde nena agoniada por un estraño don que posúe: ve mortos. Durante anos leva unha vida solitaria no pazo familiar da contorna de Verín. Cando medra, a ansiada vida universitaria en Madrid tampouco é o que esperaba. No regreso estival ao pazo, Laura atopa unha misteriosa viaxeira. A muller é idéntica á que viu en soños moitos anos atrás. Non é un encontro casual. Aquela moza está alí para descubrirlle que o Universo é moito máis inmenso do que percibimos e que os seres ocultos están e estiveron sempre entre nós. "Os non mortos non temos idade. Laura, só quero que saibas que estou en perigo." (sipnose editorial).

    Rosalía non puido explicarlle que cando estaba no cuarto coa nena había un perfume de muller que lle era descoñecido e que, por suposto, a nena non usaba. E tampouco lle puido contar que non conciliaba o sono recordando que no lado da ampla cama onde Laura situou a muller deitada con ela, alí, Rosalía pousara a man e estaba quente. Como se un corpo acabase de erguerse desa zona do colchón.
    Non puido contar nada diso porque Emiliano non queria saber, pois ben sospeitaba que era algo relacionado coas «supersticións populares» sobre o pazo que el tanto negaba.
    Rosalía sabía que non tiña sentido pero dáballe voltas cando caía a noite, mentres pasaban os dias e Laura seguía en choque. Quen si se alterou polo acontecido cando o soubo foi Carmiña. Escoitou a historia por boca de Rosalía coa estupefacción e o medo escritos nos ollos. Mentres llo contaba, persignouse varias veces.
    -Sabes, Rosalía? Necesito os cartos e por iso traballo no pazo, pero se non os necesitase, eu aquí non estaba. Porque hai contos de vello, sabes? E esas cousas que contan os maiores, moitos tómanas por estupideces e supersticións, ou por falta de cultura, pero eu creo que cando o río roa, leva auga. Algo hai. As historias non se inventan porque si.
    -Boh, xa sabes como é a xente falando. Non se lles pode facer caso. A saber o que inventan.
    -É certo, si. Pero dalgún sitio saen as invencións. Repítoche que algo hai. Non se inventa todo.
    Un día despois da conversa, Rosalía atopou allos debaixo da cama de Laura. Estaba segura de que fora Carmiña quen os puxera alí. Sabía para que eran, a súa nai metíallos decote nos petos ou no fondo dos bolsos sen que ela o soubese. Facíao para afastar as malas enerxías, espantar espíritos ruíns e protexela do mal de ollo. En Galicia a superstición é tradición. Carmiña poñíalle os allos a Laura, en definitiva, para que o ser que a nena vira non volvese, fose real ou imaxinario. Tamén observou unha cadeíña pequena cunha cruz atada a unha das madeiras do cabeceiro da cama.
    Pero aí non quedou o asunto. Todo aquilo non lle debeu parecer dabondo. O venres atopouna un tanto estraña. Non deixaba de mirar pola fiestra como se agardase a chegada de alguén.
    O plan do día era que un taxi viñese buscar a Laura e a Rosalía para ir a Ourense a facer unhas análises que recomendara o doutor. Era a razón pola cal faltaba ao colexio. Despois reuniríanse co pai para regresaren xuntos no coche del. Rosalía advertiu o comportamento un tanto hiperactivo de Carmiña desde que chegou á casa ás oito da mañá. (pp.  34-35)

A curva da pantasma  de  Fran Alonso

       A curva da pantasma ademais do título do libro é o título dun dos contos que o integran (outros son: A fuxida e morte de Xoel, A vinganza do móbil, A misteriosa caixa de mistos, O can do negacionista, O castigo hermafrodita, A vella da oficina bancaria, O submarinista de Palmeira, Os acosadores de Narón)
    Estamos diante de breves narracións que seguen a estrutura e o espírito das chamadas lendas urbanas e que, ao tempo, abordan temas de actualidade como o abuso do alcohol, os comportamentos machistas, os lumes forestais, o acoso escolar, as redes sociais, a exclusión, a posverdade... todo adobiado cun prebe de medo e misterio, moi acaído para este mes de Samaín e Defuntos.

    Hai historias que me dan medo. Si, teño medo; como non o vou ter? Pero non teño tanto medo do que se ve como do que non se ve. Do que, se cadra, non é certo. Pódese ter medo do que non é certo? Pódese ter medo da mentira? Eu téñoo...

...contáronme como foi o do rapaz que apareceu morto na estrada entre A Guarda e Baiona...
    Cando empezou todo o das picadas, o rapaz ese, que se chamaba Cristiano... mofábase de todo o que estaba a suceder e ocorréuselle a brillante idea de que el tamén podía facelo.
    Si, é un machista... un tipo sen cerebro, prehistórico, incapaz de pensar.
    Vale, pois ao tal Cristiano seica se lle ocorreu que el tamén podía emular o que estaba a suceder, así que conseguiu unha xiringa para dedicarse a ir ás festas e aos concertos a picar mulleres...
    Seica Cristiano picou varias mulleres.
   Unha vez en Vigo, nun dos concertos de Castrelos e outra vez en Tomiño, nunha verbena coa Panorama.
    Debía facelo rápido e non o pillaron.
   A rapaza de Tomiño viulle a cara, pero el fuxiu entre a xente...
   O caso é que o outro día, os amigos de Cristiano, que vive en Camposancos, propuxéronlle ir a Baiona, porque eran as festas da Anunciada e querían saír pola noite...
    Á altura de Oia, nunha curva moi pechada e perigosa que eles coñecían ben, viron un vehículo accidentado...
    Cristiano detívose e saíu a todo correr...
   Pero cando estaba a chegar ao coche, saíu do asento do condutor unha muller vestida de noiva que parecía unha pantasma.
   Disque Cristiano seguiu achegándose, sen poder evitalo, medoso e desconcertado, ata que cando estivo á súa altura,  se decatou de que a noiva levaba unha xiringa na man.
     O que sucedeu exactamente ninguén o sabe.
    O que conta o compañeiro de Cristiano que ía con el é iso, que viron a pantasma vestida de noiva que saíu do coche e que o seu amigo se achegou a ela.
    Di que a partir de entón xa non lembra nada máis.
   O caso é que de madrugada el chegou andando a Baiona, pálido coma a lúa, e o seu amigo Cristiano apareceu alí, morto na estrada, tirado sobre o asfalto e co corpo cuberto de picadas de xiringa...                                   

(pp. 11, 72-74)