Unha festa que nos gusta celebrar moito no colexio é o MAGOSTO, unha festa de valor tradicional que consiste en pór como protagonista aos xogos populares e a castaña.

Na sesión antes do recreo tivemos a merenda do magosto. chocolate e as castañas, cada clase na súa aula. E para iso decoramos un mural alusivo a esta celebración:

Celebrámolo o día 8 de novembro, xa que o tempo nolo permiteu. O noso nivel saeu na cuarta sesión despois do recreo ao patio para rotar nunha serie de xogos preparados para nós: a corda, as chapas, os bolos, a mariola, lanzamento de castaña ou rá e os aros.

Pasámolo xenial!

Como inicio deste novo curso e nova colaboración co Museo de Bellas Artes de A Coruña, nace este novo proxecto anual titulado A MAXIA DO RURAL NO MBA. Este ano traballaremos con Lucía, a nova educadora, quen nos achegou un fermoso vídeo presentación e nel contounos unha lenda da terra onde naceu, Monterroso.

INTRODUCIÓN Á MITOLOXÍA

Entendemos por mitoloxía o conxunto de lendas e mitos que pertencen á tradición dun pobo, dunha civilización ou dunha relixión. Esas lendas ou mitos son narracións fantásticas sobre acontecementos históricos ou naturais, fazañas de diferentes personaxes (heroes, deuses ou deusas, animais mitolóxicos…), símbolos de protección… Moitas veces xurdían para darlle sentido a cousas que aínda non tiñan unha explicación científica.

Ao longo da Historia, a mitoloxía supuxo unha fonte de inspiración para os/as artistas, dando lugar a un xénero propio no que representar personaxes, historias e feitos extraordinarios transmitidos a través de obras literarias e da tradición oral.

Unha mitoloxía moi famosa que chegou ao nosos días é a clásica, de Grecia e Roma, resultándonos moi familiar pola súa abundante representación a través da literatura como a Ilíada, a Odisea ou as Metamorfosis, así como a representación escultórica e pictórica dos seus personaxes.

Este xénero foi especialmente valorado pola realeza e a nobreza de diferentes épocas, que viron nas súas historias a posibilidade de demostrar o seu poder mediante a identificación con diferentes deuses, coma a asociación da monarquía española ca figura de Hércules.

Por todo iso, encargáronlle aos grandes artistas da súa época cadros e esculturas sobre mitoloxía clásica cos que decorar os seus pazos e xardíns, e que hoxe, en moitos casos, podemos observar en museos arredor de todo o mundo.

Vinculación da mitoloxía clásica con Galicia

Aínda que nos imos centrar na mitoloxía galega, especialmente vinculada ao rural, gustaríame presentarvos dúas obras que forman parte da colección do museo. Ambas teñen por temática a mitoloxía clásica, sen embargo, os personaxes mitolóxicos representados presentan un gran vínculo con Galicia.

Theodoor Van Thulden, O descubrimento da púrpura (1636-1638)

Este lenzo formaba parte da decoración da Torre da Parada, un pavillón de caza do rei Felipe IV. O pintor tomou como modelo o bosquexo realizado por Rubens, inspirado no relato mitolóxico recollido polo escritor grego Pólux: cóntase que durante un paseo de Hércules co seu can pola praia de Tiro, o animal mordeu un caracol mariño e a súa boca tinguiuse de cor púrpura, descubrindo un dos pigmentos máis apreciados na antigüidade que se converteu durante séculos en símbolo de prestixio e da realeza.

Que un museo coruñés teña unha obra na que apareza Hércules resulta significativo polo vínculo deste heroe coa cidade, ata o punto de darlle nome ao monumento máis representativo da mesma: A torre de Hércules.

Conta a lenda que Hércules tivo que realizar doce difíciles traballos que lle foron encomendados polo oráculo de Delfos. Un deles consistía en roubar o gando dun malvado rei, con apariencia de xigante, chamado Xerión, co cal remata loitando a través de terra e mar ata chegar a Coruña, onde o vence decapitándoo e enterrando a súa cabeza no lugar onde despois se levantou a torre por orde do mesmo heroe, para conmemorar e lembrar a súa vitoria.

