Club de lectura

Ler en portugués por primeira vez

Neste curso quixemos centrar a atención na figura de Ricardo Carvalho Calero, autor do Día das Letras Galegas 2020, a través do Proxecto Caminhando com Carvalho)

lecturas en portugués de pouca dificultade en 1ESO e 2 ESO. O alumnado escolleu libros de entre todos os seguintes:

Wonder, O Diário de Um Banana 1: Toque de Queijo, Milagre, Os Hérois Gregos, A Ilha dos Rebeldes, Avozinha Gângster, Agatha Mistery, Livro 11: Caça ao Tesouro, Camerini, V. A Admirável História de Greta Thunberg, Walliams,D., Koiza

Creamos a canle de Youtube Caminhando con Carvalho, cuxa conta xestionarán os tres centros. O alumnado enviará os seus vídeos converténdose en auténticos booktubers ou lendo dunha maneira dramatizada anacos da súa elección. 

Finalidade da actividade: fomento da lectura en galego e en portugués, aproximación á figura de Ricardo Carvalho Calero e desenvolvemento da competencia lectora en galego ao leren en portugués. 

Recollemos opinións dalgunhas lectoras:

“Eu lin un libro en portugués, o Diário de um banana, que en castelán é o Diario de Greg. Tamén intentei ler Como assaltar um banco, pero non o din lido. Para min é difícil ler en portugués. Ao principio do libro é fácil, porque se non entendo unha palabra, polo contexto sei máis ou menos o seu significado, pero cando a trama da historia vai formándose xa son frases en vez de palabras as que non entendo e cústame moito seguir lendo. O Diário de um banana ten moitas ilustracións e é máis fácil de entender.

A min gustaríame saber falar portugués porque estes últimos veráns fun coa miña familia a Portugal e creo que se lle poño máis interese non sería difícil aprendelo, xa que ten moitas semellanzas co galego e co castelán, pero tamén gústame moito ler e dáme rabia non entender unha historia por non entender o idioma.

Cando estaba lendo o libro, ás veces, intentaba ler en voz alta, pero tamén me resulta complicado xa que a pronunciación non se parece tanto ao galego”. Inés

“En relación a lectura en portugués, ao principio pareceume un pouco difícil, non entendía algunhas palabras, pero claro todo é cuestión de práctica”. Alexander

 Esta libro non o hai no Brasil. Como hai pouco tempo que cheguei de Brasil, gustoume moito poder ler en portugués.

Foi a primeira vez que vin este libro, en brasil non o hai. Agora vou ler os outros libros da serie que están en español.

Falando do libro Saga

de Sophia de Mello Andresen

Saga foi o primeiro libro elixido no Proxecto PONTE NH, que nos achega á lectura en portugués. Creamos un grupo de whatsapp para solucionar dúbidas e ir comentando durante a lectura.As opinións íannos animando: “É un pracer ler esta xoia e faise rapidamente incluso consultando dúbidas.” “A lectura en portugués foi toda unha experiencia.” “Encantoume. Sorprendeume tamén ver escritas algunhas palabras que coñezo de oílas en Portugal.”

O artigo completo podedes lelo no seguinte enlace: Falando do libro Saga

A primeiros de outubro comezou o Club de lectura de 1 ESO: elixir o libro do trimestre entre varios. O libro seleccionado foi o de Agustín Fernández paz Cartas de inverno. Parece que a proximidade do Samaín os decantou por un libro de misterio do máis alá!

A novidade deste club é que unha alumna, e non unha profesora, Mar de 4 ESO, era a mediadora. Lera os tres libros entre os se facía a elección no club de 1 ESO no que participara ela e fora unha das alumnas que participara no X Aniversario dos Clubs de lectura, en Santiago.

Recollemos as palabras de Mar:

Na miña opinión o Club de lectura ten os seus puntos bos e os seus puntos malos, pero gustaríame centrar sobre todo nas cousas que poden mellorar, para que así o próximo ano lles agrade o máximo posible aos nenos, non tan nenos. Polo que puiden observar o máis importante é captar a atención dos compañeiros e compañeiras na reunión, teñen que ter protagonismo. Este ano os alumnos máis novos non estaban moi inspirados e só asistiron uns poucos, dentro do que cabe seguen sendo pequenos, e por iso creo que sería bo darlles algún tipo de motivación.

Sería un gran punto que os propios alumnos e alumnas poidan elixir os libros, ou polo menos o tipo de historia ou xénero, para que así se poidan sentir máis identificados e se divirtan máis.

Dentro do propio Club de lectura, poderíanse facer actividades de narración nas que poidan expresarse e dar as súas propias opinións, ou mesmo que poidan facer algo de ilustración semellante aos debuxos que se fixeron anos atrás.

Non é o mesmo que o Club o dirixa unha profesora ca unha alumna. Se é unha profesora quen manexa a actividade, non creo que sintan igual de cómodos falando; creo que é mellor que se ocupe algún alumno dun curso un pouco máis avanzado que sexa responsable e lle guste ler, xa que creo que así se sentirían máis identificados e non lles dará tanta vergoña falar e expresarse. O único problema que tería isto sería ver a maneira de conseguir un mínimo de respecto para que teña o control, pero sen chegar á distancia que se ten cun profesor. Por exemplo a min tíñanme un pouco de respecto por ser máis maior que eles, pero resultábame moi incómodo sentarme na mesa do profesor, porque é máis grande e máis cómoda cá deles e iso como que xa me puña nunha posición superior e gustaríame máis poder relacionarme con eles como iguais.

