A PESCA DE BAIXURA

O cantar d´o mariñeiro

é un bonito cantar:

triste cando vai para illa,

alegre cando se ven do mar

                Ernesto Casto Padín Lorenzo:Amores e dolores (1940)

A pesca de baixura, xunto co marisqueo, son as actividades marítimas máis importantes no noso concello.

Se cadra a información recollida aquí podía figurar no apartado de Antropoloxía, pois semella que moitos dos usos e artes pesqueiras pouco variaron ao longo do tempo, pero dado que é material léxico o recollido, decidimos incluílo no apartado lingüístico.

En Redondela, a actividade pesqueira segue a ser maioritariamente artesanal, como se poderá comprobar nos datos recollidos polo noso alumnado de 3º e 4º de ESO  a partir da información proporcionada polos seus familiares e/ou coñecidos mariñeiros

Poderase comprobar o uso dalgunha das artes de pesca citadas documentadas xa canto menos no séculos XV e XVI. Naquela altura as artes máis empregadas na pesca eran de rede e liña, trasmallos e sacadas. O incremento da demanda de peixe a fins do século XV e principios do XVI trouxo consigo un novo aparello: o espinel, unha especie de palangre con moitos anzois que se ía estendendo polo fondo do mar. Esta arte foi prohibida nas rías de Vigo e Pontevedra no último terzo do século XVI. Era unha arte tradicional practicada en toda Europa, moi popular polo feito de precisar pouca xente para largar e recoller o aparello, que tanto se podía botar desde a embarcación como desde terra. O palangre segue aínda a ser utilizado por algún dos nosos mariñeiros cesantinos.

Amais destas artes, tamén xa se documenta o uso do cerco e do xeito O primeiro menos practicado por mor do importante número de mariñeiros que se necesitaban. Pola contra, o segundo, era o máis frecuente; o aparello consistía nunha rede con varias pezas unidas que se lanzaban desde a embarcación, manténdose a flote e formando deste xeito unha barreira na que quedaban enganchadas as sardiñas  que logo se recuperaban desenganchándoas unha a unha para que non se estragasen. O cerco e o xeito son artes perfectamente vivas nos nosos mariñeiros. É frecuente ir mercar sardiñas e escoitar das pescantinas “Sonche do xeito, mira que fresquiñas están”

Xa que logo, insistimos no que apuntamos ao principio deste epígrafe: que a información que deseguido presentamos tanto podería ir no apartado de carácter antropolóxico como no lingüístico.

Velaquí unha pequena mostra de diferentes artes de pesca que o noso alumnado está a recoller do contacto con familiares e coñecidos adicados ás faenas do mar.

ARTES DE PESCA

O Cerco (arte consistene e facer un círculo coa rede arredor do peixe)

Aparellos:

•  redes (a que se pon na punta chámase calón)
•  corcho arriba (para que frote a rede)
•  plomo abaixo(para que estire a rede e vaia ao fondo)
•  fío de armar (co que se arma a rede)
•  trallas (as que amarran o corcho e o plomo)
•  gharreta (a que fai cerrar a rede)
•  tiros (os que van nas cabezas da rede)
•  boias

Outros oficios:

•  O bou (arte practicada en mar aberto na que un ou dous barcos que navegan parellos arrastran unha rede en forma de saco durante unhas horas ata que se sube a bordo coa pesca)
•  O arrastre (modalide de pesca na que un ou dous barcos arrastran a rede polo fondo)
•  O xeito (arte consistente nunha rede longa que se estende e se deixa durante horas para que a sardiña que se despraxza co cambio de marea malle nela)
•  Os trasmallos (aparello composto por tres panos superpostos de forma rectangular que forman unha especi de parede no mar na que quedan presos os peixes)
•  As nazas (aparello consitente nunha especie de gaiola, normalmente d eforma cilindrica, disposta de xeito que permitan a entrada do peixe ou marisco pero non a súa saída)

              de anguías (feitas con vimbios)
              de chocos (con vides e rede)

•  A rapeta (arte de arrastre semellante ao boliche que mestura o cerco e o arrastre)
•  O boliche (arte de pesca semellante á xáveda pero coa rede mais curta)
•  A petera (polbos)
•  A volanta (moi empregada na captura da pescada)
•  Rastro (da ameixa, da vieira)
•  O mediomundo, truel ou zarabardo (moi usado na pesca das fanecas, de bocareus…)
•  Pesqueira
• Bedrines
• Ardora
• Palangre (arte consitente nunha tralla longa, chamada madre, da que colgan as brazoladas)
• Veta (arte parecida ao tramallo composta por un so pano de malla pequena)
• Miño (arte semellante ao tramallo pero máis alto e de fío máis delgada, que se prega para pescar peixe plano e crustáceos)