Na seguinte obra observamos un espido feminino en primeiro plano. Á súa dereita atópanse dúas figuras infantís, unha delas suxeitando unha cunca de froita e outra sostendo un acio de uvas. Á esquerda, moi esbozada, unha figura infantil parece tensar un arco. A figura feminina representa á deusa grega Démeter, Ceres na mitoloxía romana, deidade da terra e a agricultura, asociada á idea de fertilidade e abundancia.

      Ceres, a última obra mitolóxica do pintor Sotomayor. Fernando Álvarez. 

 Aínda que Ceres non forma parte da mitoloxía galega, poderiamos establecer un forte vínculo da súa figura con Galicia. Por un banda é a deusa da agricultura, do crecemento das plantas e das boas colleitas; neste sentido, a agricultura en Galicia foi un dos piares da nosa sociedade no pasado e a súa importancia e protagonismo, sobre todo nas zonas rurais, segue moi vixente. O pasado agrícola contaba con numerosas lendas, personaxes mitolóxicos, refráns e crenzas, relacionadas cos traballos, as boas e as malas colleitas, as épocas do ano para realizar as diferentes tarefas no campo… Así mesmo, agricultura, terra, fecundidade e bonanza son substantivos que poderiamos empregar para referirnos á muller galega, especialmente do rural, de feito así o fixeron numerosos artistas como os Renovadores, que a representaron incansablemente como matriarcas da familia, mulleres encargadas do traballo dentro e fóra da casa.

 LUIS SEOANE E A MITOLOXÍA GALEGA NA COLECCIÓN DO MUSEO

Se ben é certo que existen numerosas obras mitolóxicas na colección do museo, son case na súa totalidade pertencentes á mitoloxía clásica. Centrándonos na galega  atoparemos que os poucos exemplos cos que contamos son dun mesmo autor: Luis Seoane.

Seoane foi un artista polifacético: debuxante, gravador, muralista, poeta, periodista, editor e promotor dun senfín de iniciativas culturais. Naceu en Bos Aires en 1910 no seo dunha familia de emigrantes galegos pero regresou a Galicia sendo neno. Durante a Guerra Civil viuse obrigado a fuxir, exiliándose de novo en Bos Aires. A pesar das súas estadías lonxe dela, Seoane foi un artista enormemente comprometido coa nosa terra, converténdoa en protagonista da súa obra, destacando especialmente a figura da muller, entendida como un emblema do ser de Galicia, como vimos anteriormente.

 Luís Seoane, Mater Gallaeciae (1961)

Ademais de temas como a muller, a natureza, os bodegóns, a emigración, a guerra e a denuncia social, Seoane tamén quixo representar nas súas pinturas mitos, tradicións e lendas galegas. Nesas obras quixo deixar constancia dun pasado atemporal de Galicia, creando un sentimento de orgullo e identidade diferenciada; para iso representou certos mitos e lendas da cultura oral, outorgándolles unha estética celta e medievalista.

Dentro da temática mitolóxica, gustábanlle especialmente as lendas relacionadas coa astroloxía, plasmando tanto en lenzos como gravados numerosos astros (lúas, estrelas, soles…). Os mitos galegos de temática astrolóxica que lle gustaban estaban moi vinculados á cultura castrexa.

Na obra Tres soles en Galicia Seoane ilustra co seu característico estilo unha lenda medieval que conta como apareceron no ceo galego tres soles que fixeron crer aos campesiños e campesiñas que anunciaban o fin do mundo.

Luis Seoane, Tres soles en Galicia (1967)

Conservamos unha carta de Seoane ao seu querido amigo William Whitelow na que lle conta algunhas das pezas que fixo, entre elas a dos Tres Soles en Galicia, explicándolle con ela diferentes teorías que existiron arredor do fin do mundo.

Aínda que isto é unha lenda, existe a posiblidade de que no ceo galego aparecesen tres soles. Algúns fenómenos atmosféricos resultan difíciles de crer se non coñecemos a súa explicación científica, por exemplo as Auroras Boreais. Hai outra efecto óptico moi especial coñecido como parhelio ou parahelio, trátase dun fenómeno natural luminoso pouco común que consiste na aparición simultánea de varias imaxes do sol, concretamente tres, reflexadas nas nubes con gran cantidade de partículas de xeo. Polo tanto, en días de moito frío e xeada, o sol podería terse reflexado tres veces no ceo.