Gustaríame moito saber que se vai a facer o ano que vén e encantaríame poder axudar en algo para ver se conseguimos captar a atención de novos lectores.

Mar Velazquez

Neste artigo, e para completar a información da charla que Freixeiro Mato deu para o Club de lectura, imos falar dun documental moi interesante para ver as decisión que se tomaron sobre AS NORMATIVA DO GALEGO nos anos da transición, cando comezou a ensinarse galego e se crearon as institucións autonómicas que comezaron a empregalo. No ano 1982 o parlamento aprobou As normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. Filgueira era o conselleiro de cultura e Carvalho presidira a comisión de Lingüística da Xunta Preautonómica, que redactara as Normas do 1980. Medio ano despois, a Xunta decidiu adoptar outras normas propostas polo Instituto da Lingua Galega (ILG) en vez das iniciais elaboradas polo catedrático de galego da USC, por Carvalho e a comisión.

O vídeo do que falamos é un vídeo de AGAL titulado Decreto Filgueira. Documentário.  Foi elaborado por Através Produtora, en maio de 2015, ano no que se lle dedicou o Día das letras Galegas a Filgueira Valverde, decisión non exenta de polémica, lembremos que se levaba anos reivindicando ese día para Carvalho..

Tamén deixamos un resumo neste vídeo:

E unha serie de actividades de interese:

A continuación reproducimos un resumo do contido do documental publicado polo xornalista Miguel Pardo en Praza.

Decreto Filgueira relata os acontecementos que precederon a aprobación da normativa en vigor en 1982 e fai tamén un repaso histórico da normativización da lingua galega. Lembra, ademais, como as Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego (ILG-RAG) "nem foram as primeiras normas oficiais, nem contárom com o apoio de importantes setores da cultura galega, que debatia intensamente sobre qual havia de ser a orientaçom ortográfica do galego desde o início dos anos 70", tal e como explica o equipo da fita. 

Así, o documental repasa os diferentes posicionamentos lingüísticos e as formulacións normativas que cada un deles xerou desde que en 1970 Carvalho Calero sacara as primeiras Normas Ortográficas do Idioma Galega da Real Academia Galega e que foron asumidas como proias polo mundo de Galaxia. E explica tamén as discusións, debates e mesmo negociacións entre dúas propostas "dissidentes que acabariam por tornar-se irreconciliáveis": a autonomista, aglutinada arredor do Instituto da Lingua Galega (ILG) e a reintegracionista, que se foi nucleando arredor do propio Carvalho Calero, que a cada paso asumía posturas máis lusistas. 

Explica tamén como comezados os anos 80, a Xunta oficializaba unhas normas que pretendían o consenso e que partían dunha orientación converxente co portugués. Carvalho Calero presidía aquela Comisión de Lingüística da Xunta, pero en 1982 unhas novas normas que viraban a orientación anterior relegaban as do vello catedrático. Foi Filgueira Valverde quen oficializou esta nova normativa coa súa sinatura. O autor ao que este ano se lle dedica o Día das Letras fora membro da anterior Comisión de Lingüística da Xunta. A reviravolta deu lugar a un dos lustros de maior polémica e tensión este debate normativo. 

As dúas pólas do debate contaron con defensores de enorme importancia intelectual, pero o documental destaca o "imprescindível" da figura de Filgueira Valverde chegados os 80. Supuxo a continuidade do modelo cultural xerado durante o franquismo e acabou por dar nome a un decreto clave para explicar a orientación que logo seguiu o idioma galego até estes días. Unha figura que algún dos protagonistas do documental definen como "home do sistema" ou "home do réxime", pero ao que tamén destacan como un dos estudosos que permite "saber da tradición e cultura galega nestes días". 

Foi, en definitiva, a vitoria da postura que defendía un galego independente do portugués, con ortografía castelá e baseado no traballo dialectolóxico do ILG fronte aos lusistas que pretendían restaurar a proposta do galeguismo anterior á guerra civil e que se aglutinara arredor da figura de Carvalho Calero. Unha confrontación histórica que é explicada nun documental no que interveñen historiadores e figuras clave naqueles feitos, entre eles Elvira Souto, Francisco Fernández Rei, Francisco Rodríguez, María Xosé Queizán ou Uxío-Breogán Diéguez. 

Miguel R. Penas aclara que a AGAL intenta tamén así "mostrar" a súa proposta e "contar a historia" do reintegracionismo, "non desde a perspectiva de que temos a razón, pero si desmontando preconceptos e imaxes construídas ao redor do noso discurso e que teñen certas intencións como desprestixiar o discurso". "O debate haino desde o século XIX e había unha dinámica, liderada por Carvalho Calero, que se desmontou en dous anos a partir do 80... A estratexia era outra, pero rachou", remata. (Miguel Pardo. Praza)

Destacamos de todo o documental estas palabras de Jose Luís Rodríguez, professor de portugués na USC di no documental: “Sabem que a tradiçom nom é antirreintegracionista, senom todo o contrário, e a sociedade teria uma maior consciencia da unidade da sua língua com o que se fala em Portugal e no Brasil, em Angola e Moçambique. E isso, nom tenho cualquer dúbida, e isso é, seria uma garantia para a permanéncia do galego”.