No seguinte enlace tedes acceso a transcrición da carta de Seoane:

https://consellodacultura.gal/fondos_documentais/epistolarios/epistola.php?id=2184&epistolario=1651. 

Ana Manana, unha moura das fontes

Ademais de pintar unha gran colección de lenzos, Seoane editou álbums de debuxos e gravados en Arxentina, Alemaña e Galicia. Moitos dos seus gravados empregáronse para ilustrar libros, textos ou poemarios de personalidades próximas ao artista. No Museo de Belas Artes da Coruña consérvanse nove álbums completos, así como estampas soltas pertencentes a outras compilacións, son gravados que reflicten a denuncia social, a arte medieval, a paisaxe, os astros ou a figuración humana, con retratos de personaxes históricos e pero tamén mitolóxicos. Contamos con dous gravados titulados Ana Manana, o nome do personaxe que representa. Tratáse dunha figura lendaria ligada á tradición galaica, un ser encantado, unha moura ou fada que vive nunha fonte que leva o seu nome, nunhas rochas situadas no río Miño, próximas á cidade de Ourense.

Ana Manana I e II, Luís Seoane.

Conta a lenda que un home volvendo da sega en Zamora, atopou no seu camiño a un home rico que lle encargou un traballo: levarlle un paquete á moura Ana Manana sen coñecer baixo ningún concepto o seu contido. Unha vez que chegase á fonte na que vivía, só tiña que chamala tres veces polo nome e Ana Manana aparecería e faríao rico por cumprir con esa tarefa. O home, que chegou de noite e cansado a Galicia, decidiu durmir na súa casa e realizar a entrega ao día seguinte. A súa muller, curiosa porque non lle contaba que había no paquete co que chegara á casa, esperou a que o seu marido durmise e decidiu abrilo. No envoltorio había un pan de catro picos con tan boa pinta que a muller no se puido resistir a comer un e logo volver empaquetalo.

Ao día seguinte, cando o home chamou por Ana Manana tres veces onda a súa fonte, esta apareceu, colleu o envoltorio e ao comprobar que alguén o abrira confésalle que non poderá ser desencantada pola súa culpa e moi enfadada négalle a riqueza que se lle prometera. Aínda así dalle de volta ao home unha faixa para a súa muller, que está a piques de dar a luz a un meniño. O home, de volta á casa, decide probarlle a faixa nun tronco dunha árbore a cal comeza a arder de repente, resultando unha maldición da moura como castigo por incumprir a súa promesa.

• ACTIVIDADE 1:OS TRES SOLES DE ARZÚA

Luis Seoane quedou fascinado coa lenda dos tres soles en Galicia por iso decidiu deixala recollida nunha das súas pinturas. Para el, o fenómeno anunciaba a fin do mundo, xa que esa foi a versión que se difundiu dende a Idade Media. Inspirándonos nesta obra e neste fenómeno atmosférico imos crear a nosa propia lenda e a versión pictórica da mesma.  

Imaxinaremos que chega un temporal de neve a Arzúa que fai que se cancelen as clases. Cando por fin para de nevar, decides aproveitar a mañá sen escola para xogar coa neve; poñeremos a roupa máis abrigosa que tedes, unhas boas botas, luvas e bufanda e iremos ata o prado máis próximo, onde o campo ten unha espesa capa branca que aínda non foi pisada por ninguén. Unha vez alí, de repente, o ceo que ata ese momento era gris vóltase máis claro, e o sol comeza a aparecer. Primeiro un, logo outro e por último un terceiro! Hai tres soles no ceo de Arzúa!

Ao igual que Luis Seoane, facede unha obra na que se represente a escena descrita, é de creación libre, podedes empregar os materiais que prefiramos. Ademais dunha representación pictórica, faremos unha breve redacción na que expliquemos que é o que acabamos de ver, a que se deben os tres soles, por que apareceron, que signficado teñen… A nosa redacción convertirase nunha nova lenda deste fénomeno acontencido na vila de Arzúa.

• ACTIVIDADE 2:SERES ESTAMPADOS

Seoane deixou constancia a través da súa arte de Ana Manana, un dos seres mitolóxicos de Galicia. Neste caso, deicidiu representala en dous gravados, tamén coñecidos como estampas para os cales empregou a técnica da xilografía, a arte de reproducir debuxos gravados previamente sobre unha prancha de madeira, a cal se enche de tinta e se estampa contra outra superficie.

Seoane representou á moura seguindo o seu característico estilo. Ana Manana adivíñase ao ir xuntando diferentes figuras xeométricas nas que descompuxo o seu corpo. En canto ás cores, emprega unha paleta reducida.

Nesta actividade propoñémosvos crear as vosas propias estampas dos seres mitolóxicos que xa traballastes na aula seguindo o estilo de Seoane. Para iso teredes que descompoñer as figuras dos personaxes nas formas xeométricas que máis os

representen e logo estampalas sobre unha superifice (papel, cartoliña…) Como a técnica da xilografía resulta moi complexa, podedes realizalos dun xeito máis libre e creativo, por exemplo, plasmando esas formas sobre unha superficie que sexa

sinxela de recortar (unha esponxa, unha pataca, etc.). A continuación debedes impregnar as formas con pintura líquida (témpera, acrílica…) e logo estampalas sobre un papel. Podedes combinar a estampa con algún debuxo feito a man de elementos

que axuden a caracterizar ao personaxe, por exemplo, se o seu hábitat é acuático, unhas pingas de agua; se aparece de noite, lúas e estrelas… Sempre formas sinxelas e esequemáticas.

Para que nos sirva de exemplo: FAMARIMÁN

Tivemos que adiantar un día a celebración do SAMAÍN NO COLEXIO, xa que mañá é festivo polo Día do Mestre/a. Foi unha xornada moi diabólica e moi sanguinolenta: demos, bruxas, zombis, esqueletos, vampiros e vampiresas...un sinfín de seres moi típicos destas datas, ademais dos seres mitolóxicos que estamos  a traballar na aula como xacios, maruxainas, fadas, tardos, lobishomes, lamias...

Ademais estamos rematando cos noso deseños de seres mitolóxicos galegos en bolsas de material reciclable:

 E como sempre unha pequena celebración gastronómica inmersos nun mundo máxico creado para esta data, RINCÓN DO SAMAÍN:

O tempo metereolóxico do día de hoxe, 29 de outubro, ademais de permitirnos facer a saída, regalounos unha xornada moi veraniega e moi agradable para facer este tipo de actividades.

Eran as nove e media pasadas cando subimos aos autocares que nos ían levar rumbo a Santiago de Compostela, concretamente a Cidade da Cultura no Monte Gaiás e ao Monte do Viso, dous dos montes que arrodean esta cidade.

Primeiro fomos ver a exposición no Museo da Cidade da Cultura titulada OUTRAS HISTORIAS POSIBLES, unha recopilación de obras de seis mulleres, feita por unha comisaria moi entendida en arte, Susana Cendán.

Non é o obxectivo desta mostra, polo tanto, ofrecernos un espazo no Museo Centro Gaiás simplemente para facelas visibles, senón construír a partir delas relatos que complementen e engadan novas perspectivas de valor tanto para apreciar a súa obra individual como para enriquecer o relato hexemónico da historia da arte. Un relato onde as mulleres seguen a ocupar as marxes e notas ao pé por motivos alén da súa calidade artística (roles de xénero, estruturas sociais e educativas, primacía de determinados tipos de produción artística, como a pintura, sobre outros; tendencias e modas, etc.).  

Ao fío deste obxectivo, na mostra expóñense realidades que permaneceron ocultas e propóñense significados descoñecidos sobre artistas reais e extraordinarias: artistas que aman, paren, sofren, enferman, crían, cociñan, limpan, forman parte de proxectos expositivos, tocan instrumentos musicais, investigan, escriben e len poesía, esculpen, debuxan, pintan, gravan, experimentan e, en definitiva, crean. Para proporcionar unha visión integral das súas respectivas historias, tivéronse en conta tamén aspectos que abarcan o cotián, o privado, o que comunmente se adoita silenciar. 

 Pero máis aló do aspecto reivindicativo, pretende celebrar, festexar, mostrar e compartir o talento dun grupo de artistas capaces de crear unha obra persoal, complexa e diversa, tanto formal como conceptualmente, e situala no lugar que lle corresponde dentro da historia da arte contemporánea.

Logo de visitar, observar, desfrutar, cheirar...estas obras tomámonos un pequeno descanso para merendar:

Xa imos empezar coa segunda parte da saída, A SENDA MITOLÓXICA DO MONTE DO VISO, nada mais acabar de recoller e deixar todo moi limpiño, xa que nós respectamos o medio ambiente.

Xa no Monte do Viso visitamos diferentes seres mitolóxicos, algúns en zona de acceso difícil, sobre todo o URCO e as MOURAS, pero aínda así visitamos a maioría expoñéndonos a todo por velose velas de preto.

No miradoiro do Monte Viso agardará un dos personaxes máis coñecidos da mitoloxía galega, BREOGÁN, que hoxe personifica a nación galega. Un rei que, en Brigantia (A Coruña), construíu unha torre tan alta que podería referirse á Torre de Hércules que desde o seu alto se divisaba Irlanda. Unha historia dá lugar á estirpe celta desta illa, os milesios.

O TARDO, aínda que se asemella o trasno, non ten nada que ver con el, este e mais perverso, e gústalle entrar nas casas con moito coidado de que non o vexan e tirar con todo.

O que mais lle gusta e sentarse enriba do peito das persoas mentres dormen, causando dor, pesadelos e angustias, e polo que se sabe facíalle moita gracia.

As Nacións Unidas (ONU) proclamou esta semana en 1999. As datas da Semana Mundial do Espazo foron escollidas tendo en conta que o 4 de outubro de 1957, o primeiro satélite artificial da Terra, o Sputnik, foi lanzado ao espazo exterior  para facer unha exploración do mesmo.

Nace “Mulleres no Espazo” un proxecto co obxectivo de poñer en valor a contribución das mulleres na carreira espacial, así como promover e potenciar esta profesión nas xeracións vindeiras. Estímase que ao redor de 70 mulleres estiveron no espazo, entre elas Valentina Tereshkova (1962), Svetlana Savotskaja (1982), Sally Ride (1983) e Eileen Collins (1999). Das 508 persoas que estiveron no espazo, só 68 (o 13 por cento) foron mulleres.

Algunhas curiosidades  sobre o espazo:

• O espazo contén unha baixa densidade de partículas, formada por plasma espacial, nubes de po interestelar e raios cósmicos, entre outros elementos.

• Estímase que o Universo xurdiu hai aproximadamente 13.700 millóns de anos.

• O Universo ten 2.000 millóns de galaxias e un número incalculable de estrelas, buracos negros, nebulosas e outros obxectos astronómicos.

• A astronauta rusa Valentina Tereshkova foi a primeira muller astronauta da historia ao abordar o Vostok.

• Non hai ventos nin sons na lúa.

• O primeiro ser vivo en orbitar arredor da Terra foi o canino “Layka”, enviado ao espazo polos soviéticos en 1957.

• O chamado "lixo espacial" está formado por aproximadamente 23.000 obxectos, entre satélites inactivos, foguetes usados ​​e partes de equipos enviados ao espazo.

• As pegadas dos primeiros astronautas permanecerán intactas na Lúa durante millóns de anos, xa que un milímetro de rocha da Lúa se erosiona cada millón de anos.

• Saturno é o único planeta do sistema solar que ten unha densidade inferior á da auga.

• O traxe dun astronauta está valorado nuns 12 millóns de dólares.

• A Estación Espacial Internacional ten as dimensións dun campo de fútbol, ​​cun peso estimado de 500 toneladas.

• Os astronautas poden experimentar un aumento da súa altura, xa que no espazo as vértebras do corpo humano se expanden, debido á gravidade cero.

• Actualmente uns 4.000 satélites orbitan arredor da Terra.

• Hoxe as naves espaciais tardarían máis de 700.000 anos en chegar á estrela máis próxima.

• No planeta Venus o Sol sae polo oeste e ponse polo leste.

E como actividade final na clase estamos deixando constancia en dous murais todo o investigado e aprendido:

O día 16 de outubro conmemórase o DÍA DO PAN  e o DIA DA ALIMENTACIÓN, datas establecidas pola Unión Internacional de Panadeiros e Pasteleiros (UIBC) para darlle a relevancia necesaria a estes dous conceptos do dia a día na nosa vida.

Unha boa saúde está relacionada cunha boa e sana alimentación!

O pan que hoxe coñecemos e degustamos con tanto pracer remóntase ás culturas máis antigas que habitaron a Terra. Desde a antigüidade, este alimento exquisito foi elaborado con trigo.

Para elaboralo era moi habitual triturar os grans e ao mesturalos con auga formaban unha pasta que logo se utilizaba para facer pan. Co paso dos anos e o uso de novos inventos, o trigo podíase procesar nos fornos para elaborar este alimento.

Os exipcios foron os primeiros en descubrir como se producía o fermento para darlle un mellor sabor ao pan e foi simplemente deixando fermentar a masa.

Os gregos introduciron o uso do mel e dos froitos secos na súa elaboración e os romanos innovaron novas técnicas a través de enxeñosos equipos como as amasadoras e é deste imperio onde nace oficialmente o primeiro colexio de panadeiros.

Desde entón, o pan gañou fama e aceptación en todas as sociedades do mundo. Hoxe é unha gran industria con moita demanda, xa que se pode adquirir a un custo moi baixo e cun alto valor nutricional.

Dende hai tempo o pan forma parte da nosa dieta, por iso, aquí vos deixamos unha relación dos tipos de pan que se consumen na actualidade e os diferentes ingredientes que se utilizan na súa elaboración. Entre eles están:

• Pan de trigo: este tipo de pan pódese elaborar en dous tipos diferentes, pan branco tradicional e pan integral. Este último é máis saudable pola cantidade de fibra e nutrientes que proporcionan ao organismo.
• Pan de millo: este pan é sen glute, moi baixo en purinas, ideal para persoas con altos niveis de ácido úrico e para celíacos.
• Pan de centeo: Elabórase mesturando outros tipos de fariña para que adquiran unha consistencia máis esponjosa. Ten unha maior cantidade de fibra e ao degustarse ten un sabor amargo.
• Pan germinado: A súa principal característica é que na súa elaboración se utiliza a propia semente de cereal germinado, polo que non é necesario engadir levadura.
• Pan de espelta: Ideal para persoas que padecen intolerancia ao trigo, xa que é máis dixestíbel porque ten unha maior cantidade de fibra e unha menor cantidade de glute.

Para iso tamén levamos a cabo na clase unha degustación deste alimento que debe formar parate da nosas dieta diaria pero sempre con sentidiño:

E tamén un pequeno proxecto a desenvolver na aula titulado PAN E POESÍA, dentro da materia de Língua castelá:

O 15 de outubro celébrase o Día Internacional da Muller Rural, co obxectivo de recoñecer ás mulleres rurais a súa contribución ao desenvolvemento rural, á erradicación da pobreza e á mellora da seguridade alimentaria.

O 18 de decembro de 2007, a Asemblea Xeral das Nacións Unidas estableceu o 15 de outubro como Día Internacional da Muller Rural. Na declaración inicial, a organización reclama mellorar a condición das mulleres rurais, prestando atención ás súas necesidades, e tamén empoderar. no ámbito social, económico e político.

 O lema 2024 do Día Internacional da Muller Rurais é o seguinte: “As mulleres rurais como sustentadoras da natureza para o noso futuro colectivo: construír a resiliencia climática, conservar a biodiversidade e coidar a terra para acadar a igualdade de xénero e o empoderamento das mulleres e das nenas: GARDIANS DA NATUREZA"

Conseguir a igualdade de xénero e o empoderamento das mulleres rurais, que representan a cuarta parte da poboación mundial, é fundamental na loita contra a pobreza extrema, a fame e o cambio climático.

Estas mulleres producen a metade dos alimentos do mundo e protexen o medio ambiente. Como agricultores, afrontan e adáptanse ao cambio climático mediante prácticas sostibles, uso de sementes resistentes á seca e proxectos de reforestación líderes. Os seus coñecementos ancestrais e os seus roles como empresarias e activistas convértenas en líderes nas súas comunidades.

 Porén, o cambio climático afecta máis ás mulleres rurais, especialmente ás indíxenas e campesiñas, que dependen da agricultura e viven en condicións máis vulnerables. É urxente cambiar este paradigma.

O noso pequeno gran de area para acadar esta ilusión qeda reflexado neste mural onde todos e todas aportamos ideas: